کوتاهی پیمانکاران میراث فرهنگی در مرمت بازار باز هم حادثه آفرین شد/یک انتخاب اشتباه

چهارشنبه ۱۷ آبان ۹۶  شماره ۷۱۸

***

وقایع استان

سمیه انصاری فر

***

در تمامی دنیا وقتی قرار است تخریب و مرمت اثری انجام شود تمهیدات ایمنی نیز در نظر گرفته می شود؛ اما کم نبوده اخباری که بارها و بارها در اطرافمان از ریزش ساختمان ها و خسارات ناشی از تخریب های غیراصولی شنیده ایم. اهمیت رعایت موارد ایمنی در زمان مرمت بناها به ویژه اماکن تاریخی قطعا باید بیشتر مورد توجه باشد. بدیهی است که مرمت این گونه بناها امری بسیار فنی و حساس است و گروه مرمتگر مسئولیت سنگینی را برعهده دارند.
هم اکنون بازار تاریخی اراک با توجه به اهمیتی که از لحاظ میراث فرهنگی دارد تحت تعمیر و مرمت است. استحکام بخشی بام بازار و مرمت برخی سراها از جمله اقداماتی است که در حال حاضر در بازار اراک توسط میراث فرهنگی با سپردن به پیمانکاران که به گفته خودشان در این امر متخصص هستند در حال انجام است.
ظهر روز دوشنبه بود که خبری مبنی بر ریزش سقف بازار و مصدوم شدن یک مادر و فرزند اراکی بر اثر آن منتشر شد. بعد از آن بود که میراث فرهنگی در بیانیه این خبر را کذب عنوان و اعلام کرد خبر ریزش و تخریب بام بازار اراک کذب است و ریزش کنترل شده آوار، جهت بازسازی طاق های بازار انجام شده است. اما کسبه بازار اظهار داشتند در این خصوص هیچ اطلاع رسانی به آنها از سوی پیمانکار نشده بود.
در اطلاعیه میراث فرهنگی بعد از این خبر آمده بود: « به اطلاع شهروندان گرامی و اصحاب محترم رسـانه می رساند، در ادامه مرمت بازار تاریخی اراک که در ماه های گذشته در حال انجام بوده، امروز ۱۵ آبان ریزش کنترل شده آوار در ورودی سرای نو رخ داده که به علت انتشار عکس های شهروندان، از آن به عنوان ریزش ناگهانی سقف بازار تاریخی یاد شده است در حالی که این خبر صحیح نیست چراکه برخی از طاق های بازار بسیار فرسوده بوده و برای مرمت میبایست زیرنظر کارشناس تخریب و مجددا بازسازی شوند. از این رو تخریب آگاهانه و کنترل شده این طاق توسط پیمانکار اداره کل صورت گرفته است. در این میان پیمانکار داربست های مهارکننده ای را جهت در امان بودن شهروندان و باقی طاق ها نصب کرده ( که در تصاویر پخش شده نیز موجود است) تا خطری متوجه عابران نباشد؛ اما در این میان پیمانکار میبایست از ابزارهای مهارکننده دیگر مانند فنس و دیواره پارچه ای استفاده می کرد که به علت عدم استفاده از این موارد، آوار فروریخته در انظار عمومی قرار گرفته و عابران گمان کرده اند که ریزش اتفاقی رخ داده است. در این خصوص اداره کل تذکری صریح را به پیمانکار داده تا در موارد مشابه از بروز چنین مباحثی جلوگیری به عمل آید. لازم به ذکر است بازار تاریخی اراک در حال حاضر از چهار جبهه توسط اداره کل میراث فرهنگی استان در حال مرمت است و این رخداد نیز در ادامه همین پروژه بوده است.»
در این اطلاعیه میراث فرهنگی به طور صریح به کوتاهی پیمانکار در استفاده از ابزار مهارکننده استاندارد و مناسب اشاره کرده است. این اتفاق در حالی رخ داده است که در مرمت های پیشین نیز شاهد اهمال هایی از این دست در مرمت بازار بوده ایم چه از لحاظ ایمنی، چه استفاده از مصالح مناسب و مرغوب و چه نحوه مرمت و این تکرار نشان از این دارد که باید در نحوه مرمت و نظارت بر آن بازنگری هایی شود.
چند روز قبل از این رخداد در پی اعتراض کسبه بازار به نحوه عملکرد ناصحیح و به دور از کارشناسی پیمانکار سازمان میراث فرهنگی و انعکاس این اعتراض توسط هیات امنای بازار به سازمان میراث فرهنـگی طــی جلسه ای مسئولین این سازمان قول تشدید نظارت کار را داده و قرار شد پیمانکار رعایت استانداردهای لازم را در دستور کار قرار دهد؛ ولی به فاصله کمتر از یک هفته شاهد این ماجرا بودیم که ممکن بود خسارات بیشتری را به بار آورد.
علیرضا عسگری هزاوه عضو هیات امنای بازار اراک در مورد این مسئله گفت: هم اکنون اداره کل میراث فرهنگی استان در برخی کاروانسراهای بازار پروژه های مرمتی دارد و اتفاق روی داده نیز در سرای نو بازار در حین انجام عملیات مرمت بود.
وی گفت: به دلیل عدم رعایت نکات ایمنی و سهل انگاری سرپرست کارگاه شاهد این ماجرا بودیم. پیمانکار باید بعد از نصب داربست از مهارکننده ها و الوار مناسب استفاده می کرد و علائم ایمنی در محدوده انجام کار نصب می شد؛ ولی این موارد از سوی پیمانکار جدی گرفته نشده بود.
عسگری هزاوه ادامه داد: البته ریزش سقف به طور کلی نبوده بخشی از آن شب پایین آورده بود و بخشی از آن که مانده بود در ساعت رفت و آمد ریزش کرد و متاسفانه موجب آسیب یک مادر و فرزند رهگذر نیز شد.
وی تصریح کرد: در مورد مرمت سرای نو بازار چند روز قبل از این ماجرا به دلیل اعتراض کسبه به سرپرست کارگاه رعایت نکات ایمنی گوشزد شده؛ ولی به آن بی توجهی کرده بود.
عسگری همچنین با اشاره به جلسه اخیر هیات امنای بازار با مدیرکل میراث فرهنگی در خصوص نظارت بیشتر بر عملکرد پیمانکاران بازار ، اظهار کرد: یکی از موارد مورد تاکید در این جلسه پایبندی پیمانکار به زمانبندی در مرمت ها بود که از آن عقب است با توجه به تغییرات ناگهانی آب و هوا در اراک و احتمال بارندگی خطراتی را برای سقف هایی که برداشته شده و طاق های سست دارد.
عضو هیات امنای بازار افزود: مسئله مورد تاکید دیگر کیفیت مصالح استفاده شده است هم اکنون در مرمت بام بازار نحوه تهیه کاهگل مشکلاتی دارد گاه دیده می شود از کاهگل خشک و یا گندیده و برخی مواقع از آوار روی پشت بام دوباره استفاده می شود.
عسگری می گوید: تهیه کاهگل باید در مکانی سفت و محکم انجام شود ولی دیده می شودکه این کار بر روی خود بام بازار انجام می شود که همین ماندن کاهگل بر روی برخی نقاط پشت بام باعث چکه کردن سقف مغازه زیرین و نگرانی کسبه از احتمال خرابی و ریزش باشد.
وی با بیان اینکه در ماه های گذشته نیز سهل انگاری ها و عدم تخصص پیمانکار و کارگران باعث ایجاد برخی موارد اینچنینی شده بود، ادامه داد: کار فنی ابنیه نیاز به کارگر و پیمانکار متخصص دارد و اگر میراث فرهنگی در این انتخاب دقت و نظارت بیشتری داشته باشد، اعتبار و هزینه ای که صرف مرمت می شود موثر خواهد بود.
آنچه این روزها در سراها و بام بازار در حین مرمت دیده می شود این است که موارد ایمنی و حتی پاکسازی به درستی انجام نمی شود و به غیر از خطرهای احتمالی ناشی از تخریب و آواربرداری های نامساعد باید با زباله های ساختمانی نیز که در گوشه و کنار بازار جمع شده اند کنار آمد. به نظر می رسد میراث فرهنگی باید در انتخاب پیمانکار و تشدید نظارت های خود رویه دیگری را در پیش بگیرد.