روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
سه شنبه ۲۵ مرداد ۱۴۰۱ شماره ۱۶۰۷
وقایع استان در گفت و گو با مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی به بررسی آخرین وضعیت بازار سرپوشیده اراک می پردازند
فاطمه چاپاری: به دنبال سفر رئیس جمهور به استان ۱۲۰ میلیارد تومان اعتبار برای مرمت و احیای بافت های تاریخی مصوب شد که به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی در حال حاضر این میزان اعتبار بین پروژه های مختلف این سازمان تقسیم بندی نشده است.
بنای اولیه بازار اراک در اوایل قرن ۱۳هجری‌قمری به دست حاکم وقت اراک، یعنی سپهدار اعظم که نام مسجد و مدرسه‌ای در بازار به نام اوست، گذاشته شده است، اما مجموعه بازار اراک که امروز شاهد آن هستیم، با مسجد، مدرسه، آب انبارها، گذرها و کاروانسراهایی که دربرگرفته، بیش از ۲۰۰سال پیش و در زمان فتحعلی‌شاه قاجار به دست «یوسف‌خان گرجی» ساخته شد.
این بنا بخشی از قلعه سلطان‌آباد است که نقشه آن ازسوی فردی فرانسوی به نام «پروسکوریاکف واوکرانوویچ» طراحی شده و دارای مرکزیتی به نام چهارسوق است و از ۴جهت به دروازه‌های قدیمی شهر متصل می‌شده‌است. این بنای تاریخی، تنها بازاری است که مسیرهای آن به شکل منظم در یک راستای مستقیم قرار دارد و برخلاف دیگر بازارهای ایران، در مسیری آزاد و منحنی شکل نگرفته؛ در واقع راسته بازار با گذرهای متعددی که آن را قطع می‌کند، اساس بافت شطرنجی شهر سلطان‌آباد قدیم را می‌ساخته است.
در ساخت این مجموعه بیشتر از آجر استفاده شده و ملات گچ، آهک و خاک‌رس نیز مکمل بنای بازار هستند و برای استحکام بنا از تیرچه چوبی استفاده شده‌است. در پای ستون‌ها، صفحات و ورق‌های منجمد مسی و سربی استفاده شده‌است. به‌دلیل معماری خاص بازار، هوای داخل بازار در زمستان گرم و متبوع و در تابستان با وجود سر پوشیده بودن بسیار خنک است.
بازار هسته اصلی شکل‌گیری کانون شهر اولیه اراک است. این مجموعه که مستقیم‌ترین بازار ایران و جهان است هنوز هم کسب‌وکارهای خاصی در آن دنبــال می شود. همچنین بازار محل برگزاری بسیاری از مناسبت‌ها و مراسم فرهنگی از دیرباز تاکنون بوده است، مجموعه مدارس قدیمی، موزه حسن‌پور، کاروانسراها و گذرها، دروازه‌های اصلی و مساجد همگی جزئی از کالبد این مجموعه تاریخی محسوب می شوند که مردم همچنان در این محل هابه شکل گسترده عبور و مرور دارند.
از همین رو نواقص، مشکلات و خطرهایی که طی سالیان گذشته متوجه بنای بازار سرپوشیده اراک شده است، علاوه بر آن که تهدیدی برای از بین رفتن یک مجموعه بی نظیر معماری در سطح کشور به شمار می رود در مواقعی چون باران ها و سیل های اخیر موجب تهدید سلامتی شهروندان که برای خرید یا فروش در این مکان رفت و آمد دارند نیز می شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی در گفت و گو با خبرنگار وقایع استان گفت: منتظر هستیم این بودجه ها جمع بندی و مصوب شود و پس از آن که مشخص شد برای هر پروژه در حوزه های مختلف، میراث فرهنگی، گردشگری، صنایع دستی چه میزان بودجه اختصاص یافته است ما در سازمان برای جذب این اعتبارات حتما برنامه ریزی خواهیم کرد.
مصطفی مرزبان افزود: در خصوص بازار چون دستگاه میراث فرهنگی، گردشگری متولی این کار می باشد، ما با اعتباراتی که داشتیم نقاط حادثه خیز و خطرآفرین مجموعه بازار ساماندهی شده و می توان گفت با پیگیری هایی که داشته ایم دو یا سه برابر اعتباری که استان به این امر تخصیص داده بود را از منابع ملی تامین و هزینه کرده ایم.
وی ادامه داد: در حال حاضر سازمان میراث فرهنگی در حال مرمت اضطراری سه الی چهار نقطه بازار است و چند محل دیگر نیز با مشارکت بازاریان نیز در حال تعمیر است. جلسات هم فکری بسیاری با شورای اسلامی شهر اراک و مجموعه شهرداری و دیگـر دستگاه های خدمات رسان شهر نیز تا کنون برگزار شده است که تخصیص اعتباراتی از سازمان عمران و بازآفرینی شهری در دستور کار قرار گرفته است.
مرزبان تاکید کرد: با شرح خدماتی که بر اساس طرح جامع احصا و مرمت بازار به شهرداری ارائه شده که با قراردادی در این زمینه منعقد شده است نیروهای این مجموعه با نظارت سازمان میراث فرهنگی در حال مرمت این بنای تاریخی شهر هستند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی خاطرنشان کرد: طرح جامع مجموعه بازار اراک نیز در کمیته حقوقی استانی و دفتر فنـی مورد تایید قرار گرفته است که به عنوان یک نقشه راه می تواند مورد استفاده سازمان میراث فرهنگی و سایر دستگاه های خدمات رسانی که در مرمت و نگهداری بازار مشارکت دارند قرار بگیرد.
وی ادامه داد: طبق بررسی های انجام شده در بارش های اخیر که منجر به ایجاد سیلاب هایی در شهر شد نیز خوشبختانه آسیب های جدی به این بنا وارد نیامده است اما در حال جمع بندی میزان خسارات وارد شده هستیم تا به وزارت خانه تحویل دهیم تا اعتبارات لازم برای مرمت را جذب کنیم.
مرزبان در پایان گفت: به‌دلیل قدمت و اهمیت بنا، مالکان و کاسب‌ها اجازه ندارند با روش‌های معمولی، دست به مرمت مغازه‌های خود بزنند. برای مثال نمی‌توان از مصالحی مانند تیرآهن برای مرمت سقف دکان‌ها استفاده کرد، یا استفاده از ایزوگام برای تعمیر بام خلاف مقررات سازمان میراث فرهنگی است. مصالح جایگزینی وجود دارد که می توان مورد استفاده قرار داد، این کار در دست بررسی است و در سطح استان و در سطح کشور نیز برخی مصالح در حال جایگزینی و استفاده در بافتار و مرمت مصالح بناهای تاریخی است.
