گزارش «وقایع استان» از نقش شبکه های اجتماعی در نهاد خانواده/خانواده موزاییکی

شنبه ۴ دی ۹۵ شماره ۴۸۹
روشنک مشتاق
وقایع استان:
روزانه نزدیک به ۴۰۰ میلیون نفر در سراسر دنیا از فضای مجازی استفاده می کنند و یکی از کاربرد های اصلی فضای مجازی، برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران است و شاید مهم ترین اثر منفی این ارتباطات استوار بودن آنها بر متن باشدو اینکه از نشانه های بصری و شنیداری در تعامل های رو در رو خبری نیست.
خانواده به عنوان گروهی کوچک اما موثر ، با تداوم و انسجام خود، در رفع نیازهای جامعه نقشی حیاتی دارد. یکی از عواملی که به خانواده پایداری و انسجام می بخشد، پیوند محکم عاطفی بین اعضا است و یکی از مهم ترین عوامل حفظ و گسترش این پیوند، وجود ارتباط صحیح بر پایه گفت و گو، تفاهم و درک متقابل است. گفت و گوهای صمیمی خانوادگی موجب همدلی و برقراری پیوندهای محکم عاطفی در خانواده می شود.
اما متاسفانه امروزه این پیوندها و روابط تحت تاثیر رسانه ها و دنیای مجازی دچار آسیب شده است. این شبکه های اجتماعی با کارکردهایی که در ذات خود دارند می توانند آثار مثبت و منفی بر زندگی افراد داشته باشند. شبکه های مجازی می توانند فرصت باشند و ارتباط را از راه دور تسریع بخشند همچنین می توانند برای خانواده ها یک تهدید هم باشند.
کاهش محبت و عاطفه در میان زوجین و خانواده ها، کاهش زمان گفتگو، دوری افراد نسبت به یکدیگر و… از جمله مواردی است که در صورت استفاده زیاد از این فضاها در میان خانواده و اعضای آنها ایجاد می شود.
یکی از مهم ترین تهدید این رسانه ها افزایش میل به فردگرایی است، اعضای خانواده مانند موزائیک کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند یکدیگر را حس نمی‌کنند و همه به دنبال چت و استفاده از جاذبه‌های فضای مجازی هستند.به عبارتی اعضای خانواده در یک جمع شاید از نظر فیزیکی حضور داشته باشند اما هریک مشغول بالا و پایین کردن صفحات مجازی هستند و بدون توجه به یکدیگر ساعت ها در کنار هم می نشینند و غرق دنیای مجازی اشان می شوند. اعتیاد به اینترنت در بین جوانان به یک آسیب اجتماعی تبدیل شده است به طوری که ” از میان ۴۷ میلیون نفر استفاده کننده از اینترنت در آمریکا۲ تا ۵ میلیون دچار اعتیاد اینترنتی شده اند و با معضلات زیادی گریبان گیر هستند” . در جامعه ما نیز با نتیجه ی تحقیقات انجام شده در کشور نشان می دهد که « بیشترین استفاده کنندگان از اینترنت جوانان هستند و ۳۵ درصد از آنها به خاطر حضور در چت روم، ۲۸ درصد برای بازی های اینترنتی، ۳۰ درصد به منظور چک کردن پست الکترونیکی و ۲۵ درصد نیز به دلیل جست و جو، در شبکه جهانی هستند.»همچنین عدم فرهنگ سازی صحیح در استفاده از شبکه های مجازی موجب افزایش این آسیب ها می شود.
تاثیر رسانه ها و دنیای مجازی در شکل گیری و فروپاشی خانواده در سال های اخیر مورد توجه جامعه شناسان قرار گرفته است. به گزارش مرکز پژوهش های مجلس در ایران سالانه ۵۰۰ ازدواج اینترنتی ثبت می شود. در سال های اخیر تعداد زیادی از خانواده ها از طریق دنیای مجازی شکل گرفته اند. همچنین این روزها خانواده های بسیاری در اثر نشر عکس های خانوادگی خیانتی که رسانه های مجازی شکل دهنده آنها هستند فروپاشیده شده است، همچنین آشنایی های اینترنتی باعث ایجاد فاصله عاطفی بین زن و شوهر می شود که طولانی شدن آن سردی روابط زوجین را در پی دارد و متاسفانه تنوع طلبی برخی از مردان باعث شده بعضی از زنان خارج از چارچوب های خانواده به دنبال روابط فراخانوادگی باشند که این مسائل از جمله آسیب های فضای مجازی است.
دکتر حسن زیدی استاد ارتباطات دانشگاه آزاد می گوید:« چت روم ها و این روزها اینستاگرام باب آشنایی خیلی از جوان ها را با یکدیگر باز کرده است، جوانانی که از دو منطقه دور از هم از طریق فضای مجازی آشنا می شوند، در بهترین حالت شاید بتوان گفت این رابطه منجر به ازدواج شود و سواستفاده هایی را در بر نداشته باشد. تحقیقات نشان می دهد عمر این نوع ازدواج ها کوتاه است و یا حداقل بهتر است بگوییم عمر عاطفی این ازدواج ها کم تر است.چراکه زوجین با شناخت محدودی و در پی یک آشنایی سطحی تن به ازدواج می دهند و فضای مجازی به گونه ای است که افراد می توانند خود را به گونه ای دیگر به دیگران نشان دهند و این امر مشکلات زیادی را برای طرف مقابل ایجاد می کند.»
این شماره «وقایع استان» با ۶۰ شهروند متاهل در اراک گفت و گو کرده و درباره میزان استفاده آنها از فضای مجازی پرسیده است.
نتایج گفت و گو نشان می دهد، میزان استفاده از فضای مجازی در بین ۶۰ شهروند اراکی بین ۱ تا ۲ ساعت در شبانه روز است و تلگرام در بین اراکی ها بیشترین طرفدار را نسبت به سایرین دارد.

تلگرام پرطرفدارترین شبکه اجتماعی در بین اراکی ها و بعد از آن اینستاگرام است.