روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
چهارشنبه ۳ آبان ۱۴۰۲ شماره ۱۷۵۹
وقایع استان در گفت و گو با یک کارشناس محیط زیست بررسی می کند؛ مدیریت به سبک گذشته بدون توجه به نیاز زیست محیطی شهرها
فاطمه چاپاری: در یکی دو سال اخیر شهرداری اراک طرحی را تحت عنوان نهضت آسفالت آغاز کرده که در پی آن بسیاری از معابر شهری آسفالت شده اند. همچنین این مجموعه در اقدامی جدید اجرای کف فرش پیاده روهای شهر را آغاز نموده است. هر چند این گونه فعالیت در ابتدای امر دلخوشمان می کند به اینکه حداقل از نظر بصری، شهر شکل و شمایل بهتری گرفته است اما در نگاهی دقیق تر می توان بی توجهی نسبت به پیوست های زیست محیطی در این گونه اقدامات را مشاهده کرد. یکی از معضلاتی که شهرهای امروز دنیا با آن مواجه اند کاهش سطح جذب آب در فضاهای شهری است و در بسیاری از شهرهای دنیا با وجود اقلیم های معتدل و وجود جنگل ها و رودخانه های بزرگ در معماری و شهرسازی به این موضوع توجه ویژه ای می شود به گونه ای که بهره مندی از زیبایی های بصری شهر را از اکوسیستم سالم و پایدار محروم نکند. حال در شهر خشکی چون اراک که انباشته از ساختمان ها، خیابان ها و پیاده روها و محدوده های کوچکی از فضای سبز انسان ساز می باشد، موضوع کاملا برعکس است و مسائل زیست محیطی شهر در همه ابعاد فدای رویکردهای سنتی مدیریتی شده است.
یک کارشناس محیط زیست در اینباره به خبرنگار وقایع می گوید: تغییر مرفولوژی گسترده در شهرها تاثیرات جدی ای روی سطح آب های زیرزمینی دارد.
سیاوش آقاخانی می افزاید: از جمله دلایل این امر نداشتن برنامه های جامع شهری مبتنی بر اصول پایداری اکوسیستمی است که گذشته از ایجاد چالش های همچون آلودگی هوا، آلودگی های دیگری هم در خاک و اکوسیستم ایجاد می کند.
وی ادامه می دهد: برای نمونه در کلانشهری چون اراک با وسعتی برابر با ۷ هزار هکتار در راستای ایجاد فضاهای مناسب برای تردد خودروها و عابران پیاده کل محدوده شهر که در گذشته جاذب آب باران بوده تبدیل به سطوح جذب ناپذیری تبدیل شده که آب با گذشتن از این سطوح در رودخانه های خشک فصلی که در اراک نیز وجود دارد، می ریزند که این مساله شهر را با مشکلاتی همراه خواهد ساخت.
این کارشناس شهری اظهار می کند: به موجب این اتفاق در وهله اول سطح آب زیرزمینی و جذب آب شهری کاهش می یابد و در عوض آب ناسالم و آلوده را از راه هر چاه فاضلاب خانگی وارد اکوسیستم شهری می کنیم و این یعنی نه تنها آب های سالم را از دست داده ایم بلکه آب ناسالم و آلوده را وارد زمین می کنیم.
آقاخانی توضیح می دهد: این خود باعث بحران جدی آلودگی آب های زیرزمینی شده و ما در حال حاضر امکان استفاده از چاه های شهری برای مصرف خانگی را نداریم و برای نمونه آب شرب شهر اراک از سد کمال صالح تامین می شود.
وی خاطر نشان می کند: از طرفی دیگر اگر نگاهی به رودخانه اراک بیاندازیم در پایین دست رودخانه در انتهای دیواره های سنگی متوجه فرسایش شدید خاک می شویم به گونه ای که مسیر رودخانه دچار تغییرات مرفولوژی بسیاری است که چالش هایی از قبیل سیل و دیگر موارد را در پی خواهد داشت.
آقاخانی یادآور می شود: در دیگر کشورهای دنیا راهکارهایی برای جذب آب بارندگی در شهر و همچنین جمع آوری فاضلاب شهری پیش بینی کرده اند.
وی می افزاید: برای مثال برای اینکه سطح جذب زمین را افزایش دهند از آسفالت های مخصوصی که چه بسا که استفاده از آن کم هزینه تر می باشد، در سطح شهر استفاده می کنند به این ترتیب روکش آسفالت به امکانی برای جذب و تغذیه آب های زیرزمینی تبدیل می شود که این امر با تغییر مقیاس قیر در آسفالت امکان پذیر است.
این کارشناس شهری تاکید می کند: علاوه بر این استفاده از چنین راهکارهایی با کاهش هزینه های شهر هم همراه است چرا که لزوم ساخت جدوال شهری و مدیریت و سازماندهی شان را کاهش می دهد.
آقاخانی اضافه می کند: همچنین در راهکاری دیگر می توان نسبت به تفکیک آب های خاکستری از آب های آلوده و کثیف و بازچرخانی آن در فضای سبز شهری اقدام کرد.
وی بیان می کند: فاضلاب شهری را نمی توان مورد استفاده مجدد قرار داد اما آب هایی که از ناودان ها در سطح شهر جاری می شود
آقاخانی در ادامه می گوید: همچنین شهرداری ها در بسیاری از مناطق دنیا مشوق هایی در نظر گرفته اند و این فرهنگ به وجود آمده که مردم آب هایی را که در فصل پاییز ریزش می کند در مخازن مخصوص خانگی جمع آوری می کنند و در فصل تابستان مورد استفاده قرار می دهند، نمونه های موفق این طرح را می توان در تعدادی از ایالت های امریکا که اقلیم های خشکی دارند مشاهده کرد.
این فعال زیست محیطی تصریح می کند: این اتفاق حتی در حوزه مدیریت شهری هم رخ نداده و یکی از موارد حقوقی که در مدیریت شهری با ان مواجه هستیم بحث حق آبه های شهری است به این شکل که شهرداری ها می توانند آب های سطحی شهر را جمع آوری کنند و مجددا برای مصارفی چون آبیاری فضای سبز مورد استفاده قرار دهند.
وی ادامه می دهد: در کنار همه این موارد تهیه طرح مدیریت پایدار اکولوژیکی شهر از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که به واسطه آن می توان با در نظر گرفتن همه موارد مثل مدیریت آب های شهری، مدیریت تردد پارک شهروندان، مباحثی چون شهر دوستدار کودک، شهر دوستدار حیوانات و احترام به حقوق تمانی زیستمندان شهر را مدیریت کرد.
آقاخانی توضیح می دهد: اما متاسفانه این اتفاق تا کنون نیفتاده و چنانچه این راهکار و رویکرد در شهر اراک اجرایی شود ما می توانیم آن را به عنوان یک الگوی موفق به دیگر نقاط کشور هم ارائه دهیم.
وی در پایان‌می گوید: شرایط فرهنگی ویژه شهر اراک ظرفیت اجرای این طرح را دارد اما متاسفانه عدم برنامه ریزی و مدیریت درست مانع از این امر شده است.
