تاثیر آلودگی هوا بر افزایش بیماری های روحی و روانی/اخلاق ِگرد و خاکی

دوشنبه ۱ خرداد ۹۶ شماره ۵۹۲
***
وقایع استان
سحر یاری
***
هر روز صبح که از خانه به محل کار می آیم در مسیر نمایی کلی از شهر دارم. همیشه از آنچه بر فراز شهر است می فهمم حال و هوای شهر چگونه است. صبح هایی هست که آسمان شهر آبی است و تمام خانه ها و آپارتمان های کوتاه و بلند معلوم است انگار که نقاشی ای است با رنگ های آبی و سبز؛ اما این تصویر را در کمتر صبحی می توان دید مگر بارانی آمده باشد و زنگار شهر را شسته باشد، بیشتر روزها شهرمان دیوارها و خانه های تو سری خورده ای در سیاهی و خاکستری مطلق است. کلانشهر اراک یکی از آلوده ترین شهرهای کشور است که همچنان در نوع آلودگی متفاوت و خاص خود یکه است.
برای شهر اراک که سابقه آلودگی آن دیگر جهانی است. باران های متوالی و شدید فروردین و اردیبهشت، روزهای هرچند کوتاه ولی سالمی را به ارمغان آورد؛ اما هنوز دو ماه از سال نگذشته دوباره روزهای آلوده به مهمانی اراک آمده اند. بادها و ریزگردها در کنار آلایندگی های صنعتی شهر را در غباری از ناسالمی فرو برده است.
علاوه بر هشدار سازمان هواشناسی در خصوص وزش بادهای شدید و رسیدن تندباد، خبر از ناسالم بودن هوای اراک نیز داده شد. به گزارش وقایع استان، به نقل از خبرگزاری مهر، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی گفت: هوای شهر اراک در روز ۳۱ اردیبهشت ماه، به علت غلظت فراتر از حد مجاز ذرات معلق کمتر از ۲.۵میکرون، در وضعیت ناسالم قرار گرفت.
سعید محمودی اظهار داشت: شاخص کیفیت هوای شهر اراک در روز شنبه سی ام اردیبهشت ماه، ۹۸ بود که بیانگر وضعیت هوای سالم اما نزدیک به مرز ناسالم است.
وی افزود: میزان غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵میکرون در هوای اراک، صبح روز یکشنبه سی و یکم اردیبهشت ماه نیز ۴۱ میکروگرم بر مترمکعب اندازه گیری شد که فراتر از حد مجاز است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی بیان کرد: حد استاندارد میزان غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵میکرون در هوا، ۳۵میکروگرم بر مترمکعب است، بنابراین طی روز وضعیت هوای ناسالم برای گروه های حساس در شهر اراک اعلام می شود.
محمودی گفت: شهر اراک از ابتدای سال جاری تاکنون ۵۷ روز را با وضعیت هوای سالم سپری کرده و در روزهای ۲۶ فروردین و ششم، ۲۶ و ۲۷ اردیبهشت ماه نیز هوای این شهر در وضعیت ناسالم قرار داشته است.
محمودی خاطرنشان ساخت: کیفیت نامناسب هوا و وضعیت ناسالم برای گروه های حساس، شرایطی است که برای کودکان، زنان باردار، بیماران قلبی و تنفسی و سالمندان زیان بار بوده و این افراد به جز موارد ضروری باید از رفت و آمد در محیط شهری و مناطق پرتردد خودداری کنند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی با اشاره به شمار روزهای ناسالم هوای شهر اراک در سال ۹۵ تصریح کرد: شهر اراک طی سال گذشته، ۱۰۵روز آلودگی و هوای ناسالم را پشت سر گذاشت که از مجموع این روزها، یکصد روز در وضعیت هوای ناسالم برای گروه های حساس و پنج روز نیز در شرایط ناسالم برای تمام گروه های جمعیتی قرار داشته است.
هر چند مدیرکل محیط زیست استان از اقداماتی چون اجرای نوسازی و فیلتر کردن خط سه کارخانه آلومینیوم و قرارداد با پیمانکار خارجی، جمع آوری کامل خط چهار آن، آغاز عملیات ساخت آندسازی ایرالکو در محل شهرصنعتی خیرآباد، تامین سوخت یورو چهار در تمامی جایگاه های سوخت اراک، تامین سوخت گاز نیروگاه شازند به جای سوخت مازوت به میزان بیش از ۹۵درصد، گازسوز کردن کوره های آجرپزی، تثبیت شن های روان اطراف تالاب میقان به میزان ۵۵ هکتار در سال ۹۴ و ۱۰۰ هکتار در سال ۹۵ سخن می گوید؛ ولی همه ما می دانیم که هنوز شرایط هوای اراک در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. برای خیلی از ما آلودگی و خطرات آن در بیماری های جسمی خلاصه می شود، رشد انواع سرطان، اختلالات تنفسی و … همیشه از گلایه هایی است که آن را منتج از هوای ناسالم و آلوده می دانند؛ ولی شاید کمتر به این مساله که چقدر آلودگی هوا در روح و روان شهروندان تاثیر دارد فکر کرده باشیم. چند سال پیش در یکی از مصاحبه هایی که با عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور اراک داشتم به نکته جالبی اشاره شد. او گفت: ارتفاع یک هزار و ۷۰۰ متری از دریا باعث شده اکسیژن موجود در اراک شهر را آلوده تر کند به طوری که در این ارتفاع تک تک برگ های درختان ارزش بسیار پیدا می کند. دکتر عسگری این موضوع را در کنار آلودگی هوا از دلایل افزایش شدت خشم در ساعت های آخر روز عنوان و ادامه داد: آلودگی هوا علاوه بر بیماریهایی که در دراز مدت ایجاد می کند باعث بی حالی و کلافه شدن مردم هم می شود و دلیل عصبانیت و کسالت بیشتر شهروندان اراکی در نزدیکی غروب به دلیل همین کمبود اکسیژن است.
گفته این کارشناس محیط زیست موکد همین موضوع است که در شهرهای آلوده شدت خشونت و عصبانیت بیشتر است. قطعا اگر دی اکسید کربن جای اکسیژن را بگیرد مسمومیت ایجاد می شود. مسمومیت ناشی از تولید این گاز باعث عدم مدیریت و کنترل شرایط روحی، عصبانیت، پرخاشگری، نوسان خلق و تحریک پذیری می شود.
متاسفانه با وجود اهمیت سلامت روح و روان، پژوهشگران چندان به تاثیر آلودگی بر اعصاب و روان و اختلال‌های روان‌پزشکی نمی‌پردازند و بررسی و تحقیق‌هایی در این زمینه انجام نمی‌دهند و بیشتر این تحقیقات در کشورهای خارجی صورت گرفته است.
تحقیقات نشان می دهد که آلودگی هوا در دراز مدت بر روی عملکرد و ساختمان مغز تاثیر منفی می گذارد و منجر به سکته مغزی و آلزایمر می شود.
به گزارش وقایع استان به نقل از آفتاب، ذرات معلق در هوا مثل گازکربنیک، آزبست و ترکیب‌های شیمیایی، ریزگردها یا ریزآلاینده‌ها با چشم دیده نمی‌شوند اما به‌راحتی می‌توانند از راه تنفس وارد ریه ‌شوند و خطرهای جدی برای سلامت جسم انسان‌ها داشته باشند و باعث ایجاد مشکلاتی مانند واکنش‌های آلرژیک، حمله‌های آسم، بیماری‌های قلبی- عروقی ‌شوند و حتی در افراد سالمند و کسانی که مشکلات قلبی- عروقی یا ناراحتی‌های تنفسی دارند، باعث افزایش خطر مرگ می‌شوند. خطر ریز آلاینده‌ها فقط به مشکلات جسمی ختم نمی‌شود بلکه نشانه‌های روان‌پزشکی هم در انسان به وجود می‌آورد؛ اضطراب، تغییرات خلقی، بی‌قراری، افسردگی، سردرد، احساس خستگی و کاهش تمرکز از عوارض روانی تنفس ریزآلاینده‌هاست. این آلاینده‌ها از طریق ریه وارد خون و سپس مغز می‌شوند و در برخی نقاط مغز رسوب می‌کنند. هر چه ذرات ریزتر باشد، خطر آنها بیشتر است زیرا امکان نفوذشان از طریق ریه به جریان خون افزایش می‌یابد. رسوب این مواد و ترکیب‌ها به شکل حاد و تدریجی بروز سرطان مغز را که نادرترین اختلال ناشی از آلودگی هواست تا سردرد که شایع‌ترین علایم عصبی است به دنبال دارند. البته مساله روانی دیگری که در این شهرها دیده می شود اختلال ترس از بیماری است «خود بیمارانگاری» یعنی ترس از بیمار شدن یا بیمار بودن که یک بیماری عصبی است که به نگرانی مفرط در مورد بیماری یا تندرستی خود اطلاق می شود.
از سوی دیگر ترس از آسیب پذیری عزیزانی مثل فرزندان یا همسر و غیره و بخصوص در زنان باردار، ترس از آسیب جسمی یا روانی کودکی که در رحم دارند یا سقط جنین، در صورتی که استمرار داشته باشد یا شرایط اضطرابی و استرسی تشدید شود، می تواند موقعیت های وسواسی، اضطرابی و فرسایشی ذهنی و روانی را به وجود آورد. که این موارد در شهرهای آلوده بیشتر دیده می شود.
متاسفانه در کشور ما مشخص نیست علت مرگ چه تعداد از افرادی که فوت‌کرده‌اند، عوارض جسمی، روانی یا عوارض پایدار مغزی است چون هنوز تحقیقات کافی در این مورد انجام نشده است. مسوولان وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، از افزایش ۳۰ درصدی ابتلا به اختلال‌های تنفسی و مراجعه به بیمارستان صحبت می‌کنند.
متاسفانه اگر آلودگی هوا منجر به بروز بیماری‌های جسمی و اختلال‌های روانی شود، در ۵۰ درصد موارد بیماری حتی با رفع آلودگی، همچنان ادامه پیدا می‌کند و در فرد می‌ماند بنابراین نباید فقط به فکر پاک‌کردن صورت مساله بود بلکه باید به فکر راه‌حلی برای این معضل باشیم.