نگاه «وقایع استان» به مناقشه بر سر گیاهخواری که همچنان وجود دارد/بشقاب سبز

دوشنبه ۲۲ خرداد ۹۶ شماره ۶۰۷
وقایع استان
چرا نمی خوری خوشمزه است، با کره سرخ کردم… زن کمی سالاد برای خودش می ریزد و می گوید: نه چند روزیه که دیگه تصمیم گرفتم گوشت نخورم… زن دیگری که گونه هایش سرخ شده است و تکه های گوشت را به سمت دهانش می برد، می گوید: خب لااقل از مرغش بخور دستپخت بدری جون رو از دست نده… زن کمی آبلیمو روی سالاد می ریزد و می گوید: هیچ گوشتی الهه جون، نه سفید نه قرمز… زن دیگری که تازه صندلی را جابجا می کند تا بنشیند می گوید: مریض شدی آذر جون؟ منع گوشتی؟ زن می خندد: نه بچه ها من گیاهخوار شدم… الهه که حالا عرق بر پیشانی اش هم نشسته، می گوید: واه چه قرتی بازی ها، بخور بابا حیفه… بدری با ظرف پر از یخ به سمت میز می آید: می گفتی پس برات یه چیزی درست می کردم بدون گوشت… آذرمی گوید: نه خام گیاهخوارم بدری «وگان» یادته گفتم یه بار…. بدری ظرف سالاد را به سمت او هل می دهد و می گوید: شنیدم ضرر داره ها مگه نه و رو به زن های دیگر می کند. یکیشان می گوید: فکر نمی کنیم اتفاقا خوبه برای سلامتی ولی سخته…الهه که باز تکه دیگری از گوشت را در ظرفش می گذارد می گوید: ساده ای ها اینجا گیاهخواری فایده نداره؛ خارجی ها رو می بینی برای اینه که محصولاتشون غنی شده است، من که می گم مریض میشی.
این روزها طرفداران رژیم های گیاهخواری بسیار شده اند. تصور خیلی از ما از گیاهخواران افرادی است که گوشت مصرف نمی کنند؛ البته برخی هستند که گوشت حیوان را استفاده نمی کنند؛ ولی از محصولات لبنی آن بهره می برند. اما نوعی از رژیم گیاهخواری وجود دارد که در آن فرد از هیچ یک از محصولات و فرآورده های تهیه شده از حیوان مصرف نمی کند حتی کفش و کیف چرم هم نمی خرد. این افراد معتقدند کشتن حیوانات یک رفتار وحشیانه است و انسان از ابتدا گیاهخوار بوده است و توجیه های مختلفی برای آن دارند.
شاید در اطراف هرکدام از ما افرادی از این دست وجود داشته باشد، افرادی که تعدادشان خیلی نیست ولی هنوز برای آن های دیگر تفکر و نوع رژیمشان کمی سخت و غیرقابل فهم است. طرفداران گیاهخواری دلایل متعددی را برای این سبک و روش خود ارائه می دهند از جمله اینکه انسان در اصل موجودی گیاهخوار است و به آناتومی بدن شکل آرواره ها، اندازه روده و … اشاره می کنند و معتقدند میوه ها و گیاهان برخلاف گوشت و فرآورده های حیوانی از خاصیت درمانی برخوردارند؛ خیلی ها هم نگاه عاطفی به این مساله دارند.
در مقاله ای در علمنا به آن پاسخ داده شده است. آیا انسان ذاتا گیاهخوار است؟ برخی از هوادارن گیاهخواری اینطور استدلال می کنند که روده انسان مانند روده گیاهخواران است و برای گوشتخواری مناسب نیست و نیاکان ما گیاهخوار بوده اند. این استدلال حتی اگر درست باشد چندان موجه نیست. چون در مقابل این استدلال می توان وجود دندان نیش canine در انسان را شاهد آورد که وظیفه اش دریدن و پاره کردن گوشت است.
اما در مقابل گیاهخواری مخالفانی نیز دارد آن ها می گویند: «در کشورهایی مانند کشور ما که تکنولوژی صنایع غذایی خیلی پیشرفته نیست به طوری که بتوان مواد مغذی کلیدی را به سایر خوراکی های گیاهی اضافه کرد… پیروی از اصول گیاهخواری می‌تواند بسیار خطرناک باشد به خصوص برای گروه های آسیب پذیر مانند کودکان و نوجوانان که در سن رشد هستند». در کشور ما همچنان مناقشه بر سر گیاهخوار بودن یا نبودن وجود دارد. در حالیکه گیاهخواری هم اکنون از رژیم های مورد توجه در دنیا است که البته وگان نوع خاصی از این رژیم است و از محبوبیت بیشتری برخوردار است. پیدا کردن افرادی که گیاهخوار هستند آن هم از نوع وگان شاید در شهری چون اراک خیلی راحت نباشد، زیرا اغلب آن ها از اینکه بخواهند در این مورد بحث و گفتگو داشته باشند، کلافه می شوند. این اعتقاد آذر است. او دوسال است که رژیم وگان دارد و می گوید: من در ابتدا خیلی از این رژیم اطلاع نداشتم؛ این مساله برای من شخصی است چون از کودکی از خوردن گوشت بدم می آمد.
وی ادامه داد: از دید خانواده ام من چون گوشت نمی خوردم آدم ضعیف و بی بنیه ای بودم، برای همین همیشه در کودکی با چالش خوردن گوشت خصوصا گوشت قرمز روبه رو بودم.
آذر می گوید: دانشگاه که رفتم یکی از دوستان خوابگاهم گیاهخوار بود. او از دوران نوجوانی به دلیل مشکل قلبی ای که داشت منع گوشت شده بود؛ من هم سعی کردم از سبک غذایی او پیروی کنم.
وی اضافه می کند: به تدریج که اطلاعاتم بالا رفت تصمیم گرفتم به طور کامل گیاهخوار شوم یعنی الان حتی از شیر و تخم مرغ هم استفاده نمی کنم البته هنوز خیلی ها تعجب می کنند و در میان دوستان و آشنایان اغلب دیدگاهشان این است که من احتمالا بیماری دارم.
آذر می گوید: خیلی ها از دید عاطفی به مساله گیاهخواری نگاه می کنند یعنی برایشان کشته شدن حیوانات غیر انسانی است؛ ولی فواید گیاهخواری خود به خود طوری هست که بخواهی به دنبال آن بروی. پایین آمدن کلسترول، جلوگیری از حمله و سکته قلبی و حتی افزایش طول عمر.
وی توضیح داد: البته هنوز در کشور ما محصولات ارگانیک کم هستند و اغلب هم انتقاد و توصیه به ما این است که با این کودها و سموم شیمیایی برای تولید گیاهان شما با افراط در استفاده از گیاهان بیمار می شوید؛ ولی من می گویم واقعا چه فرقی دارد این محصولات را همه استفاده می کنند و یا همان حیوان نیز به طور صد در صد محصول سالمی به ما ارائه نمی دهد پس همه ما درمعرض آسیب هستیم حداقل اینطور آن را پایین تر می آوریم.
بهر حال بحث ها و گفتگوهای دامنه دار در رد یا تایید گیاهخواری همچنان وجود دارد و مقالات بسیاری در این مورد نوشته شده است. یکی از مسائل مورد مناقشه در این مورد خاستگاه گیاهخواری هست. مخالفان گیاهخواری در کشور ما آن را پدیده ای برآمده در غرب دانسته و این عمل و روی آوردن به این رژیم را پیروی از فرهنگ غرب می دانند. در حالیکه موافقان گیاهخواری در پاسخ به این ادعا می گویند: سابقه ی گیاهخواری در شرق بسیار کهن تر از غرب است و هم اکنون، شمار گیاهخواران در شرق بسیار بیشتر از غرب است. سیصد و پنجاه میلیون نفر گیاهخوار در هند و پنجاه میلیون نفر در چین، اما تنها سیزده میلیون نفر در آمریکا و چهار میلیون نفر در اروپا.
اغلب گیاهخواران حول یک محور یعنی پرهیز از خوردن گوشت، اشتراک نظر دارند اما گیاهخواری به زیرمجموعه های مختلفی تقسیم می شوند. بعنوان مثال وگان ها و یا خام گیاهخوارها روش های مختلفی در الگوی غذایی خود به کار می بندند. برخی تنها از خوردن گوشت قرمز پرهیز می کنند و با خوردن مرغ و ماهی مشکلی ندارند. اما مساله این است که گیاهخواری فقط یک رژیم غذایی نیست بلکه یک سبک زندگی است، پرهیز از عادات بد و ورزش کردن یکی از مشخصه های این سبک است. از سوی دیگر برخی حتی از چیدن میوه روی درختان نیز پرهیز دارند و تنها از محصولات گیاهانی استفاده می کنند که خوردن آنها به خود گیاه آسیبی وارد نکند.
بسیاری از گیاهخواران در تایید رژیم غدایی خود به مشاهیری که گیاهخوار بوده اند اشاره می کنند. شکسپیر، نیوتون، امیل زولا، واگنر و گاندی گیاهخوار بوده اند در میان ایرانی ها نیز صادق هدایت از گیاهخواران مشهور بوده است و در دهه های قبل کتاب « فواید گیاهخواری» او منبع اصلی گیاهخواران ایرانی بوده خصوصا آنجا که در کتاب می گوید:
«مقایسه بکنید یک دکان میوه فروشی را که به رنگ های دلپذیر روان بخش آراسته شده از بوی آن شامه لذت می‌برد. سیب، نارنج، گیلاس، هلو، انگور و خربزه و رنگ های زنده سبزی های گوناگون را با دکان قصابی، دل و روده آویخته شده، اجساد سربریده، شکم های شکافته شده، پاهای شکسته که آویزان است و قطره قطره از آن خون می‌چکد و بوی گند لاشه در هوا پراکنده می‌باشد.» یا آنجا که می نویسد:« بچه که هنوز ذائقه اش خراب و فاسد نشده گوشت را با تنفر دور می‌کند.»
اما در این میان می توان به آدولف هیتلر نیز اشاره کرد که او نیز گیاهخوار بوده است؛ ولی جنایات انسانی بسیاری انجام داده است پس گیاهخواری صرفا شاخصه انسان های مثبت نبوده است.
بهرحال گیاهخواری یک سبک جدید در زندگی امروز است هرچند که از گذشته ها وجود داشته است؛ ولی اکنون در کشور ما رواج پیدا کرده است و هر روز بیشتر می شود؛ درست است که «گیاهخواری» مبتنی بر یک رژیم غذایی سالم است ولی از نظر منطقی نمی توان اینطور استنتاج کرد که باید گیاهخوار بود.
همانطور که گفتیم گیاهخواری یک سبک زندگی است بنابراین ممکن است سلامتی و طول عمر بیشمار گیاهخواران، نه به دلیل خود گیاهخوار بودن بلکه به دلیل شیوه زندگی شان باشد. بهر حال اگر می خواهید گیاهخوار شوید فقط به جستجوهای ساده اینترنتی اکتفا نکنید و با مطالعه دقیق، زمینه تاثیر آن بر سلامت و طول عمر انسان را بررسی کرده و آگاهانه بعنوان یک سبک زندگی انتخابش کنید.