چرا تعطیلی پنجشنبه های شهرداری اراک از نظر اقتصادی به صرفه است؟/چهار دلیل اساسی

دوشنبه ۲۵ تیر ۱۳۹۷   شماره ۸۸۵

***

وقایع استان

فرشته غلامی

***

پنجشنبه همیشه رنگ و بوی دیگری دارد، گاه این پنجشنبه ها رنگ هیجان به خود می گیرد و گاه چیزی جز دلگیری با خود به همراه ندارد اما برای کارمندان اوضاع جور دیگری رقم می خورد، کارمندی برای هر کس تعریف خاص خود را دارد اما پشت میز نشینی و راس ساعت مقرر به سرکار رفتن وجه مشترکی است که پنجشنبه ها حس و حال دیگری را برای آنها تداعی می کند برای اکثر کارمندان صبح پنجشنبه تمایل کمتری وجود دارد که در اداره حاضر شوند و تعطیلی جمعه بیشتر فکرشان را به خود مشغول می کند و لحظه شماری برای پایان یافتن ساعت اداری اصلی ترین مسئله ای است که ذهن را بیشتر از هر موضوعی به خود مشغول می کند.
کارمند اداره بودن و بی انگیزگی برای رفتن به سرکار آن هم در صبح پنجشنبه زمانی بیشتر شدت می گیرد که متوجه تعطیلی برخی ادارات در پنجشنبه ها شوند و حال آنکه اگر هم با هزار زحمت مرخصی گرفته شود و برای انجام کار اداری و دولتی به پایتخت مراجعه شود عملا هیچ کــار مفیدی نمی شود انجام داد و جز با در بسته ادارات مواجه شدن چیزی عجیبی به نظر نمی رسد چرا که در تهران بسیاری از ادارات پنجشنبه ها تعطیل هستند و در استان ها هم برای انجام کارهای اداری فقط باید تا ساعت ۱۲:۳۰ الی یک اقدام شود وگرنه با احتساب ساعت تعیین شده برای نماز و ناهار و مرخصی ساعتی کارمندان به ندرت در روز پنجشنبه می توان کار مهمی را انجام داد عملا هم این روز در ادارات با کاهش مراجعه کننده و ارباب رجوع و نیز انگیزه کمتر کارمندان برای پاسخگویی مواجه است.
موضوع تعطیلی ادارات در روزهای پنجشنبه از آن موضوعاتی است که سالها مورد مناقشه بوده است و محل نزاع عده کثیری از مدیران و مسئولان و ادارات واقع شده است. عده ای آن را مفید قلمداد کرده اند و گروهی از نهادها و ادارات نیز مخالف سرسخت این طرح بوده اند. برخی هم ماده ۸۷ قانون خدمات کشوری و تبصره آن را دستاویز خود قرار داده اند و در مخالف برای تعطیلی پنجشنبه ها می گویند که ساعات کار کارمندان دولت چهل و چهار ساعت در هفته می باشد و ترتیب و تنظیم ساعات کار ادارات با پیشنهاد سازمان و تصویب هیات وزیران تعیین می گردد و تغییر کار کارمندان در موارد ضروری با رعایت سقف مذکور با دستگاه ذی ربط می باشد. این ماده دارای سه تبصره است که برخی هم به تبصره آن استناد می کنند که در تبصره یک آن آمده که کارمندان می توانند با موافقت دستگاه های اجرایی ساعات کار خود را تا یک چهارم ساعت کار روزانه تقلیل دهند.
تبصره دو این ماده می گوید دستگاه های اجرایی می توانند در موارد خاص با موافقت هیات وزیران و رعایت سقف ساعات کار با توجه به شرایط جغرافیایی و منطقه ای و فصلی ساعات کار خود را به ترتیب دیگری تنظیم کنند.
تبصر سه هم که بیش از دو تبصره دیگر بحث برانگیز بوده و سالها حذف آن مورد توجه مسئولین قرار گرفته می گوید که کلیه دستگاه های اجرایی استانی موظفند ساعات کار خود را در شش روز هفته تنظیم نمایند (ستاد مرکزی دستگاه های اجرایی مشمول این حکم نمی باشند.)
در این میان و با وجود سختگیری های فراوان هر از چندگاهی هم برخی استان ها و شهرستان ها به بهانه های مختلف به صورت آزمایشی یا فصلی برخی نهادها و ادارات را در روزهای پنجشنبه تعطیل می کردند. گاه به دلیل گرمای هوا در فصل تابستان، گاهی هم آلودگی در زمستان و ترافیک و برخی مواقع هم برای صرفه جویی در مصرف برق به این تعطیلات موقت آخر هفته روی می آوردند. به طور مثال در بهمن ماه سال ۹۱ بود که با توجه به آلودگی شدید هوای اراک و بر اساس ارزیابی‌ها و نظرسنجی‌های صورت گرفته ادارات شهر اراک به صورت آزمایشی پنج‌شنبه‌ها تعطیلی شدند و قرار بر این بود که تا فروردین ماه سال آینده آن سال یعنی سال ۹۲ طی آن ساعت کار ادارات در روزهای عادی از ساعت ۷ و ۳۰ دقیقه صبح تا ساعت ۱۵ و ۳۰ دقیقه شود و پس از آن گویا تعطیلات آخر هفته در استان مرکزی به باد فراموشی سپرده شد. اما چندی است که برخی از ادارات شهر همچون شهرداری به تعطیلات پنجشنبه ها روی آورده که اگرچه برخی مخالف این تعطیلی ها هستند اما عملا تعطیلی آخر هفته ادارات که اگر هم ادارات مذکور باز باشند چندان کار مفیدی انجام نخواهند داد و خللی به روند پیشرفت شهر وارد نخواهد کرد، زمانی به اهمیت این مسئله پی خواهیم برد که نه تنها در روزهای پایانی هفته که در طول هفته هم برای انجام کاری- آن هم کاری مهم- به اداره ای مراجعه کنیم و مسئولین یا به مرخصی ساعتی رفته اند و یا در پشت میز خود چرت می زنند و در خوشبینانه ترین حالت ممکن گوشی تلفن همراه خـود را به دست گرفته و در شبکه های اجتماعی پرسه می زنند؛ گذشته از آن بررسی ها نشان می دهد که در روزهای پنجشنبه کمترین مراجعه به ادارات و دستگاه های خدمات رسان در استان صورت می گیرد و با تصویب این موضوع خدشه ای به وضعیت خدمات رسانی به مردم وارد نخواهد شد.
در حالی موضوع تعطیلات آخر هفته قوت گرفته که در گذشته تعطیلات سه دلیل بیشتر نداشت؛ملی و آیینی، مذهبی، اعتقادی و حکومتی، اما در حال حاضر عامل دیگری نیز به ایجاد تعطیلات اضافه شده و می‌توان گفت در سال‌های اخیر پررنگ‌تر شده و آن دلایل مدیریتی است.
پژوهش‌های بسیاری بر این نکته تاکید دارند که میزان خسارت وارد شده به مقدار تولید ناخالص داخلی در ازای هر روز تعطیلی بستگی به ساختار اقتصادی هر کشور دارد. برای مثال در کشور اندونزی که اقتصادی مبتنی بر توریسم دارد؛ در هر روز تعطیلی حدود ۶/ ۰ درصد به تولید ناخالص داخلی افزوده می‌شود. حدود ۲۰ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران را نفت و کشاورزی تشکیل می‌دهند که می‌توان گفت مجزا از تعطیلات کار می‌کنند. حدود ۱۳ درصد از تولید ناخالص داخلی مربوط به هتلداری و گردشگری و رستوران‌داری است. در صورت افزایش تعداد روزهای تعطیل علاوه بر رونق گردشگری و ایجاد اشتغال در مناطق کمتر توسعه یافته این بخش می‌تواند به سهم بالاتری در تولید ناخالص ملی دست یابد. فعالیت‌های ساختمانی نیز با سهم ۶ تا ۷ درصدی خودمستقل از تعطیلات رسمی عمل می‌کنند. در بخش خدمات نیز حمل‌ونقل، انبارداری و ارتباطات با سهم ۱۶ درصدی و خدمات شخصی و عمومی با سهم ۹ درصدی خود مستقل از تعطیلات عمل می‌کنند. بنابراین می‌توان گفت بیش از ۶۰ درصد از بخش‌های اقتصادی تا حدود زیادی مستقل از تعطیلات فعالیت می‌کنند. در بخش‌های دیگر نیز با زمان‌بندی صحیح شیفت‌ها به منظور افزایش بهره‌وری و استفاده حداکثری از زمان کاری می‌توان این تاثیر را تا حدود زیادی تعدیل کرد. بنابراین می‌توان گفت همان‌طور که برخی از بخش‌های اقتصادی ممکن است از افزایش تعداد روزهای تعطیل آسیب ببینند، اما ایجاد تحرک در سایر بخش‌ها نه تنها این اثر را تعدیل می‌کند، بلکه ممکن است زمینه‌ای را برای تحرک بخشی به میزان تولید ناخالص داخلی نیز ایجاد کند.
افزایش میزان آلودگی، مصرف سوخت و انرژی در استان به خصوص افزایش و قطعی فراوان برق در فصل تابستان در استان، بازدهی کم کارمندان و ضرورت ایجاد نشاط با تقویت بنیان خانواده ایجاب می کند تا روزهای پنجشنبه در استان مرکزی تعطیل شود.
اکنون که کمبودهای مالی و اعتباری برای دستگاه های اجرایی ایجاد شده و برای صرفه جویی در هزینه ها، کاهش زمان و ساعات کاری غیر مفید کارمندان در روز پنجشنبه ها که به کمتر شدن بار مالی دولت منجر می شود باید در اولویت قرار گیرد.
همچنین با توجه به افزایش آلودگی های زیست محیطی ناشی از فعالیت واحدهای صنعتی در این استان، افزایش تردد در جاده های مواصلاتی، قطعی برق در فصل تابستان کنونی که این منطقه را تهدید می کند تدبیری است که باید امروز صورت گیرد و تعطیلی روز پایانی هفته می تواند راهکار مثمرثمری باشد.
به هر روی موضوع تعطیلی پنجشنبه ها از آن دست موضوعاتی است که اگر درست ارزیابی و اجرایی شود می تواند پیامدهای بسیار مثبتی برای مردم بویژه کارمندان دولت داشته باشد.