پوپولیسم زبان تمام طبقات اجتماعی

یکشنبه ۵ دی ۱۳۹۵ شماره ۴۹۰

نرجس محمددوست لشکامی
فعال حوزه زنان. دکترای جامعه شناسی سیاسی

چند روزی در کانالهای تلگرامی فیلم کوتاه سخنرانی در دانشگاه یکی از کاندیداهای دور قبل ریاست جمهوری که گویا عزم خود را جزم حضور مجدد در عرصه ی انتخابات را کرده است دست به دست میچرخد. آنچه نگارنده را به فکر وا داشت ، تغییر نوع کلام و ادبیات این کاندیدا نسبت به زمان و زبانی که در دور قبل انتخابات ریاست جمهوری و همچنین در مذاکرات خود در قالب رییس شورای امنیت داشته است ،بود. زبانی که نتوانست بیش از چهار میلیون و ۱۶۸ هزار و ۹۴۶ رای را در سبد خود داشته باشد.زبانی که طیف خاصی از جامعه را نمایندگی می کرد.وقتی در فیلم از زبان طنز ، و لبخند مضاعف بر آن استفاده شد می توان تغییر زبان به سمت پوپولیست را متصور شد.(وی در پاسخ دانشجویانی که گفتند طنز پردازان از شما بیشتر رای آوردند گفت که هر که طنز بیشتری بگوئید رای بیشتری خواهد آورد و احتمالا خود قصد استفاده از زبان طنز جهت کسب آرای بیشتر را خواهد داشت که تغییر در نوع ادبیات خود کرده اند) در تعریف پوپولیست آورده اند، پوپولیست نوعی از سیاست ورزی است که با توسل به نارضایتی ها، حق طلبی ها، ترس ها و مشکلات جاری جامعه، مردم را برای پیشبرد اهداف شخصی خویش مورد استفاده قرار می دهد. این نوع از سیاست به جای آنکه عقلانی بوده و راه حل های طولانی و منطقی برای حل مسایل موجود عرضه کند، مدعی ارایه راه حل های ساده و سریع است. وعده هایی می دهد که نه قصد و نه توان برآوردن آنها را دارد. پوپولیست به دنبال جست وجوی ریشه نابسامانی ها نیست، برای مشکلات پیچیده راه حل های ساده ای عرضه می کند و از چیزهایی حرف می زند که قابل اثبات نیستند. اینبار احتمالا تیم تبلیغاتی وی دانسته اند زبان پوپولیست زبانی است که عامه جامعه انتظار شنیدن آن را دارند به خصوص آن طیف از اقشار و گروه های اجتماعی که خودشان را در نظم موجود اجتماعی، اقتصادی و سیاسی متضرر می بینند ، آن طیفی که بر موج معجزه باوری نشست و انتظار داشت که با حضور روحانی و پس از آن حل مساله برجام، معجزه در رفاه و پس از آن در دیگر مسایل رخ دهد، و موج معجزه باور امروز به زبان پوپولیست نیازمند می شود آنچه را انتظارش دارد که به گوشش برسد را از سوی کاندیدایی که زبانش را میداند بشنود. بر خلاف تصور که پوپولیست را معادل واژه‌‌های عوام‌گرایی و مردم‌باوری دانسته اند ،اما پوپولیسم با توده مردم سر و کار دارد و در حقیقت جنبشی توده‌ای است ،جنبشی که طیف گسترده ای از جوامع را تشکیل می دهد و نمی توان ادعا کرد طبقه ی خاصی از جامعه را میتوان مجذوب شعار های پوپولیستی کرد آنجا که دونـــالد تـــرامپ بـــا شعار احیای آمریکای بزرگ (Let’s make America great again) و استفاده ادبیات پوپولیستی نوع دیگری از پوپولیست را که به طبقه ی بالا و سرمایه دار ایالات متحده می کشاند و آنجا که شعار من سرهنگ نیستم دکتر روحانی نوعی پوپولیست در طبقه متوسطه ی رو به بالا را به وجود می آورد و شعار یارانه ۲۵۰ تومانی پوپولیست طبقه متوسط رو به پایین جامعه را به واکنش وا می دارد همگی بیان گر آن است پوپولیست دیگر در یک طبقه ی خاص تعریف نمی شود و آن را باید زبان مردم برای آنچه که نیاز به شنیدنش را دارند دانست .