روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
پنجشنبه ۲۳ آذر ۱۳۹۶ شماره ۷۴۳
***
وقایع استان
سهراب جان بزرگی
****
حیوان آزاری مقوله ای دردناک در ایران است. اتفاقی که بـارها شاهد آن بوده ایم و هربار جنبشی در میان کاربران فضای مجازی در حمایت از حقوق حیوانات به راه افتاده و بعد از مدتی هم تب و تاب آن خوابیده است. اتفاقی که شاید خلا های قانونی هم باعث تشدید و تکرار آن می شود. این اتفاقات از یک سو و عدم توجه مردم به حیواناتی که در شهرها زندگی می کنند از سوی دیگر باعث شده است ایران کشور چندان مناسبی برای زندگی حیوانات نباشد.
جامعه ای که باورهای ذهنی اش بر پایه تفکرات سنتی شکل گرفته است، نزدیک شدن بیش از حد حیـوانات به خــود را عــاملی مزاحم و دردسرساز می داند. از طرفی نیاز به ارضای احساس شرافت، باعث می شود دورادور ارتباط اندک خود را با حیوانات حفظ کند. ته مانده غذاهایش را برای پرندگان بریزد، بی آنکه برایش مهم باشد که آیا پرندگان آن را خورده اند یا نه. و یا با احساس دلسوزی و ترحم زبانی از کنار گربه هایی که در گوشه و کنار خیابان می لرزند بگذرد و وقتی یکیشان در گوشه ای از خانه خودش باشد، حیوان بی گناه را با زور بیرون کند و امپراطوری انسانی خودش را با افتخار باز پس بگیرد.
اگرچه به لطف جــریان گسترده اطلاعات و شبکه های مجازی، این خلقیات به ارث رسیده ما ایرانیان رو به بهبود هستند. اما نمی شود از نقش آموزش و پرورش و رسانه هایی مانند تلویزیون در این روند غافل شد. ابزارهایی که در ایران، چندان موثر نیستند. اگر رفتار کودکان دبستانی را از مسیر مدرسه به خانه در نظر بگیریم، دنبال کردن حیوانات با سنگ و چوب از مواردیست که بسیار به چشم می خورد. اما وقتی رفتارهای مشابه کودکان در کشوری مانند بلژیک را می بینیم برخورد کودکان با حیوانات به مثابه شهروندانی ست که در کنار آنها زندگی می کند. ریشه های این امر را می توان در عملکرد ضعیف و ناکارآمد آموزش و پرورش جستجو کرد.
به همین بهانه به سراغ کتاب درسی علوم دوران دبستان رفتم تا در مقوله محیط زیست و حیوانات، موضوعات این کتاب ها را بررسی کنم. در کتاب علوم تجربی اول دبستان، در فصلی با عنوان دنیای جانوران به معرفی اجمالی حیوانات بسنده شده است. بررسی حرکت، تغذیه و رشد حیوانات. تنها نکته ای که در کادری خاکستری در پایین یکی از صفحات این کتاب در مورد حمایت از حیوانات نوشته شده است، درخواست از والدین برای صحبت با فرزندانشان در رابطه با راه هــای مراقبت از جــانوران و محل زندگی شان است. در کتاب علوم دوم دبستان در بخش های اول از ضرورت پاکیزگی محیط زیست، بخصوص آب و هوا صحبت شده است. در این فصل اشاراتی به نیاز حیوانات و جانوران به محیطی پاک شده اما باز هم، صحبتی از نحوه رفتار و نگاه به حیوانات به میان نیامده. در میان کتاب های پایه دوم دبستان کتابی تحت عنوان هدیه های آسمان، تعلیم و تربیت اسلامی توجهم را جلب کرد. به سراغ آن رفتم تا شاید صحبتی از برخورد با حیوانات در آن شده باشد. در ایـــن کتاب هم دو عنوان به مــوضوع حیوانات و طبیعت اختصـاص داشت که اولی پیرامون راز و نیاز پرندگان با خداوند متعال سخن می گفت و دومی هم به موضوع پاکیزه نگه داشتن طبیعت اختصاص داشت. علوم تجربی سوم دبستان بیشتر مطالب خود را به موضوعات علمی اختصاص داده بود، و و ضعیت کتاب پایه های بالاتر نیز همینطور بود. در کتاب های تربیت اسلامی نیز شرایط مشابه بود. راه دیگر آموزش کودکان برای دست یابی به جامعه ای مهربان با حیوانات، رسانه ها به خصوص صدا و سیماست. باید بپذیریم رسانه ای که تحت عنوان ملی از آن یاد می شود با همه بد بودنش، به دلیل نبود فضای رقابتی باز هم اولین رسانه پر مخاطب در کشور است. بررسی جز به جز برای یافتن برنامه هایی که با هدف آموزش برخورد و زندگی کودکان با حیوانات ساخته شده است دشوار است، اما یک نگاه کلی نشان می دهد با وجود حضور و استفاده از حیوانات در برنامه های کودک برنامه آموزشی مناسبی تدوین نشده است.
نکته ای که روان شناسان همواره درمورد فواید آن صحبت کرده اند، تاثیر نگهداری از حیوانات خانگی در تربیت کودکان است. موضوعی که باز هم طبق همان تفکرات سنتی جامعه، در کشور هایی مانند ایران چندان پذیرفته نیست. داشتن یک حیوان خانگی به کودک کمک می کند نیازهای حیوانات را بشناسد، نحوه برخورد با آنها به عنوان موجوداتی زنده و دارای حق زندگی را یاد بگیرد و با مراقبت از آن مسئولیت پذیری در زندگی آینده اش را تمرین کند.
با این تفاسیر مسئولیت آموزش فرزندان در این زمینه تنها به عهده خانواده است. خانواده هایی که روز به روز در راستای آموزش درست فرزندشان در میان هیاهوی اطلاعات بدون سودی که به کودکان داده میشود، تلاش بیشتری را باید انجام دهند.
جامعه ای که باورهای ذهنی اش بر پایه تفکرات سنتی شکل گرفته است، نزدیک شدن بیش از حد حیـوانات به خــود را عــاملی مزاحم و دردسرساز می داند. از طرفی نیاز به ارضای احساس شرافت، باعث می شود دورادور ارتباط اندک خود را با حیوانات حفظ کند. ته مانده غذاهایش را برای پرندگان بریزد، بی آنکه برایش مهم باشد که آیا پرندگان آن را خورده اند یا نه. و یا با احساس دلسوزی و ترحم زبانی از کنار گربه هایی که در گوشه و کنار خیابان می لرزند بگذرد و وقتی یکیشان در گوشه ای از خانه خودش باشد، حیوان بی گناه را با زور بیرون کند و امپراطوری انسانی خودش را با افتخار باز پس بگیرد.
اگرچه به لطف جــریان گسترده اطلاعات و شبکه های مجازی، این خلقیات به ارث رسیده ما ایرانیان رو به بهبود هستند. اما نمی شود از نقش آموزش و پرورش و رسانه هایی مانند تلویزیون در این روند غافل شد. ابزارهایی که در ایران، چندان موثر نیستند. اگر رفتار کودکان دبستانی را از مسیر مدرسه به خانه در نظر بگیریم، دنبال کردن حیوانات با سنگ و چوب از مواردیست که بسیار به چشم می خورد. اما وقتی رفتارهای مشابه کودکان در کشوری مانند بلژیک را می بینیم برخورد کودکان با حیوانات به مثابه شهروندانی ست که در کنار آنها زندگی می کند. ریشه های این امر را می توان در عملکرد ضعیف و ناکارآمد آموزش و پرورش جستجو کرد.
به همین بهانه به سراغ کتاب درسی علوم دوران دبستان رفتم تا در مقوله محیط زیست و حیوانات، موضوعات این کتاب ها را بررسی کنم. در کتاب علوم تجربی اول دبستان، در فصلی با عنوان دنیای جانوران به معرفی اجمالی حیوانات بسنده شده است. بررسی حرکت، تغذیه و رشد حیوانات. تنها نکته ای که در کادری خاکستری در پایین یکی از صفحات این کتاب در مورد حمایت از حیوانات نوشته شده است، درخواست از والدین برای صحبت با فرزندانشان در رابطه با راه هــای مراقبت از جــانوران و محل زندگی شان است. در کتاب علوم دوم دبستان در بخش های اول از ضرورت پاکیزگی محیط زیست، بخصوص آب و هوا صحبت شده است. در این فصل اشاراتی به نیاز حیوانات و جانوران به محیطی پاک شده اما باز هم، صحبتی از نحوه رفتار و نگاه به حیوانات به میان نیامده. در میان کتاب های پایه دوم دبستان کتابی تحت عنوان هدیه های آسمان، تعلیم و تربیت اسلامی توجهم را جلب کرد. به سراغ آن رفتم تا شاید صحبتی از برخورد با حیوانات در آن شده باشد. در ایـــن کتاب هم دو عنوان به مــوضوع حیوانات و طبیعت اختصـاص داشت که اولی پیرامون راز و نیاز پرندگان با خداوند متعال سخن می گفت و دومی هم به موضوع پاکیزه نگه داشتن طبیعت اختصاص داشت. علوم تجربی سوم دبستان بیشتر مطالب خود را به موضوعات علمی اختصاص داده بود، و و ضعیت کتاب پایه های بالاتر نیز همینطور بود. در کتاب های تربیت اسلامی نیز شرایط مشابه بود. راه دیگر آموزش کودکان برای دست یابی به جامعه ای مهربان با حیوانات، رسانه ها به خصوص صدا و سیماست. باید بپذیریم رسانه ای که تحت عنوان ملی از آن یاد می شود با همه بد بودنش، به دلیل نبود فضای رقابتی باز هم اولین رسانه پر مخاطب در کشور است. بررسی جز به جز برای یافتن برنامه هایی که با هدف آموزش برخورد و زندگی کودکان با حیوانات ساخته شده است دشوار است، اما یک نگاه کلی نشان می دهد با وجود حضور و استفاده از حیوانات در برنامه های کودک برنامه آموزشی مناسبی تدوین نشده است.
نکته ای که روان شناسان همواره درمورد فواید آن صحبت کرده اند، تاثیر نگهداری از حیوانات خانگی در تربیت کودکان است. موضوعی که باز هم طبق همان تفکرات سنتی جامعه، در کشور هایی مانند ایران چندان پذیرفته نیست. داشتن یک حیوان خانگی به کودک کمک می کند نیازهای حیوانات را بشناسد، نحوه برخورد با آنها به عنوان موجوداتی زنده و دارای حق زندگی را یاد بگیرد و با مراقبت از آن مسئولیت پذیری در زندگی آینده اش را تمرین کند.
با این تفاسیر مسئولیت آموزش فرزندان در این زمینه تنها به عهده خانواده است. خانواده هایی که روز به روز در راستای آموزش درست فرزندشان در میان هیاهوی اطلاعات بدون سودی که به کودکان داده میشود، تلاش بیشتری را باید انجام دهند.
