من ترک کنم یا او؟

دوشنبه ۱ خرداد ۹۶ شماره ۵۹۲
روشنک همتی
جملات آشنای «اعتیاد معضل بزرگ جامعه امروز ماست» و «اعتیاد یک بیماری خانوادگی است» را همه بارها و بارها شنیده ایم. اگر فردی مانند پدر در خانواده درگیر مصرف است لزوما و یا احتمالا فرزندش نیز درگیر خواهد شد بلکه به این مفهوم که اطرافیان فرد بیمار در اثر مصرف رفته رفته سلامت عقل خود را از دست داده و ناخواسته دست به کارهایی می زنند که هم به خود و هم به فرد بیمارصدماتی که گاه جبران ناپذیر است وارد می کنند. اطرافیان به خصوص همسران و والدین گمان می کنند که می توانند بیمار خود را تغییر دهند. این کار را با کنترل کردن او شروع می کنند، رفت و آمدهایش را زیر نظر می گیرند، دوستانش را چک می کنند، از دیرآمدنش هایش نگران و عصبانی می شوند، می مانند که چه کنند به او اعتراض می کنند به بحث و جدل ختم می شود، به رویش نیاورند خودشان عذاب می کشند. در هر صورت ماجرای مصرف ادامه دارد. چه او را نصیحت و ارشاد کنند و چه سرزنش، چه او را نوازش کنند و یا قهر کرده و او را از محبت و توجه خود محروم کنند. چه به او باج بدهند و چه پول تو جیبی اش را قطع کنند. او مصرف می کند. نیاز بدنش است. او این ابزار کنترل کننده را نمی شناسد. برای او دستیابی به مواد در زمانی که بدن آلارم می دهد در اولویت است. درست مثل کسی که بیماری قند دارد و باید در ساعت مشخصی انسولین مصرف کند.
او بیمار است و مشکل من به عنوان همسر یا مادر بیمار در درجه اول این است که این بیماری ناخوشایند را در زندگی ام بپذیرم. همین پذیرش شاید در نگاه اول کاری آسان به نظر برسد اما در حقیقت امری محال و غیرممکن می نماید. خانواده فرد مصرف کننده اولین و مهمترین کسانی هستند که در معرض آسیب جدی مصرف قرار می گیرند. آنها اولین کسانی هستند که باید از این وضع نجات یابند، در حالی که بی توجه به خود و آسیب هایی که دیده اند سعی دارند هرچه زودتر بیمار را از این وضع نجات دهند. آنها لباس ناجی پوشیده اند در حالیکه خود در حال غرق شدن هستند. رنجشها و خشم هایشان هر روز زیادتر می شود و همه راه هایی که فکر می کنند موثر واقع می شود به بن بست می رسد و حس ناتوانی و عجز باقی می گذارد. آنها رفته رفته خود و نیازهایشان را فراموش می کنند و همه فکرشان با نگرانی حول مصرف و بیمار مصرف کننده می چرخد و این نگرانی و استرس در دراز مدت بصورت دردهای جسمانی از جمله ناراحتی های قلبی، گوارشی، کمردرد، پادرد، افسردگی و بسیاری بیماری های دیگر خود را نشان می دهد. از طرفی بازگو کردن مشکلات اعتیاد برای اطرافیان جز برانگیختن حس دلسوزی و یا مورد سرزنش قرار گرفتن از طرف آنها پیامد دیگری ندارد. کمک گرفتن از مرکز مشاوره نیز ضمن صرف هزینه های بالا و شنیدن مطالبی علمی در مورد اثرات مواد مخدر بر مغز و غدد بدن و راهکارهایی که عملی نمودنشان باز هم نتیجه ای به دنبال ندارد تیرهای آخری است که همسران و والدین مصرف کننده با هزار امید از چله می کشد و بار دیگر به ناتوانی و عجز خود در تغییر بیمار ایمان می آورند. بیمار مصرف کننده در کمال آرامش به مصرفش ادامه می دهد هر زمان که بخواهد بدون نگرانی این کار را انجام می دهد و تا ساعت ها می خوابد هرزمان که احساس گرسنگی کند بدون هیچ نگرانی غذا می خورد و بعد دوباره به سراغ مصرفش می رود. او اینگونه زندگی کردن را انتخاب کرده و از این بابت هیچ نگرانی ندارد و کاملا راضی به نظر می رسد و از عواقب مصرف آگاه است. به همان اندازه که من به عنوان همسر یا مادر او آگاهم. پس نیازی به سخنرانی ها و نصیحت های من ندارد. این من هستم که با تمام انرژی باز هم برای صدمین بار وقت می گذارم و او را با حرفهای تکراری خسته می کنم. این من هستم که از غذا خوردن افتاده ام و خواب درستی ندارم. این منم که دائم وسایلش را، رنگ چهره و چشم هایش را، همه حرکت و رفتارش را کنترل می کنم. این من هستم که از قضاوت دوستان و آشنایان در هراسم. این من هستم که مسئولیت های او را به عهده گرفته ام و در حالیکه دیگر توانم رو به اتمام است لبریز از خشم شده ام. این من هستم که دیگر انجام کارهای عادی روزمره هم از عهده ام خارج شده است. روزها و شبهای من مدت هاست که با نگرانی و اضطراب طی می شود. گاهی با وحشت لباس می پوشم و طوری که او متوجه نشود دنبالش راه افتاده ام و برای مچ گیری تعقیبش می کنم. وقتی به هدفم می رسم اوضاع را بدتر کرده ام. نگران تر و وحشت زده تر هستم. اعضای دیگر خانواده را به کلی فراموش کرده ام و حوصله حرف زدن با آنها را ندارم. خودم آنها را با داد و فریاد و رفتارهای دیوانه وار از خود فراری داده ام. به همه راه ها فکر می کنم که رفته ام و بی نتیجه ماند و به همه راه ها فکر می کنم که هنوز نرفته ام و امید دارم نتیجه بدهند. به راستی من به نجات یافتن محتاجم یا بیمار مصرف کننده؟