روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
سه شنبه ۲۹ فروردین ۹۶ شماره ۵۶۵
****
فرشته غلامی
وقایع استان
****
بارها و بارها از گوشه و کنار شنیده و دیده ایم که کارگر یک کارخانه در حین انجام کار چشم، دست، پا یا سایر اعضای بدن خود را از دست داده یا دچار نقص عضو شده اند. این آسیبی که به اعضای بدن این کارگر و یا کارمند ساده وارد می شود علاوه بر صدمات جسمی، صدمات روحی و مالی زیادی را هم بر دوشش هموار می کند که در بسیاری از مواقع حتی توان پرداخت آن را ندارد. این مسائل اگرچه موجبات تاسف را فراهم می کند اما موضوعی است که بسیار در جامعه ما رواج داشته و دارد.
در زمان های قدیم حوادث ناشی از کار منحصر به سقوط از درخت یا در نهایت یک بلندی، ضربه خوردن و مجروح شدن به وسیله حیوانات اهلی و یا وحشی، مسمومیت با مواد گیاهی یا زهر جانوران و یا مواردی از این قبیل بود، ولی امروزه با توجه به پیشرفت های چشمگیر در امور صنعتی و امکان استفاده از وسایل مدرن جهت مسافرت، استفاده از نیروی برق و ماشین‌آلات، تماس با مواد شیمیایی و غیره، انسان در برابر حوادث بی شماری قرار گرفته است. همه ساله میلیون ها حادثه در دنیا اتفاق می‌افتد. بعضی از این حوادث باعث مرگ و بعضی باعث از کارافتادگی کلی و یا جزیی می‌شوند. اما آنچه که مهم است این مساله است که همه حوادث برای قربانیان خود موجب رنج، درد و ضررهای اقتصادی و مالی هستند.
اما برای اینکه بدانیم حوادث ناشی از کار چیست بهتر است ابتدا بدانیم اصلا حادثه چیست؟ در واقع حادثه به معنای رویداد، واقعه و یا پیش‌آمد معنی شده و بیشتر منظور عمل و یا اتفاق ناخوشایند و خارج از نظم می باشد که ممکن است خسارات مالی و یا جانی در بر داشته باشد، بنابر عقیده برخی حادثه اتفاقی است پیش‌بینی نشده و ناگهانی که بدون مداخله خود شخص، بر اثر یک نیروی خارجی بوجود می‌آید و یا به عبارت دیگر آنچه انسان را ناخواسته از مسیر زندگی طبیعی منحرف می‌سازد و برای او ایجاد ناراحتی جسمی و روانی و یا خسارات مالی نماید، حادثه نامیده می‌شود.
اما حوادث ناشی از کار مطابق قانون ۶۰ تامین اجتماعی عبارت از حوادثی است که حین انجام وظیفه و به سبب آن برای بیمه شده اتفاق می‌افتد. مقصود از حین انجام وظیفه تمام اوقاتی است که بیمه شده در کارگاه، مؤسسات وابسته، ساختمان ها و محوطه آن مشغول به کار باشد و یا به دستور کارفرما در خارج از محوطه کارگاه مأمور انجام کاری می‌شود. ضمنا اوقات رفت و آمد بیمه شده از منزل به کارگاه و یا بالعکس نیز جزو این اوقات محسوب می‌شوند. همچنین حوادثی که حین اقدام برای نجات سایر بیمه شدگان آسیب‌دیده و مساعدت به آنان اتفاق می‌افتد حادثه ناشی از کار محسوب خواهد شد.
همه ساله در جهان ده ها میلیون کارگر قربانی حوادثی می‌شوند که منجر به کشته شدن و یا از کارافتادگی تعداد کثیری از آنها می‌گردد. بر طبق آمار منتشر شده در کشورهای پیشرفته صنعتی، سالانه از هر ده نفر کارگر یکی دچار سانحه می‌شود و در نتیجه اینگونه سوانح، پنج درصد روزهای کار ملی به هدر می‌رود. حوادث ناشی از کار از سویی سبب ناراحتی فرد کارگر و یا افراد خانواده‌اش می‌شود و از سوی دیگر سبب از بین رفتن سرمایه و تزلزل بنیان اقتصادی جامعه می‌گردد.
براساس آمارهای منتشر شده، سالانه حدود ۲۰ هزار حادثه ناشی از کار به وقوع می پیوندد که قریب به هفتاد درصد آن مربوط به بخش ساختمان است. حال آنکه این آمار و ارقام در سازمان مختلف، متفاوت است. پزشکی قانونی این آمار را ۱۸۹۱ نفر، وزارت کار ۱۱۵۰ نفر و سازمان تامین اجتماعی آن را ۱۲۰ نفر اعلام می کند. ۹۰ درصد قربانیان این حوادث تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی نیستند و وزارت کار نیز آمار کارگرانی را اعلام می‌کند که در پیوند با وزارت کار بیمه هستند، مانند بیمه حوادث و غیره.
چندی پیش رییس مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی گفته بود روزانه حدود ۸۶۰ هزار حادثه منجر به جرح ثبت می‌شود و حدود ۴۰ درصد بازنشستگی‌های پیش از موعد ناشی از جراحات است.
رییس هیات مدیره کانون انجمن های صنفی مسئولان حفاظت فنی، ایمنی و بهداشت کشور هم به جایگاه نامناسب ایران از نظر ایمنی اشاره کرده و گفته که از بین ۱۸۹ کشور جهان، ایران در رتبه ۱۰۲ را به خود اختصاص داده که البته رتبه قابل قبولی نیست.
اما اینکه حوادث ناشی از کار به چه علت رخ می دهد را طی تحقیقاتی وزارت رفاه و مرکز تحقیقات سلامت کشور به این نتیجه رسیدند که ایمن نبودن محیط کار، فقدان آموزش‌های لازم به کارگران و نبود تجهیزات و امکانات پیشرفته و بی‌توجهی کارفرمایان به قانون کار باعث شده این آمار در کشور ما بالاتر از استاندارد‌های بین‌المللی باشد. موضوعی که همواره بازرسان کار در بازدید‌های خود از مراکز صنعتی و تولیدی بر آن تاکید دارند و معتقدند آموزش، فرهنگ سازی و ارتقای فرهنگ ایمنی در این حوزه باید جدی گرفته شود تا آمار مرگ و میر ناشی از حوادث کار کاهش یابد. سازمان تامین اجتماعی بی‌احتیاطی را علت نیمی از حوادث کار می‌داند، بریدگی، شکستگی، سقوط، قطع دست و انگشت دست شایع‌ترین آسیب های محیط های کار در ایران است.
یکی از علت‌های حوادث کاری، دستمزدهای پایین است؛ زیرا کارگران مجبورند اضافه کاری کنند یا دو شغله و سه شغله کار کنند. بنابراین کارگری که مجبور است بجای هشت ساعت بین ۱۵ تا ۱۸ ساعت در روز کار کند، آسیب پذیری بیشتری در کار با دستگاه ها پیدا می‌کند، چون تمرکز کمتری در کار دارد. افزون بر آن کارگری که احساس امنیت شغلی ندارد و از معاش فردای خود مطمئن نیست، بیشتر در معرض حوادث کاری قرار دارد. از دیگر عوامل حوادث کار، فقدان حداقل آموزش به کارگران و نبود امکانات ایمنی و بهداشتی است که برخی ۵۲ درصد از حوادث را ناشی از عدم نظارت در محیط کار می‌دانند.
سال ۹۴مدیرکل بازرسی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از کاهش ۱۷ درصدی حوادث ناشی از کار خبر داد.
حال آنکه مدیرکل پزشکی قانونی استان مرکزی هم از کاهش تعداد حوادث ناشی از کار در سال ۹۵ در استان یاد کرده است که تعداد این مراجعین به پزشکی قانونی در سال ۹۵ را ۶۵۸ عنوان کرد که به نسبت سال ۹۴ که آمار مراجعین حادثه کار ۷۵۱ نفر بود، ۱۲/۴ درصد کاهش یافته است.
علی رضایی تعداد این آسیب دیدگان را ۶۴۰ نفر مرد و ۱۸ نفر زن مطرح کرده که اراک با ۲۵۶ نفر و ساوه با ۱۹۲ نفر، بیشترین و خنداب با ۶ نفر کمترین آمار مراجعین سرپایی حادثه کار را به خود اختصاص دادند.
به گفته مدیر کل پزشکی قانونی استان آمار فوتی‌های ناشی از حوادث کار در سال ۹۵ در استان مرکزی ۳۰ مورد بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل هفت درصد افزایش نشان می‌دهد.
در صورت وقوع حادثه شغلی در کارگاه وظیفه کارفرما چیست؟
الف) به استناد ماده ۶۵ قانون تأمین اجتماعی در صورت وقوع حادثه ناشی از کار، کارفرما مکلف است اقدامات اولیه لازم را برای جلوگیری از تشدید وضع حادثه دیده به عمل آورد. ب) به استناد تبصره ماده ۹۵ قانون کار، کارفرما یا مسئولان واحدهای موضوع ماده ۸۵ قانون کار موظفند کلیه حوادث ناشی از کار را در دفتر ویژه‌ای که فرم آن از طریق وزارت کار و امور اجتماعی اعلام می‌گردد ثبت و مراتب را سریعا به صورت کتبی به اطلاع اداره کار و امور اجتماعی محل برسانند همچنین به استناد ماده ۹ آیین نامه حفاظتی کارگاه‌های ساختمانی و ماده ۶۵ قانون تامین اجتماعی، کارفرما باید وقوع هر گونه حادثه ناشی از کار را ظرف مدت سه روز اداری به شعبه صندوق تامین اجتماعی محل اطلاع دهد و نسبت به تکمیل و ارائه فرم ویژه حادثه اقدام نماید.
اگرچه طبق آمار رسمی سازمان بین‌المللی کار، مرگ و میر ناشی از کار در جهان روند کاهشی داشته و در ایران نیز هر ساله آماری را ارائه می دهند که این حوادث کاهش یافته اما باید توجه کرد که حتی آسیب رسیدن به یک فرد علاوه بر اثرات سویی که برای آن فرد دارد، پایه های اقتصاد جامعه را متزلزل می کند بنابراین از آنجایی که عمده ترین دلیل این حوادث دستمزد پایین و عدم آموزش کافی به کارگران است و همچنین بازرسی به کارگاه ها و کارخانه ها به اندازه کافی صورت نمی گیرد باید درخصوص این معضلات، مسئولان چاره ای بیاندیشند تا آنها مجبور نباشند برای تهیه امرار معاش خویش، با جانشان بازی کنند.
