روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
شنبه ۱۵ اردی بهشت ۱۳۹۷ شماره ۸۳۲
***
وقایع استان
فرشته غلامی
***
در یکی از اتاق های بیمارستان دو مرد که از قضا هر دو هم حال وخیمی داشتند بستری بودند، یکی ازآنها اجازه داشت هر روز بعد از ظهر به مدت یک ساعت به منظـورتخلیه شش هایش از مایعات، کنارتنها پنجره اطاق بنشیند، اما مرد دیگر اجازه تکان خوردن هم نداشت و باید تمام اوقات به حالت درازکش روی تخت قرار می گرفت.
دو مرد برای ساعاتی طولانی با هم حرف می زدند و هرروز مردی که اجازه داشت کنار پنجره بنشیند برای مرد دیگر مناظر بیرون را همانطور که می دید تشریح می کرد و آن مرد دیگر هر روز به امید آن یک ساعت که می توانست دنیای بیرون و رنگهایش را در فکر خود تجسم کند به سر می برد که پنجره مشرف به یک پارک سرسبز است با دریاچه ای طبیعی که چند قو و اردک در آن شنا می کنند و بچه ها نیز قایق های اسباب بازی خود را درآب شناور کرده و بازی می کنند و درتمام مدتی که مرد درکنار پنجره این مناظر را توصیف می کرد مرد دیگر این مناظر زیبا را در ذهن خود تجسم می کرد. روزها و هفته ها گذشت، یک روز صبح وقتی پرستار وسایل استحمام را برای آنها به اتاق آورده بود، متاسفانه با بدن بی جان مرد کنار پنجره روبرو شد که درکمال آرامش به خواب ابدی فرو رفته بود.
پس از مرگ مرد مدتی گذشت تا همه چیز به حالت عادی برگشت مردی که روی تخت دیگر بستری بود از پرستار خواهش کرد که او را به تخت کنار پنجره انتقال دهد پرستار که از این تحول بیمارش خوشحال شد این کار را انجام داد. مرد به آرامی خود ر ا به کنار پنجره رساند تا بتواند ازپنجره به بیرون و دنیای واقعی نگاه کند وقتی چشمانش را باز کرد روبروی پنجره تنها یک دیوارسیمانی بود مرد بیمارتعجب زده از پرستارپرسید: چه بر سرمناظر زیبایی که مرد کنارپنجره برای او تعریف کرده آمده است؟ پرستارپرسید او چگونه منظره ای را برای توتوصیف کرده است درحالی که خودش نابینا بود او حتی این دیوارسیمانی را هم نمی توانسته ببیند. شاید او تنها می خواسته که تو را به زندگی امیدوار کند.
شاید بسیاری از ما بارها این داستان را شنیده ایم اما نتوانستیم در زندگی آنطور که باید و شاید بدان امیدوار باشیم. در ویکی پدیا آمده است امید به زندگی یک شاخص آماری است که نشان می‌دهد متوسط طول عمر در یک جامعه چقدر است یا به عبارت دیگر هر عضوی از آن جامعه چند سال می‌تواند توقع حیات داشته باشد. هر چه شاخص‌های بهداشتی و همچنین درمانی بهبود یابد امید به زندگی افزایش خواهد یافت و از این رو این شاخص یکی از شاخص‌های سنجش پیشرفت و عقب ماندگی کشورهاست. امید زندگی زنان در همه جوامع چند سال (در کل جهان چهار و نیم سال) بیشتر از مردان است.
مطابق آمار سازمان ملل کشورهای ژاپن، هنگ کنگ، ایسلند، سوئیس و استرالیا به ترتیب در جهان مقام‌های اول را دارند که با حدود ۸۲ سال از میانگین جهانی ۲۲ درصد بالاتر است. کشورهای سوازیلند، موزامبیک، زیمبابوه، سیرالئون و لسوتو نیز به ترتیب در پایین ترین رده قراردارند. امید به زندگی در این کشورها حدود ۴۲ سال است که ۳۸ درصد کمتر از میانگین جهانی و نصف کشورهای بالای جدول است.
از دوران روشنفکری تاکنون نرخ امید به زندگی افزایش یافته است. تخمین ها نشان می دهد در دوران پیشامدرن که دنیا در یک فقر نسبی به سر می برده است نرخ امید به زندگی در دنیا حدود ۳۰ سال بوده است. در اوایل قرن ۱۹ و با صنعتی شدن برخی از کشورها نرخ امید به زندگی در این کشورها رفته رفته رشد کرد اما در دیگر کشورها این نرخ همچنان در پایین ترین حد خود بود و همین امر هم باعث نابرابری عمیقی میان کشورهای صنعتی با کشورهای توسعه نیافته شده بود اما در سال های اخیر این نرخ امید به زندگی حالت متعادل تری را پیدا کرده است. از سال ۱۹۰۰ به بعد نرخ امید به زندگی درجهان دو برابر شده و به بالای هفتاد سال رسیده است. طبق گزارشات نرخ امید به زندگی در میان مردان و زنان هم رفته رفته حالت متعادل تری را به خود گرفته است اما از نظر تاریخی همیشه زنان نرخ امید به زندگی بالاتری را نسبت به مردان داشتند که علت آن را می توان حضور مردان در مشاغل سخت عنوان کرد اما در گزارشی که در سال های اخیر منتشر شده این نرخ به کمتر از چهار سال رسیده است.
در کنار آمارهای جهانی در کشور ایران نیز چند سالی است که مسئولان در سخنرانی های خود جسته و گریخته نوید افزایش امید به زندگی در ایران را می دهند، همین چند روز پیش هم بود که نماینده مردم ساوه و زرندیه در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه تقویت صادرات و افزایش بهره‌وری توسعه و پیشرفت کشور را به همراه دارد گفت: امید به زندگی در کشور حدود ۳۰سال افزایش یافته است. این در حالی است که قریب به سه ماه قبل در بهمن ماه سال گذشته هم مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت گفته بود که متوسط امید به زندگی در ایران نسبت به سطح جهانی بهتر شده است و همین استاندارد در منطقه مطلوب ارزیابی می شود. در حوزه افزایش امید به زندگی اما آمارهای ضد و نقیضی مطرح است چرا که برخلاف افزایش ۳۰ درصدی امید به زندگی که نماینده ساوه و زرندیه مطرح کرده چندماه پیش قائم مقام وزیر بهداشت از افزایش ۲۰ درصدی امید به زندگی خبر داده بود و گفته که در چهار دهه گذشته پیشرفت‌های شگرفی در حوزه سلامت داشته ایم؛ در دهه ۴۰ متوسط امید به زندگی ایرانیان ۴۵ سال بود، اما در حال حاضر امید این رقم به ۷۴,۳ سال رسیده‌است؛ یعنی طی این مدت توانسته‌ایم ۲۰ سال امید به زندگی را افزایش دهیم.
معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم گفته که شاخص امید به زندگی ایرانیان، در ۴۰ سال گذشته، ۲۳ سال افزایش یافته است.
شاخص به امید زندگی در بدو تولد بر اساس آخرین نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۵ و با بهره‌گیری از داده‌های ثبتی در سال ۱۳۹۵ در کل کشور برای مردان ۷۲٫۵ سال و برای زنان ۷۵٫۵ سال و کل کشور ۷۴ سال محاسبه شد.
بالاترین مقدار امید زندگی در سال ۱۳۹۵ در استان البرز با (۷۶٫۲ سال) و پس از آن در استان‌های تهران(۷۶٫۰۵ سال) و مازندران(۷۵٫۲۵ سال) و پایین‌ترین مقدار این شاخص در مردان متعلق به استان‌های سیستان و بلوچستان با (۶۷٫۴۵سال)، خراسان شمالی(۷۱٫۲ سال) و هرمزگان(۷۱٫۸ سال) بوده است. در استان مرکزی هم که با توجه به نرخ ۷۴٫۸ سال گویا از میزان امید به زندگی در حد متوسط کشوری بهره گرفته است.
اگرچه آنطور که مسئولان می گویند افزایش امید به زندگی در سال های اخیر به بالای هفتاد سال رسیده است اما نباید از این نکته غافل شد که با توجه به اوضاع آشفته این روزهای جامعه افزایش نگرانی‌ها بابت وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، مردم را دچار استرس می‌کند و رفته رفته این استرس در جامعه رواج پیدا می‌کند. وقتی وضع معیشت مناسب نباشد، ناسازگاری ها و منازعات خانوادگی رشد می یابد و خیلی‌ها دچار افسردگی می‌شوند و انواع و اقسام نابه سامانی‌ها و گرفتاری‌های شخصی به‌وجود می‌آید و در مجموع جامعه احساس می‌کند که رو به جلو حرکت نمی کند و شرایط سختی را انتظار می کشد. این جو افسرده در نقطه مقابل شادی و امید به زندگی جامعه قرار دارد. اما الگوها و شیوه زندگی تثبیت شده و مطمئن می‌تواند در افزایش سن امید به زندگی موثر باشد. شفافیت ارتباطات نیز به پایه و بنای خانواده و همچنین رابطه صمیمانه بین مردم و حکومت کمک می‌کند چرا که دورویی و دوگانگی عدم اعتماد را در جامعه گسترش می‌دهد و در نهایت این گسترش، تنش و استرس در جامعه را افزایش خواهد داد.
گسترش مخاطرات عدم امید به زندگی می‌تواند ترکیبی باشد از عدم توجه ساختاری به امیدواری شهروندان و رویکرد دستگاه‌های اجرایی مرتبط، و همچنین مشکلات اقتصادی. این گسترده قادر است به صورت خزنده در جامعه همه‌گیر شود، به حدی که پوشیدن لباس‌های رنگارنگ، خندیدن و یا تفریح در آن جامعه، یک رفتار غیراصولی به حساب بیاید.
این در حالی است که عدم امید به زندگی را می توان به مراتب زیان‌بارتر از آسیب‌هایی مانند اعتیاد و یا مواردی از این دست دانست. چرا که ریشه بسیاری از آسیب‌های اجتماعی در عدم امیدواری و همچنین عدم احساس امنیت است.
اگرچه در ظاهر این دیدگاه در سال‌های اخیر تا حدی اصلاح شده و مسئولین حتی شده در حد یک شعار هم وجود این آسیب‌ها را پذیرفته‌اند و در گفتگوهایشان از لزوم توجه برای حل این مشکلات دم می زنند اما در واقع با ارائه آمارهای امیدوارکننده سعی در کتمان مشکلات دارند اگرچه باید آگاه باشند که این تنها علاج کار نیست.
