اراک در دورانِ جنگ جهانی اول /بخش شانزدهم

شنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۱  شماره ۱۵۵۱

به کوشش یوسف نیک فام

رویدادهای دورانِ جنگِ جهانی اول در عراق (اراک) را در دی ماه ۱۲۹۵ خورشیدی به نقل از روزنامۀ ایران بازخوانی می کنیم:

راجع به اخبار عراق و ملایر
از قم مورخۀ ۱۴ ربیع الاول به ما می نویسند از قراری که از عراق- قم خبر رسیده نظامیانِ روس که برای تصرفِ ملایر از عراق رفته بودند در دو فرسخی ملایر با قوای عثمانی مصادف شده، پس از جنگِ سختی به حدودِ عراق مراجعت می کنند. هنوز عدۀ تلفات از طرفین معلوم نیست. روز ۱۳ در قم برای حمل قورخانه شتر و مال گرفته، آنچه مال در قم بوده اعم از قاطر و اسب و شتر گرفتند، مقداری مهمات به چهل شتر حمل نموده فشنگ و مونسیون حمل شد. از طرفی [ناخوانا] هم که برای بروجرد حرکت کرده بودند، فعلاً تا نمک کور در تصـرفِ نظامیــانِ روس می باشد و در آنجا متوقف هستند. گویا عدۀ قوای ترک هفت [ناخوانا] نفر بوده و توپ های سنگین با خود داشته اند. دیشب سه دستگاه اتوموبیلِ کوچک از عراق واردِ قم شده در یکی سه نفر و دوتای دیگر هر کدام دو نفر صاحب منصب مجروح بودند، فوری به طرفِ قزوین اعزام گردیدند (ش ۲۹، جمعه ۲۲ جدی ۱۲۹۵).
ورود کارگزارِ عراق
آقای موفق السلطنه کارگزار امور خارجه عراق پس از مراجعت از ملایر به عراق برای سرکشی به امور شخصی عازمِ مرکز گردیده و دیروز واردِ طهران شده اند (ش ۳۰، دوشنبه ۲۵ جدی ۱۲۹۵).
در عراق
پس از مراجعتِ نظامیانِ روس از ملایر قوای عثمانی و ژاندارم به محل های مصاف خود تا اوایلِ خاکِ عراق آمده و از عراق استمداد اسلحه خواسته شده آقای سردار اجلال از قراری که شنیده می شود پس از ورود به عراق مجداً از شهر خارج شده در نزدیکی های شهرِ سلطان آباد اتفاقِ جدید رخ داده است. لیکن احتمالِ جنگِ خیلی سطحی در آن حدود داده می شود (همان).
اوضاعِ عراق
آنچه که راجع به اوضاعِ عراق تحقیقات به عمل آمده است حاکی است که قوا و استعداد روس ها که در شهر بوده و متدرجاً هم رسیده است به مواضعِ نظامی نمک کور و غیره عزیمت نموده، لیکن از حدوث و جریانِ جنگ که در کـــدام نقطــه می باشد روزِ گذشته اطلاعی نرسیده در خودِ شهر و حوالی آن هم اتفاقِ جدیدی رخ نداده است (ش ۳۱، چهارشنبه ۲۷ جدی ۱۲۹۵).
ورود
جناب آقای شیخ یعقوب سلطان الواعظین از معاریفِ علما و وعاظِ سلطان آبادِ عراق به تازگی از عراق به طهران مسافرت نموده و واردِ پایتخت شده اند (همان).
تلگرافِ حکمرانِ عراق
دو روز قبل تلگرافی به امضای آقای سردار اجلال حکمرانِ عراق راجع به مساعدت با مأمورین حملِ جنس و وسایل تسریعِ آن از عراق به وزارت جلیلۀ داخله مخابره و واصل گردیده است (همان).
راجع به کارگزارِ عراق
مطابقِ اعلانات و تحقیقاتِ اخیره آقای موفق السلطنه کارگزار در عراق اقامت دارند و خبرِ عزیمتی ایشان به طهران عاری از صحت بوده است (همان).
اخبارِ عراق
نظر به مداخلاتِ نظامیان در امورِ مخابرات از حیثِ سانسور و اشغالِ سیمِ تلگراف اخبارِ عراق کم تر به مرکز واصل می شود و به همین مناسبت شایعات و انتشاراتی که راجع به آن حدود شنیده می شود مدرکِ مستقیمِ آن به اشکال تحصیل می شود. یک خبر مخصوصی که دو روز قبل از عراق به ما رسیده است مشعر است که سردار مقتدر و الوار و یک عده از قشونِ عثمانی در اطرافِ عراق با نظامیانِ روس مشغولِ جنگ بوده و استعدادِ طرفین در مقاومت از مهاجماتِ یکدیگر زیاد و استحکاماتِ خود را در دست دارند. و نیز در عراق خبری شایع شده که یک عدۀ دیگر از قشونِ عثمانی به طرفِ کمره حرکت نموده احتمال داده می شود که بر عدۀ خود افزوده و قصدِ عزیمت به طرفِ خطوط اصفهان را داشته باشند (ش ۳۲، جمعه ۲۹ جدی ۱۲۹۵).