سندروم چسبش میز/جوانان کجای دولت روحانی هستند

سه شنبه ۱۴ دی ۹۵ شماره ۴۹۷
عباس لعل بار
وقایع استان
دولت حسن روحانی با تمام نکات مثبت و منفی که دارد یک خصوصیت برجسته در آن به شدت به چشم می آید، راست و چپ هم به آن اشاره کرده اند ولی به قول قدیمی ها کو گوش شنوا؟ حضور وزیران و مدیران مسن در ماههای پایانی دولت یازدهم دیگر صدای همه را در آورده است. جهانبخش خانجانی از مدیران کل وزارت کشور دولت اصلاحات و عضو ارشد حزب کارگزاران سازندگی ایران روز گذشته در صفحه اینستاگرام خود زیر عکس دکتر روحانی نوشت: «سندروم چسبش میز در نظام جمهوری اسلامی ایران فراگیر است لیکن در دولت آقای روحانی بیشتر. من نمی دانم چرا بعضی از اعضای کابینه در شرایطی که در حال چشمک زدن به دیار باقی هستند باز کابینه را ول نمی کنند. آقای روحانی رییس جمهور محترم این جوانان بودند که زمینه پیروزی شما را فراهم کردند. آنان در کابینه و مجموعه دولت شما چه نقشی دارند؟ قابل توجه هیات دولت.»
این واکنش خانجانی بارها به گونه ای دیگر در این سالها گفته شده ولی واکنشی از سوی دولت مبنی بر پذیرش این انتقاد دیده نشده است.
با بررسی سن وزیران دولت مشخص می شود که میانگین سن وزرای دولت روحانی حدود ۵۸ سال است. رییس جمهور و حامیان وزرای قدیمی در دولت مدعی بودند که علت این اقدام روحانی بدلیل نیاز کشور به استفاده از تجربه این افراد است و شرایط کشور به گونه ای است که باید از افراد کارآژموده استفاده شود. البته اگر میانگین سنی دولت را با دیگر نهادهای حکومت مقایسه کنیم متوجه می شویم که در بسیاری از آنها روال به همین شکل است و گاها میانگین سنی آنها از دولت هم بیشتر است.
اگر به ترکیب سنی منتخبین مجلس دهم شورای اسلامی نگاهی بیاندازیم متوجه می شویم که منتخبین بین سنین ٣٠ تا ٣۵ سال ٩ نفر ، بین سنین ٣۶ تا ۴٠ سال ٢۵ نفر، بین سنین ۴١ تا ۴۵ سال ۴٠ نفر ، بین سنین ۴۶ تا ۵٠ سال ۶٧ نفر و بین سنین۵١ تا ۵۵ سال ۶٣ نفر است. ۵۷ نفر نیز بین سنین ۵۶ تا ۶٠ سال ، ٢١ نفر بین سنین۶١ تا ۶۵ سال، پنج نفر بین سنین ۶۶ تا ٧٠ سال و دو نفر نیز بین سنین ۷۱ تا ۷۵ سال هستند. در مجموع میانگین سنی مجلس با دولت هشت سال جوان تر است. میانگین سنی مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای نگهبان حدودا ۷۰ سال است. جوانترین عضو دولت روحانی فرزند شهید ستاری با ۴۴ سال سن در سمت معاونت فناوری رییس جمهور و مسن ترین هم سیدرضا اکرمی با ۷۴ سال سن در سمت رییس شورای فرهنگی نهاد است.
منتقدان دولت می گویند که کابینه روحانی شامل وزرای پیر، فرسوده و ناتوانی هستند که اکثرا به کارهای فردی و شخصی می پردازند.
باگذشت نزدیک به ۴ دهه از انقلاب در کشور و حضور جوانان در سمت های مهم دولتی در ابتدای انقلاب با توجه به شرایط خاص آن زمان و البته حضور برخی جوانان بصورت گزینش شده و کاملا همسو با دولت محمود احمدی نژاد دیگر شاهد استفاده مناسب و بجا از جوانان در ارکان مختلف دولتی نبوده ایم. موضوع جوانگرایی و گردش نخبگان به عنوان یک اصل مهم در بین سیاستمداران خارج از چرخه قدرت جا افتاده است ولی متاسفانه اکثر این سیاستمداران به محض ورود به بدنه دولت و دستیابی به قدرت عملا این موضوع را فراموش می کنند. برخورداری از توان جوانی، توأم با تجربه، بی‌شک می‌تواند یک وزیر را در طول مسیر دشوار وزارت یاری کند تا تصمیمات صحیح را گام‌به‌گام پیش ببرد.
مسأله جوان‌گرایی تنها و تنها با گردش نخبگان در یک اجتماع فراهم می‌شود؛ یعنی کسانی که دوره‌ای در مسؤولیت اجرایی بوده و از تجربه مسؤولیت خود بهره برده‌اند در دوره‌های بعد وارد اتاق‌های فکر شده و جای خود را به نخبگان جوان‌تر بدهند تا هم پشتوانه تجربی یک نظام تقویت شود و هم انرژی و نشاط جوانی از دولت گرفته نشود.
در دولت سازندگی مسن ترین وزیر ۵۰ ساله بود و اکثریت وزیران را افرادی تشکیل می دادند که زیر ۵۰ سال سن داشتند. در دوره اول ریاست جمهوری اکبرهاشمی رفسنجانی زنگنه وزیر نیرو با ۳۷ سال سن به عنوان یکی از جوان ترین وزرای دولت به شمار می رفت.
در کابینه دوم دولت هاشمی رفسنجانی آخوندی وزیر مسکن با ۳۶ سال سن به عنوان جوانترین وزیر و هاشمی مرندی وزیر بهداشت با ۵۴ سال سن مسن ترین وزیر بود. با شروع بکار دولت اصلاحات روند استفاده از وزرایی با سن بالا شدت گرفت و جوانترین وزیر دولت هفتم شریعتمداری وزیر بازرگانی با ۳۷ سال سن بود. در کابینه دوم دولت اصلاحات، خرازی وزیر امور خارجه آن با ۵۷ سال سن مسن ترین وزیر بود ولی دیگر از وزیری زیر ۴۰ سال سن خبری نبود. جوانترین وزیر دولت هفتم در دولت هشتم هم جوانترین ماند ولی با ۴۱ سال سن. در کابینه اول محمود احمدی نژاد میانگین سن وزرا به ۴۹ سال رسید. وزیری هامانه وزیر نفت در آستانه ۶۰ سالگی پیرترین وزیر دولت نهم بود. البته سعیدی کیا که تصدی وزارت مسکن را به عهده داشت نیز با ۵۹ سال شانه به شانه وی حرکت می کرد. کامران باقری لنکرانی وزیر بهداشت با ۴۰ سال سن جوان ترین وزیر کابینه بود تا هرچند ناچیز بتواند موضوع جوان گرایی در دولت را مورد توجه قرار دهد. زمانی که بهبهانی به عنوان وزیر راه و ترابری در دولت احمدی نژاد با ۶۹ سال سن از مجلس رای اعتماد گرفت به مسن ترین عضو کـــابینه دولت احمدی نژاد تبدیل شد و متعاقبا با ورود علی‌اکبر محرابیان وزیر ۳۵ ساله صنایع و معادن دوباره زمینه‌ساز بازگشت ۳۰ساله‌ها به دولت شد. وی در ابتدای دوران تصدی مسؤولیت خود ۳۵ سال سن داشت.
در این بین اما یکی از وزیرانی که بیشترین انتقاد به وی می شود محمدرضا نعمت زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت است. اتفاقاتی که باعث شد تا نعمت زاده به سوژه های خبری رسانه های منتقد دولت تبدیل شود و اکثرا منتقدان جدی سن وزیران از او به عنوان شاخص ترین آنها یاد کنند. خوابیدن وزیر صنعت، معدن و تجارت در هنگام جلسه و در اوج بحث های تخصصی نمایندگان مجلس یکی از اشتباهاتی است که این وزیر کهن سال باعث شد رسانه ها روی آن مانور دهند. یکی از نمایندگان مجلس که در جلسه حاضر بوده، می گوید: انتظار نمایندگان از وزرای دولت دکتر روحانی این است که بخاطر مشکلات فراوان کشور تلاش خود را چند برابر کنند نه اینکه حتی به اندازه قبلی ها هم کار نکنند. البته اغلب وزرا افرادی پرکار هستند و خود شاهدم که شبانه روز کار می کنند اما اینگونه رفتارها وهن مجلس است و اگر آقای وزیر خسته هستند یا نمی توانند پاسخگو باشند بهتر است که استراحت کنند و مسئولیت را به شخصی توانا واگذار کنند.اعضای کمیسیون مربوطه، خستگی و بالا بودن سن وزیر مورد نظر را دلیل خوابیدن وی در جلسه می دانستند.
دولت تدبیر و امید هیچگاه در برابر انتقادات از پیر بودن کابینه اش موضع گیری جدی نداشته است و سعی کرده بیشتر بر روی بکارگیری نیروهای جوان تاکید داشته باشد.
علی اکبر ترکان مشاور رییس جمهور در مصاحبه ای درباره علت عدم جوان گرایی کابینه روحانی می گوید: کابینه به این دلیل جوان‌گرایی نشده که در وضعیت موجود کشور که تصمم‌گیری‌های مهمی در پیش داریم، فرصت آزمون و خطا نیست و فرصت برای اشتباه کردن باقی نمانده؛ لذا روحانی سعی کرده‌ از باتجربه‌ترین‌ها کمک بگیرد، چراکه کشور در وضعیت خوبی قرار ندارد و ان‌شالله تصمیم‌گیری‌ها به سمت تصمیم‌گیری‌هایی با خطای حداقل برود.
اما در این میان دفاع علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی از اعضای کابینه روحانی مورد توجه قرار گرفت. وی ‌مشکل اصلی کشور را کارنابلدی مدیران خواند و افزود: حکومت، افراد کاربلد و مشخص می خواهد که از پایین رشد کرده و به بالا آمده باشند، گاهی می گویند چرا در دولت فعلی سن بالاست در حالی که مشکل اصلی ما این نیست چرا که باید افراد کاربلد و متخصص باشند؛ جوان گرایی یا میانسال گرایی در کنار این رخ می دهد که تصمیمات درست و متناسب با منافع ملی گرفته شود. این دفاع علی لاریجانی نشان داد که وی مانند برخی نمایندگان نسبت به پیر بودن کابینه حساسیتی ندارد. در این میان به عقیده برخی کارشناسان انتخاب وزیرانی با سن و سال بالا و دارای اختلاف با قشر جوان جامعه می تواند نخبگان جوان را از احتمال رسیدن به جایگاه های مدیریتی ناامید و موجب قطع شدن حلقه جوان گرایی شود.
انتقادات به دولت در حالی در این موضوع ادامه دارد که روحانی در آخرین حضور تلویزیونی خود که یکشنبه شب به صورت مستقیم پخش شد بیان داشت: این برای همه ما حیاتی است که برای اشتغال کار جدی کنیم. از آغاز دولت بحث اشتغال و سرازیر شدن جوانان تحصیلکرده مطرح بود. جمعیت محصل ما قبلا حدود ۲ میلیون نفر بود الان به نزدیک ۵ میلیون نفر رسیده است. این‌ها نیاز به شغل دارند. علاوه بر این هم افراد دیگری نیاز به شغل دارند. تراکمی در مورد اشتغال از سال‌های قبل داریم. در همین راستا از سال ۸۵ تا ۹۰ اشتغال خالص ما ثابت است و سالانه ۱۴ هزار شغل خالص ایجاد شده است و موضوع بیکاران در جامعه متراکم شده است. الان هم سال‌های اشتغال متولدان ۶۰ و ۷۰ است در سال‌های گذشته آمارهای خوبی داشتیم؛ کل شاغلان در سال ۹۲، ۲۱ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بوده است و بعد از آن به تدریج در دو سال بعد شرایط بهتر شده امروز کل شاغلان ما ۲۳ میلیون نفر هستند. از ۲ سال قبل حدود ۷۰۰ هزار شغل ایجاد شده است. البته رقم بیکاری هم اضافه شده است.
باید دید دولت روحانی در نزدیکی انتخابات که به شدت به نیروهای جوان برای پیروزی در دور دوم انتخابات نیازمند است و همچنان نتوانسته به دلیل مشکلات عدیده اشتغال جوانان را حل و در بکارگیری از جوانان در کابینه خود هم تمایلی ندارد چگونه این قشر تاثیرگذار را با خود همراه می کند؟ البته انتقادات از دولت تنها در زمینه بکارگیری نیروهای جوان نیست بلکه عدم استفاده از زنان هم باعث شده تا این قشر نسبت به دولت گلایه مند باشد.