روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
پنجشنبه ۴ مرداد ۱۳۹۷ شماره ۸۹۴
***
وقایع استان
سمیه انصاری فر
***
در سال ۹۱ در حوزه موسیقی محلی کار خود را آغاز کردند. شاکله گروه سال ها قبل در موسیقی اصیل ایرانی تشکیل شده بود. بعد از دو سال تمرین و جدیت در کار اولین کنسرت خود در اراک را به روی صحنه بردند. حالا پس از شش سال فعالیت در زمینه موسیقی محلی این گروه در سراسر کشور برنــامه اجرا می کند و نام گروه «سماعیان» برای آنهایی که علاقمند به موسیقی نواحی و اقوام ایران هستند آشنا است. گواه این مطلب انتشار موزیک ویدئو «شاباش» بود که مورد استقبال مخاطبین قرار گرفت و باعث معرفی بیش از پیش این گروه شد. گروه «سماعیان» چهارم و پنجم مردادماه برای مردم شهر خود کنسرت برگزار خواهند کرد. به بهانه برگزاری این کنسرت گفتگویی با «عباس رهبرنیا» سرپرست و خواننده این گروه داشته ایم.
این گروه چه زمانی آغاز به کار کرد و چرا تصمیم گرفتید که موسیقی نواحی مختلف کشور را کار کنید؟
سال ۸۲ بود که من و تعدادی از نوازندگان جوان اراکی گروه موسیقی «سماع» را راه اندازی کردیم. در آن گروه به موسیقی دستگاهی و سنتی می پرداختیم البته باید اشاره کنم در همان دوران و قبل تر من بارها به اینکه در خصوص موسیقی اقوام و نواحی کار کنیم فکر کرده بودم زیرا به طور خاص به این گونه موسیقی علاقه داشتم و خودم نیز توانایی در ادای لهجه و گویش های مختلف داشتم و پیشنهاد آن را به اعضای گروه دادم؛ اما به دلیل اجراهای متعدد و مسائل مختلفی که با آن رو به رو بودیم روال کار ما تا دهه نود به همان شکل ادامه پیدا کرد. در همان سال ها نیز می شد درک کرد که موسیقی سنتی در حال انزوا است و شرایط امروز موسیقی سنتی قابل پیش بینی بود در حالی موسیقی دستگاهی با عدم استقبال و فراموشی رو به رو بود که هنوز در ذهـن مردم آوازهــا و موسیقی های محلی اساتیدی چون فرج علیپور، رضا سقایی مورد توجه بود و هست بنابراین تصمیم گرفتیم که ایده گروه موسیقی محلی را اجرایی کنیم.
آیا موسیقی محلی با موسیقی دستگاهی متفاوت است چرا مردم به این نوع موسیقی بیشتر توجه دارند؟
خیر، موسیقی دستگاهی و سنتی ایران چیزی جز جمع آوری موسیقی نواحی ایران نیست مثلا دستگاه همایون گوشه بختیاری، شوشتری و دیلمانی دارد. یعنی موسیقی سنتی برگرفته از موسیقی نواحی است؛ ولی دلیل اینکه در قالب موسیقی نواحی جالب توجه تر است به دلیل تنظیم ریتم و ملودی آن است. در واقع هدف ما از تشکیل گروه موسیقی محلی و نواحی ایران نزدیک شدن به سلیقه و خواست مردم با تاکید بر حفظ اصالت موسیقی ایرانی بود یعنی فضایی ایجاد کنیم که در عین حال که مورد علاقه مردم است موسیقی سنتی نیز در آن گنجانده و معرفی شود بعنوان مثال در یک قطعه خراسانی آواز دشتی وجود دارد که از مشتقات دستگاه شور است بنابراین هم موسیقی نواحی را ارائه داده ایم و هم موسیقی سنتی را در این میان آورده ایم.
قطعا موسیقی اقوام و نواحی مختلف با یکدیگر تفاوت هایی دارد انتخاب قطعات و آشنایی تان چگونه است و چقدر این بخش از اهمیت برخودار است؟
قطعا باید این موسیقی ها را شناخت و با مفهوم و علت به وجود آمدن و فلسفه اجرای آن ها آشنا شد. متاسفانه سال های خیلی قبل دیده می شد که برخی خواننده های لس آنجلسی بر تعدادی از آوازهــا و ترانه های محلی بدون هیچ شناخت و تحلیلی تنظیم پاپ گذاشته اند و آن را خوانده اند اتفاقا این ترانه ها در میان مردم شناخته شده است در حالیکه آن اثر تولید شده هیچ شناسنامه ای ندارد. نکته مهم در مورد موسیقی نواحی این است که این گونه از موسیقی بیشتر مربوط به مراسم ها و آداب و رسوم قوم های مختلف است چه شاد و چه سوگواری مثلا بسیاری از قطعات شاد مربوط به عروسی هاست به حدی کـه می شود یک آلبوم از ترانه ها و موسیقی نواحی مختلف با موضوع عروسی ارائه داد. اما در مورد شناخت و انتخاب قطعات اغلب قطعات فابریک و خام یک منطقه را که ممکن است سال ها یــادی از آن نشده باشد را پیدا می کنیم بر روی آن شعر و جواب می گذاریم در تمامی این مراحل از اساتید، نوازندگان و خواننده های محلی و صاحب نام آن منطقه مشورت و همکاری می گیریم.
آیا در خواندن و نواختن قطعات در کنسرت هایتان از خواننده و نوازنده های بومی بهره می برید؟
خوشبختانه آشنایی ما به حدی رسیده که تمامی قطعات توسط بچه های گروه تنظیم شده است همانطور که گفتم در این میان نوازندگان و خوانندگان اقوام مختلف با ما همکاری می کنند البته بیشتر نوازنده ها ما از بچه های اراک و اعضای اصلی گروه هستند؛ ولی در خصوص سازهای تخصصی مانند نی انبان و سرنا از نوازنده های همان نـواحی استفــاده می کنیم. از طرفی در جهت احترام به ادبیات موسیقی با این اعتقاد که نباید ادبیات فدای شادمانی شود از خواننده های بومی استفاده کنیم. خود من نیز قطعات و تصنیف هایی که بر لهجه ها و گویش های آن تسلط دارم را اجرا می کنم. حتما باید به این نکته اشاره کنم برای این دوستان و هنرمندانی که از شهرهای مختلف بعنوان مهمان کنار ما هستند بحث های اقتصادی به هیچ وجه مهم نیست و آن ها با کمال رغبت با ما همکاری می کنند و معتقدند همینکه موسیقی محلی آن ها به ایران معرفی می شود برایشان کافی است.
آیا اجرای موسیقی محلی ظرفیت ایجاد همدلی در بین اقوام مختلف ایرانی را دارد زیرا شعاری که برای کنسرتتان انتخاب کرده اید چنین مضمونی را در بر دارد؟
بله و شعار هم دقیقا در همین راستا انتخاب شده است شعار ما این است: «مـا برای پیوند اقوام ایرانی می نوازیم» این یک جمله کلیشه ای نیست گروه ما به این مسئله اعتقاد دارد و البته که موسیقی چنین پتانسیلی را دارد. پتانسیل شکستن مرزها و ایجاد همدلی به ویژه در شرایطی که به دلیل مباحث سیاسی و اقتصادی جدایی بین اقوام دیده می شود. ما معتقدیم رسالت موسیقی تنها ایجاد طرب و ارائه هنر نیست بلکه باید ابزاری برای اتصال و دوستی بین مردم باشد وقتی موسیقی کردی یا لری در ناحیه دیگری نواخته شود این حس پیوند ایجاد می شود البته با صراحت می گویم که متاسفانه این فاصله ها در اصناف و لایه های مختلف در حال افزایش است.
هم اکنون این موضوع که موسیقی پاپ بیشتر مورد توجه مردم است موجب انتقاد اهالی موسیقی سنتی است از طرفی به نظر می رسد موسیقی محلی نیز مانند پاپ ظرفیت ارضای سلیقه مخاطب امروز را دارد، دیدگاه تان در این خصوص چیست؟
البته یک انتقاد جدی به اهالی موسیقی سنتی وارد است نمی توان فقط نشست و گفت چرا موسیقی پاپ رواج دارد و مورد علاقه مردم است بدون شک وقتی سلایق مردم را نادیده بگیریم نتیجه همین می شود در هر دوره تاریخی و در هر مقطعی از قرون وسطا تا رنسانس یک نوع از موسیقی مورد توجه بوده و در دوره کنونی موسیقی پاپ اقبال دارد به ویژه در میان افراد پرانرژی و اکتیو، بنابراین به جای اینکه تاسف خورد باید گشت و راهکاری برای رفتن به قلب و درون مردم پیدا کرد؛ در موسیقی سنتی سازبندی بسیار مهم است اینکه چه نوع ریتم و ملودی را چگونه به گوش مردم رساند. در موسیقی نواحی همانطور که گفتم قطعات شاد و غمگین وجود دارد ومی توان با تنظیم در آن این ریتم را ایجاد کرد. مثلا ما در یک کنسرت آهنگ شاد و اکتیوی اجرا می کنیم بعد از آن موسیقی احساسی چون بختیاری، این تنظیم کمک می کند تا مخاطب با همه قطعات ارتباط بگیرد و به نوعی به سمت موسیقی سنتی سوق داده شود زیرا موسیقی محلی همان سازها و همان دستگاه های موسیقی سنتی است. در واقع باید بتوان اتصال مردم با این موسیقی را ایجاد کرد، نمی شود کنار کشید و گفت چرا مردمی که اطلاعات تخصصی موسیقی ندارند سبک پاپ دوست دارند باید دید ما چه کار کردیم و چه نوآوری داشته ایم؟
گروه موسیقی «رستاک» در کشـور سال هاست که در همین حوزه کار می کند آیا این گروه را رقیب خود می دانید؟
خیلی از مردم ما را با این گروه مقایسه می کنند و یا می گویند که شما رقیب این گروه هستید من با این نگاه موافق نیستم در عین حال باید بگویم برای گروه رستاک به دلیل سال ها تلاششان جهت معرفی و احیای موسیقی اقوام مختلف ایران احترام زیادی قائل هستم، متاسفانه موسیقی های بسیاری در نواحی مختلف کشور در حال فراموشی هستند و شاید گروه هایی چون گروه رستاک اولین قدم ها را در معرفی آن ها به تمام کشور برداشتند. در ضمن همانطور که گفتم جرقه های تشکیل چنین گروهی در همان اوایل دهه ۸۰ همزمان با تاسیس گروه سماع در ذهن من ایجاد شد که شاید حتی قبل تر از تشکیل گروه رستاک باشد؛ ولی شرایط اجتماعی، امکانات و برخی مسائل در اراک متفاوت تر از تهران است و زمان برد تا گروه ما بدین شکل و با نام سماعیان مسیر را ادامه دهد.
در این سـال ها استقبال مردم از کنسرت گروه های شما چه بود؟
استقبال در تمامی شهرها بسیار خوب بوده در مورد کنسرت پیش رو خوشبختانه پیش فروش خوبی داشته ایم و اغلب مخاطب ها جوان یا نوجوان هستند. تمام تلاش ما این بوده که شادی و اصالت موسیقی را در کنار یکدیگر حفظ کنیم قطعا اگر راه را درست انتخاب کرد و به سلیقه مردم نزدیک شد بازخورد خوبی در انتظارمان خواهد بود. در موسیقی نمی توان به صورت انتزاعی و جدای از تغییر شرایط و فضای اجتماعی و سلیقه مردم کار کرد. این یک واقعیت است مردمی که به کنسرت پاپ می روند می خواهند برای دقایقی خود را از میان تمام گرفتاری ها و ناامنی ها دور کنند این بر عهده ماست که چگونه موسیقی را به مردم عرضه کنیم.
به نظر می رسد در استان مرکزی مانند استان های دیگر موسیقی محلی خاصی وجود ندارد یا اگر هست به درستی به مردم معرفی نشده است؟
اراک و استان مرکزی ارتباط ویژه ای با قومیتی خاصی ندارد و خود شهر اراک موسیقی محلی ندارد. همین نکته خیلی برای مخاطبان شهرهای مختلف شگفتی و جذابیت دارد که گروهی از اراک بدون داشتن موسیقی محلی خاص در گویش های مختلف موسیقی اجرا می کند. البته باید گفت اراک مهد پیدا شدن ردیف دستگاهی ایران است و اساتید بزرگ موسیقی در این استان موسیقی ایرانی را تئوریک و نت نویسی کردند؛ ولی در موسیقی محلی خاستگاهی نداریم.
چرا با وجود اینکه استان مرکزی خاستگاه موسیقی اصیل ایرانی است؛ ولی نامی از هنرمندان موسیقی اراکی در این حوزه و حتی در حوزه پاپ شنیده نمی شود؟
علت اصلی نزدیکی شهر اراک به تهران است و خیلی ها ترجیح می دهند برای ادامه مسیر به پایتخت بروند برخی اعتقادشان این هست که به دلیل برخی تنگ نظری و چشم و هم چشمی نباید در اراک ماند البته من منکر چنین برخوردهایی نیستم؛ هرچند من این نگرش را قبول ندارم و نسبت به شهر خودم تعصب فراوان دارم متاسفانه خواننده ها و نوازنده هایی هستند که حاضر نیستند با گروه های اراکی کار کنند ولی حاضرند در سفره خانه ها در تهران کار کنند؛ این در حالی است که اهالی موسیقی شهرهای دورتر مانند بوشهر به دلیل بعد مسافت و دسترسی سخت تر به پایتخت اغلب در شهر خود می مانند و همانجا کار را ادامه می دهند و همانجا چهره و معرفی می شوند.
بسیار از اهالی و گروه های موسیقی بومی اراک معتقدند که حمایت مسئولین از آنها کم است به ویژه در برگزاری کنسرت ها شما چقدر با این موضوع موافق هستید؟
من اعتقاد دارم قبل از اینکه از مردم و مسئولین انتظار استقبال و حمایت داشت باید دید خود آن گروه چقدر برای کار خود تلاش و تمرین داشته اند که چنین توقعی دارند. البته من با این موضوع که مدیران فرهنگی اغلب شخصیت فرهنگی و هنری و دغدغه این حوزه را ندارند موافق هست؛ ولی وقتی این مدیران شاهد تلاش هنرمند و استقبال مردم باشند پای کار می آیند مثلا در مورد کنسرت مذکور مسئولین همکاری بسیار خوبی با ما داشتند چه در تامین سالن رایگان و چه کمک در تبلیغات حتی در اخذ تاریخ کنسرت اولویت را به گروه ما دادند تا گروه های تهرانی. قطعا اگر گروهی خود را نشان دهد هم مردم و هم مسئولین تلاش آن ها را خواهند دید. نمی توان که بدون هیچ چشم اندازی یکباره چند نفر دور هم جمع شد یک گروه تشکیل دهند و بگویند دو ماه دیگر کنسرت برویم قطعا باید برنامه ریزی دقیق و تمرین مستمر داشت. گروه ما نزدیک به دو سال است که بدون وقفه در حال تمرین است چون مخاطب و ارائه کار جدی برایش مهم است.
در مورد قطعات اجرایی در کنسرت و برنامه های آتی گروه بگویید.
در این کنسرت قطعه های خراسانی، مازندرانی، ترکی، قشقایی، بختیاری، بوشهری، شیرازی لری و کردی اجرا خواهد شد. ما به دنبال این هستیم که موسیقی سیستان و بلوچستان، افغانی و عربی را نیز به قطعات خود اضافه کنیم که در اولین فرصت با فراهم شدن شرایط و امکانات آن را انجام خواهیم داد. همچنین به زودی اولین آلبوم گروه موسیقی «سماعیان» نیز منتشر خواهد شد. گروه «سماعیان» متشکل از نوازندگان «سجاد کرمی»، «ابراهیم فراهانی»، «امیررضا نادری»، «پوریا صیادی»، «پیام شریفی»، «بیتا برومندی»، «مانی آزاد»، «پیمان داشار»، «فرشید یارمحمدی»، «مسعود آذری پور»، «حدیث طائفی»، «فرشته حیدری»، «سمیه رحیمی» به سرپرستی و خوانندگی «عباس رهبرنیا» چهارم و پنج مرداد ماه ر سالن ستارگان اراک به روی صحنه خواهند رفت.
در این کنسرت خوانندگان و نوازندگان مهمان «آرش سرخوش»، «جواد طالبی گنجه ای»، «مرتضی اسماعیلی» و «علی رستمی گنجی» حضور دارند.
