«وقایع استان» بررسی می کند؛ اهمیت آموزش دموکراسی به کودکان به بهانه حضور آن ها با والدینشان در انتخابات/الفبای دموکراسی

یکشنبه ۳۱ خرداد ۹۶ شماره ۵۹۱
***
وقایع استان
سمیه انصاری فر
***
انتخابات ریاست جمهوری و شورای شهر در ایران به پایان رسید و شرکت حدود۷۰ درصدی مردم نشان از اهمیت آن ها برای تعیین سرنوشت خود داشت؛ جدای از نتایج و تمام تلاش ها برای ترغیب همه آحاد جامعه برای شرکت در انتخابات و علی رغم عدم حضور ۳۰ درصدی که رای ندادن را بخشی از حقوق خود در جامعه آزاد می دانند مردم ایران ثابت کردند که برای اولین بار در سایه یک انتخاب مصمم به نتیجه ای خوشایند رسیده اند. در میان این هیاهو و تبریک ها و شاید برخی نکات در این انتخابات قابل توجه بود که باید به آن اشاره کرد، نکته ای که به زعم خیلی ها خیلی شاید اهمیت نداشته باشد ولی در واقع یک گام برای تربیت دموکراسی در جامعه است. در روز انتخابات آنچه در بیشتر حوزه ها و صف های طولانی دیده می شد همراهی کودکان با پدر و مادرانشان بود. برخی پدر و مادرها اذعان داشتند که فرزندشان به اصرار همراه آن ها آمده و اصرار داشته که برگ رای را او به صندوق بیندازد بعضی دیگر نیز معتقد بودند که حضور در انتخابات یک تمرین است. تمرین برای بی تفاوت نبودن و احساس مسئولیت در زندگی فردی و اجتماعی خود.
بهزاد که به همراه همسر و دخترش به یکی از حوزه های مرکز شهر آمده بود، گفت: من خیلی اصراری نداشتم که دخترم با ما بیاید چون با توجه به شلوغی و گرما احساس می کردم که کلافه خواهد شد.
این شهروند ۳۸ ساله اراکی افزود: اما جالب بود وقتی که برای آمدن به حوزه آماده می شدم دخترم از ما خواست که او را بیاوریم و گفت من می خواهم ببینم رای دادن شما مانند رای دادن ما در مدرسه برای شوراهای مدرسه است.
وی ادامه داد: خوشحالم که خودش این پیشنهاد را داد و حالا می فهمم که چقدر برایش این حضور بعنوان یک آموزش غیرمستقیم از دموکراسی و حق انتخاب مهم بوده است و خوشحال تر اینکه در مدرسه خودش حوزه انتخاباتی بود و برایش از فضای همیشگی مدرسه آشنایی زدایی شد.
اما یکی دیگر از مادرها که فرزندانش را همراه آورده نیز می گوید: انتخابات خصوصا این دوره از اهمیت خاصی برخوردار بود و از آنجایی که مطمئن بودم با توجه به شرایط و فراخوان های این دوره استقبال خوب خواهد بود، دلم می خواست فرزندانم را نیز در این مشارکت همراه کنم.
وی ادامه داد: برایم این سوال پسر کوچکم که گفت انتخاب سرنوشت چیست فهمیدم که او از کلمه ها و اصطلاحات بی خبر نیست فقط مفهوم آن ها را به درستی نمی داند
او گفت: به نظرم این یک تمرین مهم برای آموزش دموکراسی و اختیار و انتخاب است که فقط نمی توان در کلمه به آن اکتفا کرد.
دموکراسی و داشتن حق انتخاب و نترسیدن از بیان اظهارات و نظرات خود مساله ای مهم در آموزش کودک است بنابراین رای دادن بعنوان یکی از مصداق های جامعه های مدرن و حضور کودکان در آن بعنوان ناظر و همراه والدین می تواند اولین جرقه های انتخاب برحسب اختیار نه اجبار را در آن ها روشن کند. رای دادن نمونه ای از آزادی است هرچند که رای ندادن نیز جز حق یک شهروند در جامعه است. بهرحال باید گفت دموکراسی بر این باور پایه‌گذاری می‌شود که انسان‌ها باید آزاد باشند، باید حق انتخاب و فرصت داشته باشند و برای بهتر کردن زندگی یکدیگر، در کنار هم کار و تلاش کنند. بسیاری از والدین گمان می‌کنند مهارت‌های اجتماعی در مدرسه آموزش داده می‌شوند اما اینطور نیست، این یک واقعیت است که نظام آموزش و پرورش ما دارای چالش ها و کمبودهای اساسی است و ضعف آموزش مهارت ها و رفتارهای اجتماعی در آن همچنان وجود دارد در واقع این وظیفه خانواده را سنگین تر می کند. خیلی از مهارت ها و رفتارهای اجتماعی چون تصمیم گیری در زمان هیجان، احترام به حقوق دیگران و… را والدین در رفتار و نوع برخوردشان به کودک باید نشان دهد. دموکراسی هم یکی از مفاهیمی است که آموزش متمرکز و هدفمند بر روی آن وجود ندارد در حالیکه آزادی یک مفهوم اعطایی است.
اگر بخواهیم دموکراسی را در جامعه نگه داریم، باید به کودکانمان یاد بدهیم شهروندان خوبی باشند که این فراتر از آموزش قوانین دنیا به آنهاست. همچنین باید به آنها یاد بدهیم چطور آزادی‌هایشان شروع می‌شود و چطور می‌توانند این آزادی‌ها را حفظ کنند. باید به آنها یاد بدهیم که می‌توانند در دنیای اطرافشان تفاوت ایجاد کنند و اگر شهروندانی دموکرات نباشند، ممکن است آزادی‌های زندگی خود را از دست بدهند.اما چرا یاددادن این مقوله در کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است البته بخشی از این دموکراسی به چارچوب و شرایطی اجتماعی که فرد در آن زندگی می کند نیز موثر است. هر جامعه‌ای برای سازگار کردن کودکان و نوجوانان با محیط اجتماعی و سیاسی خود باید دارای نظامی (سیستمی) از ارزشها باشد. روشن است که در جامعه خوب نظام سازگار کردن کودکان و نوجوانان غایات خوب را هدف خود قرار می‌دهد و در جامعه‌ی بد غایات بد را از این رو، حکومت‌های ناکارآمد، سعی می‌کنند آدم‌های مطیع و سر به زیر برای تحقق مقاصد خود داشته باشند. برعکس، حکومت‌های کارآمد، با ایجاد سازگاری بین نوجوانان و جوانان سعی دارند تا به تحقق آرمان‌های جامعه کمک کنند. همین طور، این نظام‌ها برحسب موقعیت خود و میزان انطباق و پاسخگویی به نیازهای جامعه در به سرانجام رساندن هدفهایشان تداوم پیدا می‌کنند. از آنچه گذشت چنین برمی‌آید که انسان نه هدف، بلکه وسیله‌ای برای رسیدن به مقاصد فرد یا گروه معین در نظر گرفته شده است.
بنابراین آموزش از مقوله‌های بنیادین مورد تأکید روشنفکران عصر مدرنیته است. عقل به واسطه آموزش و پرورش روش تفکر و اندیشیدن را خواهد آموخت و چگونگی به کار گرفتن آنان را نیز یاد خواهد گرفت و از دانش‌ها و آگاهی‌هایی که تا پیش از این به دست آمده است، مطلع خواهد شد و از سئوالاتی که بی‌پاسخ مانده‌اند، آگاهی خواهد یافت. اما آنچه گفته شده تنها اهداف آموزش نیستند. فلسفه آموزش تبلور این اعتقاد است که می‌توان انسان را تغییر داد، رشد داد و یا به عبارت بهتر می‌توان انسان را خلق کرد. انسان خود خالق خویش است. می‌توان به یاری آموزش و پرورش، انسان را از ورطه جهل و بندگی و خرافات نجات داد و به موجودی خودآگاه و البته مستقل که به تنهایی قادر به اندیشیدن است، تبدیل کرد. جهانی را از نو بسازد اما ابتدا باید خود با صیقل آموزش ساییده شود و پرورش یابد. روشنگری بدون آموزش و پرورش همچون درختی بی‌ریشه است. بدون آموزش یافتن، خرد آدمی از استقلال بی‌بهره خواهد ماند و بدین ترتیب ممکن است زیر قیمومیت و نفوذ دیگران قرار بگیرد، بنابراین آزادی نیز خود از میوه‌های آموزشی است.
اهمیت و جایگاه آموزش در توسعه استعدادها و ظرفیت‌های انسانی بسیار بالا است. هرچه سطح آموزش افراد بالاتر باشد، میزان تجدد و تحول‌یافتگی در آنان نیز بالاتر است و هرچه سطح و محتوای آموزش در جامعه‌ای از نوآوری، روزآمدی و خلاقیت برخوردارتر باشد، گرایش جوانان و نسل‌های آموزش دیده به آفرینندگی، توسعه و تحول بیشتر خواهد شد. قطعا آموزش صحیح ثمرات خوبی را بهمراه خواهد داشت و در آینده ما شاهد شهروندان واقعی تر در جامعه خواهیم بود. افرادی که بدون رودرواسی قرار است با حفظ حقوق خود و آگاهی از آن جامعه را مدیریت کنند.