«وقایع استان» بررسی می کند؛ وضعیت مبادی ورود به شهر اراک/فضاهای خاموش

سه شنبه ۱۶ آبان ۹۶  شماره ۷۱۷

***

وقایع استان

فرشته غلامی

***

دیگر زمان آن به سر رسیده که حد و مرز شهرها توسط دروازه ها مشخص شود، در آن هنگام کالبد شهر در قالب یک حصار، بارو و گاه خندق قرار داشت و حس ورود به یک شهر از طریق دیدن همین حصارها و باروها شکل می گرفت و اولین تصویر عینی مسافران به روی شهر بوده است و همین مسئله نشان می داد که ورودی شهرها درگذشته تا چه میزان مهم و تاثیرگذار بوده است اما امروز ورودی شهرها محدوده آباد و سرزنده ای نیست، از جهت گیری و انتخاب مسیر دشوار در هنگام ورود شهر گرفته تا بالاترین آمار تصادفات در آنها از مشکلات این مبادی می باشند. اکنون تعریف حوزه ورودی در شهرها با ایجاد دروازه جدید پشت تابلوی نام شهر یا نصب بیلبوردی که روی آن به مسافرین خوش آمد گفته می شود صورت می گیرد، حال آنکه این راه حل پاسخگوی توقعات مورد انتظار از یک ورودی نیست. مضاف براینکه تنها نباید به جنبه های معمارانه طراحی ورودی پرداخت چون این امر مستلزم طراحی و برنامه ریزی عمده ای است که طراحی معماری بخشی از آن می باشد.
چندی پیش در روزنامه «وقایع استان» گزارشی را چاپ کردیم که به احداث دکه های غیر قانونی در سطح شهر و ورودی شهرها پرداختیم که مورد استقبال قرار گرفت و در پی استقبال گسترده تماس مردمی برآن شدیم تا در این گزارش هم به اوضاع نابه سامان ورودی های شهر اراک بپردازیم.
«مقدم میهمانان گرامی را به شهر عالم پرور اراک خوش آمد می گوییم» همین یک جمله کافی است تا ورود ما را به این کلانشهر نشان دهد اما اراک برخلاف آنچه که تصور می شود علاوه بر محوریت صنعتی بودنش که ویژگی بارز آن محسوب می شود دارای ابعاد فرهنگی و اجتماعی نیز هست. اراک هر روز بزرگ و بزرگتر می شود و جمعیت بیشتری را در دل خود جای داده و بافت شهری قدیم را از هر طرف مورد هجوم خود قرار می دهد و کارخانه های کوچک و بزرگی که در ورودی شهر احداث شدند تمام آن چیزی است که نشان از ورود به شهر می دهد.
مبادی ورودی شهر اراک از آن فضاهای فراموش شده ای است که با مشکلات و نابه سامانی های متنوعی روبروست و تا آنجا پیش رفته که برخی از همین نابه سامانی ها سبب شده تا این ورودی ها هیچ سنخیت و تناسبی با حداقل مولفه های خوانده شده در خصوص یک محیط و فضای مطلوب شهری بی بهره باشند. این در حالی است که ورودی هر شهر می تواند نقش مهم و تاثیرگذاری در معرفی صحیح از آن شهر، جاذبه های گردشگری و شناسایی مفاخر و مشاهیر آن باشد. به جرات می توان گفت ورودی شهر به عنوان پیشانی آن شهـــر مــورد توجه و دقت مسافران قرار می گیرد که باید نسبت به زیباسازی و بهسازی آن اقدامات اساسی صورت گیرد بنابراین ورودی هرشهر باید طبق ضوابط شهری به گونه‌ای طراحی شود که با جذابیت تمام نشان دهنده ویژگی‌های آن شهر باشد اما در اراک هر چه بیشتر می گردیم کمتر از این ویژگی ها در هنگام ورود به شهر پیدا می کنیم.. میدان های کج و موجی که در هنگام ورود به شهر در این مبادی می بینیم و آمار بالای تصادفات گواهی بر این مدعاست. دکه های مواد غذایی هم که چندی است به عنوان یک معضل بزرگ چه برای شهروندان و چه برای مسافران به وجود آورده است. بــه جرات می تـــوان گفت ورودی های کلانشهر اراک هیچ شاخصه و هویتی از اراک معرفی نمی کنند. یکی از ورودی های شهر که با سرعت گیرهای عجیبی روبه روست که حتی مسئولان هم از آمار بالای تصادفات در همین ورودی بارها خبر داده اند و به قدری در معماری دچار ضعف است که پس از عبور ازچندین مانع و سرعت گیر به زیرگذری برخورد می کنیم که تا وسط خیابان ادامه یافته، از ورودی دیگر هم میدان های نامتناسبی را می بینیم که با هرج و مرج و شلوغی اوضاع نابه سامان شهر را نامناسب و زشت تر نمایان می کند. ورودی اصلی شهر هم بدون هیچ تابلوی راهنما و شرکت ها و کارخانجات و ماشین های سنگینی که از جهات مختلف خودنمایی می کنند مسافران را بیش از پیش سردر گم و خسته می کند. نامناسب و نازیبا بودن تابلوهای ورودی شهر، نبود نصب چراغ راهنمایی و رانندگی، نبود روشنایی در بعضی مسیرها، کارشناسی نبودن برخی علمک‌های پایه های برق در وسط خیابان ها، نصب دکه های بدون کار کارشناسی از دیگر مشکلات ورودی به این شهر است که متاسفانه باعث وقوع حوادث ناگواری می‌شود.
نابه سامانی اوضاع مبادی ورودی کلانشهر اراک تا آنجا پیش رفته که حتی مسئولین هم از آن گلایه دارند آن طور که معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری استان مرکزی گفته مبادی ورودی اراک در شان و منزلت این پیشینه و فرهنگ این شهرنیست و نیازمند اصلاحات کارشناسی است.
به گزارش وقایع استان به نقل از ایرنا عزیز فیلی افزود: استقرار اداره کل گمرک در بلوار آیت الله اراکی و ورودی اراک و پارک خودروهای سنگین گمرکی در این محور مشکلات جدی برای شهروندان و مسافران به وجود آورده است.
وی ادامه داد: برای اصلاح این شرایط یک قطعه زمین به وسعت ۴۴ هکتار در محور اراک – قم و مقابل پلیس راه کارچان به اداره کل گمــرک استان ارائـــه می شود تا از این محل به عنوان پارکینگ خودروهای گمرکی استفاده شود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری استان مرکزی گفت: دستگاه هایی که در مسیر مبادی ورودی اراک املاک و مستقلاتی دارند باید نسبت به زیباسازی آن اقدام کنند.
وی بیان کرد: برای ساختن شهری زیبا و گردشگرپسند باید ابتدا اعضای کارگروه زیربنایی به وظایف محوله خود عمل کنند و سپس از دیگر اقشار جامعه این مهم را مطالبه کرد.
فیلی بیان کرد: کلانشهر اراک به لحاظ پیشینه قوی و صنعت بالنده، مورد توجه بسیاری از سرمایه گذاران و گردشگران داخلی و خارجی است ولی باید برای جذب سرمایه گذاران نسبت به زیبا سازی شهری اقدام شود.

 ورودی شهرها در طول تاریخ
شهرهای ایرانی پیش از اسلام، در دوران هخامنشی و ساسانی به حصاری ختم می شد که چهار دروازه به چهار طرف داشت و یادآور جهات اربعه بود. بر همین مبنا شهر به عنوان مرکز عالم مقایسه می شد که از طریق دروازه های خود با کل عالم هستی که به چهارقسمت تقسیم می شد، ارتباط می یافت.
در دوران ساسانی بازار در اطراف ورودی و دروازه شهر توسعه یافت و میدان با عملکردهای مختلف نظیر اعلام فرمان های دولت، بخشودگی ها و عقوبت ها در مقابل آن ظهور یافت. در دوران صفویه عنصر مهم و شاخص فضاهای ورودی در دروازه بود. دروازه ها به دو دسته تقسیم می شدند، دروازه های درونی نظیر دروازه های محله ای، دروازه های بازار و دروازه های حکومتی مربوط به ارگ و یا قلعه و دروازه های بیرونی همواره در امتداد مسیر، جاده ها و راه های منتهی به شهر قرار داشتند و از جنبه عملکردی معمولا به ســه دسته دروازه های اصلی، دروازه های فرعی و دروازه های حکومتی تقسیم می شدند.
اهمیت ورودی های شهر به قدری است که هر ورودی با نماد و ویژگی‌های خاص خود می تواند حس تعلق و هویت در میان ساکنان و تازه واردان به شهر را ایجاد کند، طراحی مسیرهای ورودی شهر نیازمند یک نگاه چند جانبه و دید کارشناسانه است، به گونه ای که زمین های بایر و بزرگ در حاشیه مسیرهای ورودی را می توان به مکان های تفریحی، فروشگاه های بزرگ سوغاتی، غذاخوری و رستوران ها تبدیل کرد اما متاسفانه تاکنون برای ورودی‌های این کلانشهرهیچ گونه اقدام اساسی که به جدیت پیگیری شود توسط مسئولین گذشته و حال حاضر صورت نگرفته است. در حالی که همکاری مسئولان جهت ساماندهی مشکلات شهر می‌تواند هویت، فرهنگ و تاریخ شهررا با کمترین هزینه به کسانی که از هر جهت جغرافیایی وارد اراک می‌شوند معرفی کند. ورودی هر شهر باید به عنوان اولین و آخرین سکانس پیش روی مخاطب باشد که به نوعی فرهنگ و هویت ملی مردم را به نمایش می‌گذارد. هم‌چنین بخش عمده تصویر شهر در لحظه ورود به یک شهر شکل می‌گیرد که این امر نقش عمده‌ای از شخصیت بخشی آن شهر را ایفا می کند بنابراین توجه مسئولان ذیربط نسبت به ورودی‌ها و تدوین راهکارهایی برای زنده کردن مفهوم ورود به شهر ضروری است.