گزارش از علل مصرف مواد در ۴۰ جوان مصرف کننده اراکی/صنعتی های پرطرفدار

پنجشنبه ۱۶ دی ۹۵ شماره ۴۹۹

روشنک مشتاق
وقایع استان

در جلوی سینما نشسته است، آستین هایش را تا آرنج بالا زده مردم دورش جمع می شوند و کافی است ۵ هزار تومان کف دستش بگذارند تا مچ دستش را فشار دهد. موجودی سفید رنگ از مچ سوراخ سوراخش میلولد و بیرون می آید. کرم چند لحظه ای روی دستش حرکت می کند و روی زمین می افتد، چند دقیقه ای می گذرد و چند جوان دیگر می آیند پول را به او می دهند و او این کار را تکرار می کند. خرجی اش از این راه می گذرد، نزدیک به ۲۰ سال است که اعتیاد دارد، انواع و اقسام مواد را کشیده و چند سالی است که کراک می کشد و بدنش کرم زده است. روزها جلوی سینما می نشیند و جوانان به نظاره اش می نشینند، پول می گیرد و از دستش کرم خارج می کند. نمی دانم اگر جوانی این صحنه را ببیند باز هم به مخدر روی می آورد یا نه.
پدیده اعتیاد سالهاست که با قشر جوان جامعه عجین شده است. پدیده ای که در سال های قبل بیشتر متوجه افرادی بود که از چند فرسنگی می توانستیم اعتیاد آنها را تشخیص دهیم اما این روزها بسیاری از جوانانمان موادی مصرف می کنند که شاید خود اعتیاد نباشد اما دروازه ای برای اعتیاد است. مواد صنعتی مثل ماریجوانا که در بین جوانان ایرانی با نام گل شناخته شده است، اغلب در بین نوجوانان دبیرستانی، دانشجویان و در پارتی های شبانه رواج دارد، ماده ای که شاید یک بار در ماه آن را بکشند و با نکشیدن آن حس رخوت به آنها دست ندهد اما همین ماده آغازی است برای شروع استفاده از مواد صنعتی دیگر مثل شیشه، کراک که با مصرف آن پایان داستان معلوم نیست.
پدیده اعتیاد قبل از اینکه موضوعی فردی و اجتماعی باشد، موضوعی سیاسی است، جامعه ای را در نظر بگیرید که درصد قابل توجهی از جوانان آن معتاد باشد، حال این جامعه درگیر جنگ شود، در این صورت یک جامعه که بخش قابل توجه آن را جوانانی تشکیل می دهند که در شبانه روز ساعاتی از آن را خمار و ساعات دیگر را نشئه هستند و ساعت باقی مانده را نیز در توهم به سر می برند چطور می توانند از کشور خود دفاع کنند.در نتیجه مبارزه و ریشه کنی اعتیاد بیش از آنکه در راس دغدغه های اجتماعی قرار گیرد باید به عنوان پدیده ای سیاسی در نظر گرفته شود و به این موضوع توجه شود که غرب با رواج مواد صنعتی و مدرن سعی در آلوده کردن بخش بزرگی از جوانان مملکت دارد، چراکه اعتیاد به مواد صنعتی مدرن در بین جوانان بیش از سنین دیگر رواج دارد.
بررسی موضوع اعتیاد، موضوع تکراری است که سال ها به آن پرداخته شده است و افراد زیادی در رابطه با آن صحبت کرده اند، اما این پدیده همچنان در جامعه یکه تاز است و جز مهم ترین آسیب های اجتماعی است که فرد، خانواده و جامعه را درگیر می کند. پدیده اعتیاد در سال های گذشته رنگ و بوی مدرنی به خود گرفته است و بیش از آنکه فرد احساس کند به آن ماده اعتیاد پیدا کرده به صورت تفریحی و به قول امروزی ها به چشم یک «فان و سرگرمی» به آن نگاه می کند، غافل از اینکه این پدیده همه زندگی او، خانواده و جامعه اش را تحت الشعاع قرار می دهد.
این شماره وقایع با گفت و گو با ۴۰ جوان ۲۰ تا ۴۰سال که از مواد صنعتی(شیشه، کراک و گل) استفاده می کنند، از تجربه اعتیادشان پرسیده و با آنان درباره علت گرایش به مواد گفت و گو کرده است.
در این گفت و گو ۴۰ جوان شرکت کردند که از بین آنها ۲۴ نفر پسر و ۱۶ نفر دختر بودند.در بین این ۴۰نفر ۲۷ نفر دانشجو یا فارغ التحصیل دانشگاه بودند. در بین این ۴۰ نفر که در گفت و گو شرکت کردند، ۵ نفر طلاق گرفته، ۲۴ نفر مجرد و ۱۱ نفر متاهل هستند. از بین افرادی که طلاق گرفته اند مصرف شیشه و ماریجوانا را یکی از علل اصلی موثر در طلاق بیان کرده اند.
دکتر علیرضا مینایی در پاسخ به تفاوت مواد صنعتی و سنتی به «وقایع استان» می گوید:« مواد مخدر سنتی دارای عوارض جسمانی مشخصی هستند. به طور مثال فرد مصرف کننده تریاک لاغر می شود و رنگ پوست و لب تیره، قامت خمیده و چهره زرد و رنگ و رو رفته اش نشان از اعتیاد او دارد.اما مصرف کنندگان مواد صنعتی تغییرات جسمانی شاخصی ندارند مگر در صورت مصرف زیاد و مصرف مواد خطرناکی مثل کراک. اما مواد صنعتی مثل شیشه و ماریجوانا باعث بروز توهم، پرحرفی، خیره شدن و گیر دادن به یک موضوع و اختلالات شناختی و در نتیجه احتمال انجام رفتارهای پرخطرمی شود. همچنین مصرف مواد مخدر سنتی نیاز به وسائل مخصوص خود می باشد درحالیکه مواد صنعتی را می توان در هر محلی کشید، علاوه بر نیاز نداشتن مواد صنعتی به وسیله خاص بی بو بودن این مواد نیز باعث می شود مواد صنعتی طرفداران زیادی در دبیرستان ها و دانشگاه ها داشته باشد.مواد مخدر سنتی دارای علائم «خماری»می باشند و معتاد بعد از گذشت ساعت مشخص از مصرف دچار علائم خماری مثل آب ریزش از چشم و بینی، بی قراری، دردهای عضلانی، مشکلات گوارشی به صورت دل پیچه و اسهال و در نهایت تشنج خواهد شد اما مواد صنعتی نسبت به مواد سنتی دارای علائم جسمانی کمتری است.متاسفانه تبلیغات وسیع تولیدکنندگان و عرضه کنندگان مواد مخدر صنعتی بر این محور می چرخد که مواد صنعتی اعتیاد آور نیستند، درنتیجه بسیاری از جوانان با این تصور که مواد صنعتی اعتیادآور نیستند ان مواد را برای اولین بار تجربه می کنند، غافل از اینکه این مواد می تواند آغازی برای گرایش به مواد مخدر دیگر باشد. همچنین آسیب های این مواد به مراتب بیشتر از مواد سنتی است. مصرف کنندگان مواد مخدر صنعتی عموما بعد از مصرف آن دچار توهم شدید می شوند و دست به رفتارهای پرخطری می زنند که این امر ناشی از تاثیرات فوق العاده مخربی است که این مواد روی سیستم عصبی مصرف کننده دارد.عامل بسیار مهمی که امروزه در اکثر جنایت ها دیده می شود مصرف مخدرهای صنعتی است که ریشه این جنایت ها است.»
معتادان برای رهایی از فشارهای ذهنی و جسمی خود به اشتباه ماده مخدر را مرهمی برای تخفیف مشکلات روانی خود می‌دانند، چراکه پس از مصرف موادمخدر، در رویا آرزوهای خود را برآورده شده می‌بینند و گویی در عالمی دیگر به سر می برند، عالمی دروغین که کافی است اثر مواد از سرشان بپرد و آنجاست که همه مشکلات بر سرشان خراب می شود، در نتیجه به مصرف مواد ادامه می دهند تا از عالم هپروت بیرون نیایند و این اصرار به مصرف آغاز اعتیاد است. این افراد به مصرف ادامه می‌دهند و رفته رفته معتاد می‌شوند و این باعث می‌شود در فرد معتاد ترس و جانشین شجاعت شود و چون نسبت به امور اجتماعی بی‌اعتنا می‌شوند ناچار برای به دست آوردن موادمخدر به کارهای خلاف عرف نیز روی می‌آورند. در این گفت و گو مهم ترین علت روانی گرایش افراد به مواد مخدر صنعتی افسردگی و اضطراب عنوان شد.

مهم ترین علت اجتماعی گرایش ۴۰ جوان اراکی به مواد مخدر صنعتی وجود دوستان ناباب و بعد از آن مشکلات خانوادگی بیان شد.

همانطور که نتایج گفت و گو نشان می دهد با وجود اینکه اعتیاد پرخرج است و مواد هزینه اضافی را بر دوش مصرف کننده می گذارد اما بیکاری و مشکلات اقتصادی از جمله عوامل مهم و تاثیرگذار بر رواج مصرف مواد می باشد. به عبارتی افراد از روی بیکاری به پدیده ای روی می آورند که خود خرج زا می باشد. دکتر علی صدیقی استاد جامعه شناسی دانشگاه آزاد در این رابطه می گوید:«علت روی آوردن فرد بیکار به مواد، به ویژه مواد صنعتی با وجود گران بودن فرار و شانه خالی کردن از مشکلات است. به عبارتی فرد در دنیای واقعی نمی تواند مشکلات اقتصادی خود را حل کند و ترجیح می دهد مقداری هزینه کند و در عالم خیالی از عدم مشکلات لذت ببرد.»
گفت و گو با این ۴۰ نفر نشان می دهد که تنها ۱۲ درصد از افرادی که ماریجوانا مصرف می کنند خود را معتاد می دانند و ۸۸ درصد از آنها معتقدند مصرف ماریجوانا اعتیاد نمی آورد. صدیقی می افزاید:« اکثر افرادی که به ماریجوانا که برگرفته از شاهدانه است، اعتیاد دارند خود را معتاد نمی دانند در نتیجه درصد کمی از آنان برای ترک این ماده اقدام می کنند. استفاده از این ماده شاید اعتیاد جسمانی نیاورد و فرد در صورت عدم مصرف به درد دچار نشود اما این ماده اعتیاد روانی به دنبال دارد و دروازه ای برای مصرف مواد مخدر خطرناک دیگر است.»
همانطور که اینفوگرافیک نشان می دهد، ۴۲ درصد از افراد مصرف کننده مواد صنعتی مثل شیشه و گل «ماریجوانا» از مشروبات الکلی استفاده می کنند، ۵۷ درصد قلیان، ۶۱ درصد سیگار و ۳۸ درصد از قرص های روان گردان استفاده می کنند. به عبارتی درصد قابل توجهی از این افراد در کنار مواد صنعتی شیشه و ماریجوانا از این ۴ ماده مخدر نیز استفاده می کردند.