یکشنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۸ شماره ۱۱۱۳
«وقایع استان» گزارش می دهد؛ کاهش جمعیت جوان کشور و مشکلات آن
آینده از دست رفته
تعداد سالمندان استان مرکزی بیشتر از تعداد جوانان است
الهه فراهانی
تا چند دهه قبل، قدرت یک خانواده را بر مبنای تعداد فرزندانش محاسبه می کردند. همان معیاری که در دهه ۶۰ به انفجار موالید منجر شد! اما به زودی، توانمندی جامعه فراتر از تعداد فرزندان و متراژ خانه و میزان طرفداران مجازی، به توانایی مردم در ادامه یک زندگی سالم ومستقل در دوران کهنسالی بازمی گردد. کافی است نگاهی به اطرافمان بیندازم. همانقدر که از تعداد کالسکه های نوزادان و کودکان در کوچه ها و معابر کاسته می شود، بر تعداد سالمندانی که با عصا و واکر باقیمانده عمر خود را خیابان های شلوغ و بی توجه شهر تنهــا گز می کنند و از تنهایی وبیماری و تنگنای مالی نالانند، افزوده می شود و این موضوع تبعات جبران ناپذیری در روند اقتصادی و افزایش آسیب های اجتماعی و نشاط و سلامت جامعه دارد که بایستی منشأ آن بررسی گردد و گرنه شاهد آینده ای خواهیم بود که در آن فرصت های توسعه و پیشرفت کشور به دلیل کمبود نیروی جوان از دست خواهد رفت.
دکتر جمالیان ، رییس دانشگاه علوم پزشکی استان مرکزی در گفتگو با وقایع استان اظهار کرد: استان مرکزی جزء استان های سالمند کشور است که تعداد سالمندان آن بیشتر از تعداد افراد جوان است.
وی ادامه داد: این نسبت جمعیتی در حالی است که این موضوع یکی از دغدغه های اصلی استان ما محسوب می شود چرا که این موضوع در سال های آینده تبعات منفی خود را نمایان خواهد کرد.
دکتر نظری ، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک نیز در این باره به وقایع استان گفت: سیاست های کاری ما برای رشد توسعه انسانی و افزایش جمعیت به طور کلی تغییر کرده است.
وی افزود: ما برای جلوگیری از کاهش جمعیت جوان در حوزه اقلام پیشگیری از بارداری با محدودیت و اهداف مورد نظر پیش می رویم. همچنین برنامه های مشاوره ای برای باروری سالم جهت ترقیب بارور شدن زوج ها برگزار می کنیم.
نظری اظهار داشت: علاوه بر این برنامه ها، جلسات عمومی در جهت ازدواج سالم و موادر مشابه داریم که در کنار آن مراکز ناباروری در سطح دانشگاه علوم پزشکی هم برای رشد جمعیت انسانی اقدامات موثری انجام داده است.
وضعیت «جمعیت» در ایران نگرانکننده است
مشاور عالی وزیر بهداشت با اشاره به مهمترین چالشهای جمعیتی کشور و ارائه راهکار برای آنها، گفت: طی ۳۰ سال آینده ۳۰ درصد از جمعیت ایران پیر خواهند شد، بنابراین در حال حاضر باید برای افزایش نرخ باروری ایرانیان برنامهریزی کنیم.
به گزارش وقایع استان به نقل از ایسنا، مشاور عالی وزیر بهداشت با اشاره به مهمترین چالشهای جمعیتی کشور و ارائه راهکار برای آنها، گفت: طی ۳۰ سال آینده ۳۰ درصد از جمعیت ایران پیر خواهند شد، بنابراین در حال حاضر باید برای افزایش نرخ باروری ایرانیان برنامهریزی کنیم.
دکتر محمد اسماعیل اکبری به بهانه روز جهانی جمعیت و تنظیم خانواده با اشاره به وضعیت جمعیتیِ کشور و رفتار باروری ایرانیان، گفت: معمولا وزارت بهداشت یا افرادی که مسئولیت تامین سلامت مردم را برعهده دارند، به دنبال رفع مشکلات مردم هستند. بر همین اساس به عنوان مثال وزارت بهداشت کسی را که سرطان دارد یا مبتلا به فشار خون است، درمان میکند. حال از دیدگاه من به عنوان یک فرد قدیمی حوزه سلامت، مهمترین مشکل مردم در حال حاضر وضعیت جمعیت در کشور است و هیچ مساله سلامتی در کشور نداریم که به حرمت و اهمیت مساله جمعیت باشد. همه دنیا هم به این موضوع توجه کردند و برایشان ارزشمند بوده و در این حوزه سرمایهگذاری و برنامهریزی کردهاند.
اکبری با بیان اینکه با وجود کاهش نرخ باروری در تمام دنیا از جمله ایران، باز هم جمعیت رشد کرده است و هیچ کشوری نیست که در کنار کاهش نرخ باروری، رشد جمعیت نداشته باشد، ادامه داد: تقریبا در دنیا سالانه حدود ۸۳ میلیون نفر به جمعیت اضافه میشود. در کشور ما نیز سالانه قریب به یک میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه میشود. بنابراین هم جمعیت رشد میکند و هم نرخ باروری کاهش مییابد. نتیجه این موضوع این است که جمعیت به سمت پیری میرود. معنی این موضوع این است که نظام سلامت اقداماتی در حوزه سلامت انجام داده که بر میزان سالهای زندگی مردم افزوده شده، امید به زندگی را بالا برده و با بیماریها مقابله کرده است. ازطرفی نرخ باروری هم کاهش یافته و جمعیت به سمت پیری میرود.
وی افزود: در عین حال باید توجه کرد که پدیده پیری جمعیت بهویژه در کشورهای ثروتمند و غربی هم اتفاق افتاده است، اما اتفاق بدی که افتاده این است که در کشور ما سرعت رشد پیری دارد از همه جا جلو میزند؛ بهطوریکه در ۲۰ سال آینده ۲۰ درصد جمعیتمان پیر خواهند بود و در ۳۰ سال آینده ۳۰ درصد جمعیت ایران پیر میشوند. یعنی از هر سه فرد یک نفر پیر خواهد بود. حال فرد پیر قاعدتا قدرت تولید ندارد و فرد دیگری باید خرجش را بدهد. افرادی که اکنون ۴۰ سالهاند، ۲۰ سال دیگر ۶۰ ساله شده و به گروه پیرها میپیوندند. حال در کشور ما به طور متوسط ۳۸ درصد افراد پیر شغل دارند و ۶۰ درصدشان سواد دارند. بنابراین در گروه سالمندان ۴۰ درصد بیسوادند و ۶۰ درصد شغل ندارند. بنابراین این افراد روی دست جوانان کشور میمانند.
وی تاکید کرد: کم تعداد شدن گروه مولد در کشور میتواند گرفتاریهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی به بار آورد. حال عوامل مختلفی در این زمینه دخیل است؛ اول اینکه میزان ازدواج کاهش یافته است و تاخیر در ازدواج وجود دارد، حال تاخیر در ازدواج منجر به تاخیر در باروری نیز میشود. در حال حاضر متوسط سن ازدواج در زنان ایرانی به ۲۴ سال و در مردان ایرانی نزدیک به ۳۰ سال رسیده است. از زمان ازدواج تا اولین باروری هم به طور متوسط ۴.۵ سال فاصله است. همچنین در حال حاضر در کشور ۱۳ میلیون نفر فرد در شُرف ازدواج داریم که آماده ازدواج هستند که حدود ۶.۵ میلیون دختر و ۶.۵ میلیون پسر هستند، اما اگر این ۱۳ میلیون همین الان هم ازدواج کنند، باز هم اتفاقی برای جمعیت کشور نمیافتد. زیرا فرهنگ بیبچگی، دیربچگی و یا تکبچگی در کشور جا افتاده است و این فرهنگ خطرناکی است. همه اینها ضد باروری و رشد جمعیت و توسعه است و به مملکت لطمه میزند.
اکبری ادامه داد: در عین حال شاخصی به نام شاخص رشد توسعه انسانی پایدار داریم که از سوی سران کشورها تعیین شده است. یکی از این شاخصها، مربوط به باروریهای زیر ۲۵ سال است. بنابراین از نظر بیولوژیک باروری زیر ۲۰ سال اهمیت بالایی دارد. در شاخص توسعه انسانی پایدار هم باروری زیر ۲۵ سال شاخص توسعه محسوب میشود و کشوری که باروری زیر ۲۵ سالش پایین باشد، رشد نمیکند. اگر افراد در کشورهای غربی دیر بچه به دنیا میآوردند یا کم بچه به دنیا میآورند، این کشورها افراد ۲۵ ساله را جذب میکنند و به طور طبیعی با مهاجرت آن اتفاق را جبران میکنند. ما این اقدام را هم انجام نمیدهیم و برایش برنامهای هم نداریم. بنابراین از نظر علم بیولوژیک سن ازدواج باید به شدت پایین آید. اگر میخواهیم سالم بمانیم باید بارداری ما زیر ۲۰ سال ازدواج افتد. البته اینها فقط در اختیار وزارت بهداشت نیست، بلکه وزارت اقتصاد، وزارت مسکن، بانکها و … هم باید کمک کنند. چون فرزندآوری یک مولفه اجتماعی است. وزارت بهداشت از نظر بیولوژیک و برای سلامت مردم این توصیه را میکند. مانند اینکه میگوییم زیاد نمک نخورید تا به فشار خون مبتلا نشوید.
مشاور عالی وزیر بهداشت در امر اجتماعی شدن سلامت، با بیان اینکه نرخ باروری در کشور باید به بالای سه برسد، گفت: یعنی تعداد بچهها در هر خانوار نباید کمتر از سه فرزند باشد تا به جمیت نرمال برسم. در حال حاضر نرخ باروری ما ۲.۰۱ است. نرخ جایگزینی در کشور ما با نرخ جایگزینی در کشورهای دیگر متفاوت است. به نظر من هیچ نرخ جایگزینی زیر سه به ما کمک نمیکند و حداقل باید به سه برسیم. وقتی میخواهیم مردم سه بچه دنیا آورند، باید مانند تمام دنیا به خانوادهها تسهیلات بدهیم. به عنوان مثال در بسیاری از کشورهای اروپای شرقی خانه رایگان میدهند. در بسیاری از کشورها مانند فرانسه افراد از مالیات معاف میشوند. در کانادا اگر کسی سومین بچهاش به دنیا بیاید، پدر و مادر حقوق می گیرند، اما تا زمانی که کودک به سن مدرسه برسد، در خانه میمانند. همه دنیا به این فکر افتادند که خطاهای گذشتهشان را در حوزه جمعیت جبران کنند. اینکه کانادا ناگهانی دربهای مهاجرتش را باز کرد، برای این بود که نیروی کارش را تامین کند. ما این ساختارهای مدیریتی را رها کردیم. ما در کشور برای استخدامهایمان دنبال این هستیم که چه کسی مجرد است. این کار نادرست است، بلکه باید افراد بچهدار در اولویت قرار گیرند.
وی افزود: ما در حال حاضر اقدام به بازنگری مولفههای جمعیتی کردهایم. در عین حال ما فقط توصیه میکنیم. حال اگر خانمی هم میخواهد پنجمین بچهاش را هم به دنیا آورد، نباید او را رها کنیم، بلکه وظیفه داریم وضعیت سلامتش را کنترل کنیم. زیرا بارداریاش سختتر بوده و مراقبت بیشتری میخواهد. این مراقبتها هر کدام نوعی سطحبندی خدمات دارد و این دستورالعملها هرچند که وجود دارد، اما میخواهیم آنها را با شاخصهای علمی جدید بازنگری کنیم و به جامعه منتقل کنیم تا مردم متوجه شوند که یک زمانی کمبچگی شاخص خوبی برای کنترل و مدیریت جمعیت بود، اما الان پربچگی شاخص خوبی برای جمعیت به شمار میآید که البته دردسر آن برای وزارت بهداشت هم بیشتر است. در این زمینه هم بخشهای زیادی باید کمکمان کنند. مادری که باردار میشود باید پروتئین کافی دریافت کند، بنابراین باید بتواند گوشت یا سبزی و میوه داشته باشد تا طبق توصیهها مصرف کند. بنابراین بخشهای دیگر هم باید به ما کمک کنند. در این صورت ما جرات میکنیم که جوانان را متقاعد کنیم تا به این سمت حرکت کنند.
وی تاکید کرد: وضعیت جمعیتی ما واقعا نگرانکننده است و کمتر از ۳۰ سال آینده جمعیت ما پیر میشود. این یک واقعیت است که کودکان آینده ما باید به طور متوسط پنج نفر را حمایت کنند. حال شما هزینههای زندگی در ۲۵ سال آینده را تصور کنید. طبیعتا یک سفره خشک و خالی نمیتواند نان همه را تامین کند.
اکبری با بیان اینکه در حال حاضر نگرانی ما از بابت زایمانهای دیررس است، گفت: باید توجه کرد که ما هیچ مشکلی برای بارداری تا ۵۴ سالگی هم نداریم. حتی زنانی هستند که تا ۵۴ سالگی قدرت بارداری دارند. کسی حق ندارد بگوید تو نمیتوانی باردار شوی. هر خانمی در هر سنی حق دارد ازدواج کند و باردار شود، اما اگر یک خانم ۵۰ ساله باردار شد، وزارت بهداشت باید بداند که چگونه او را مراقبت کند؛ چراکه وضعیت او با یک دختر ۲۴ ساله متفاوت و به مراتب سختتر است. ما برای همه این مسائل کمی متفاوتتر از قبل، برنامهریزی میکنیم که این برنامهها در برخی جاها کاملا مغایر و در برخی جاها هم مشابه برنامههای پیشین است. قرار است تا ۱۰ مرداد ماه امسال اقداماتمان را به اتمام برسانیم.