نگاهی به نحوه تدریس درس ریاضی در مدارس/سینوس ۳۰ درجه کجای زندگی به درد ما خورد؟

پنجشنبه ۲ دی ۱۳۹۵ شماره ۴۸۸

فرشته غلامی
وقایع استان

یکی دو روز دیگر امتحانات دی ماه مدارس شروع می شود و این روزها دانش آموزان از ابتدایی گرفته تا متوسطه و دبیرستان همه در تکاپوی درس خواندن هستند و با حجم عظیمی از درس ها مواجه اند.
درس هایی که نسبت به دوران تحصیل ما خیلی متفاوت شده از شیوه آموزشی گرفته تا محتوای آن زمین تا آسمان فرق کرده است. فرقی نمی کند که چقدر تفاوت پیدا کرده چرا که در کنار اینها یک درس هست که با شنیدن نامش باری از استرس و تشویش را به اکثریت منتقل می کند و بفهمی نفهمی حال همه امان یک جوری می شود. حالا فرقی نمی کند آن فرد در کلاس اول دبستان باشد یا حتی دانشجوی این سرزمین. صحبت از درس ریاضی است همان درسی که خیلی هایمان با آن رابطه خوبی نداریم و نداشتیم. و همیشه این درس را برای خود یک هیولا تصور کردیم. زمان امتحانات هم که برای خودش حکایتی دارد و ما با خود می گوییم: همه درس ها یک طرف و ریاضی هم یک طرف.
سختی درس ریاضی ریشه در تاریخ دارد چیزی که در گذشته با ابزار نا مناسب و تنبیه های متفاوت به پدر و مادرهای ما یاد داده شده و همواره ترس از عدم یادگیری و پاسخ غلط ذهن کودکان دیروز تا امروز را مشغول و همچنان از درس ریاضی غولی بزرگ را در اذهان رقم میزند. اگر گریزی به سال های گذشته بیاندازیم به روشنی پی می بریم که یادگیری ریاضی و اصولا حساب و کتاب همراه با خط کش (نه برای تدریس و یادگیری )بلکه ابزاری برای تنبیه کودکان معصومی به کار می رفته است که فارغ از دنیایی پراز هیاهو در انتظار آموختن و یادگیری و در نتیجه بزرگ شدن و رسیدن به آرزوهای کودکانه خویش بوده اند ولی بی خبر از ترسی که به واسطه خط کش، خودکار، گونیا و… در روح و روان کودکان دیروز و پدر و مادران امروز جاری کردیم و حال همین ترس و اضطراب و عدم یادگیری درس ریاضی که سال ها با پدر و مادران و معلمان عزیزمان بوده است ناخود آگاه به نسلی منتقل می شود که در عصر تکنولوژی و پیشرفت به سر می برد. باید بدانیم شیوه های مرسوم گذشته دیگر نمی تواند انگیزه ای برای یادگیری درس ریاضی و حل تمرینات خشک آن باشد. با کمی جستجو و تحقیق در شیوه های تدریس درس ریاضی در جهان اطرفمان پی میبریم که نمی توان با بکار بردن عباراتی نظیر درس شیرین ریاضی فضایی مناسب را برای یادگیری و ایجاد خلاقیت و استفاده از هوش هیجانی کودکانمان و در نتیجه پیشرفت موثر در درس ریاضی را متصور بود بلکه آموختن دروس ریاضی خصوصا در سال های نخستین به دانش آموزان کاری بسیار سخت،دشوار و حساس است زیرا این سال ها، پایه و شاکله شکل گیری ذهن دانش آموز برای تنفر یا جذابیت در این درس می باشد.
همیشه روز اول مدرسه تداعی گر سختی ریاضی بوده است، آن زمان که خانم معلم مهربان مان برای اولین بار پا در کلاس می گذاشت و به ما هشدار میداد «ریاضی درس سختی است» از آن موقع بود که برای ما این درس شد یک هیولا. چون که ما یاد گرفتیم هر چیز که سخت است را جدی بگیریم و همین جدی گرفتن باعث ترس در وجود ما شد که به همراه آن دوری کردن از این و یا در بدترین حالت نفرت را به همراه داشت. همین مساله باعث شده است که فکر کنیم در درس ریاضی استعداد نداریم یا ریاضی سخت است.
سال سوم دبستان آن زمان که جدول ضرب را آموختیم به قدری آن خانم معلم مهربان از مهم بودن همان دو تا دو، چهار تا برایمان گفت که جدول ضرب ساده هم شد برایمان یک کابوس. تلاش می کردیم به هر ترفندی که شده جدول ضرب را یاد بگیریم حال شده با تمرین های مکرر و ساختن شعر یا خط کش هایی که در پشت آن جدول ضرب حک شده بود.
صدف دانش آموز کلاس نهم یکی از مدارس دولتی اراک است او سخت مشغول درس خواندن است و به گفته خودش فردا دو امتحان دارد. از او درباره سختی درس ریاضی می پرسم ، می گوید: من از ریاضی متنفرم و فکر می کنم همه دوستانم هم مثل خودم هستند.
او ادامه می دهد: ریاضی درس خشکی است که معلم فقط مساله را در پای تخته حل می کند و از ما می خواهد که این مسائل عجیب و سخت را یاد بگیریم به نظر من شیوه تدریس ریاضی خیلی مهم است.
آرش دانش آموز سال سوم تجربی است و در یکی از بهترین مدارس غیر انتفاعی اراک درس می خواند. وقتی از او می پرسم به نظرت ریاضی سخت است یا نه؟ خنده ای می زند و می گوید: برای من که رشته ام تجربی است زیاد سخت نیست اما به طور کلی خیلی از افراد به درس های تئوری علاقه بیشتری دارند تا درس هایی که نیاز به حل مساله داشته باشد. مثلا امسال فصل تابع برای من خیلی سخت است.
او نیز از شیوه تدریس معلمان در این درس گله دارد که باعث سختی و غیر قابل فهم شدن این درس می شود.
طاها کوچولو فقط ۸ سال دارد و کلاس دوم دبستان است و با لحن کودکانه اش می گوید: نه من ریاضی را دوست دارم تازه تا عدد ۹۹۹ هم یاد گرفتم.
اما مادر طاها معتقد است درس ریاضی شان نسبت به زمان گذشته بسیار سخت تر شده و در کنار کتاب درسی دو کتاب کمک آموزشی دیگر هم باید کار کنند.
محبوبه پنج سالی هست که مدرک کارشناسی اش را در رشته تاریخ گرفته، او از ریاضی ناراضی است و می گوید: به دلیل اینکه از ریاضی بدم می آمد رشته ای را انتخاب کردم که در آن با اعداد و ارقام کمی سر و کار داشته باشد .
این شهروند اراکی ادامه می دهد: زمانی که من در دوران مدرسه امتحان ریاضی داشتم شب قبل از آن فقط گریه می کردم و هیچوقت هم مسائل ریاضی را متوجه نمی شدم.
یک روانشناس کودک درخصوص چگونگی کنترل ترس و حساسیت نسبت به درس ریاضی می گوید: در دنیای امروز که بزرگترین انسان های موفق نیز به روانشناس در کنار خود نیاز دارند دانش آموزان و معمان ما نیز از این قاعده مستثنی نیستند و باید با پی بردن به شخصیت کودک و میزان بهره هوشی او و همچنین شرایط خانوادگی به آموزش درس ریاضی بپردازیم. و معلمان نیز باید با ایجاد فضای شاد و صمیمی یادگیری این درس را آسانتر کنند. محمدی، نقش معلمان را در جذابیت ریاضی یک نقش کلیدی میداند و می گوید: با بهره گیری از شیوه های روانشناختی، مطالعه و مشاوره در امور روانشناسی نسبت به ایجاد انگیزه و از بین بردن ترس و تابوی سخت بودن درس ریاضی در کنار هم اندیشی با والدین دانش آموزان و همچنین استفاده از فضایی متفاوت و توام با آرامش جهت آموزش مناسب آنان گام بردارند.
اگرچه یادگیری افراد در درس ریاضی باهم متفاوت است و به گفته دیسمور اختلال در یادگیری ریاضی، نارسایی شدیدی است که در بوجود آمدن مهارت های حساب کردن و ریاضیات به وجود می آید و با عقب ماندگی عاطفی یا عقب ماندگی ذهنی و یا شرایط نامساعد مدرسه قابل تبیین است. اما نقش و شیوه تدریس معلم در یادگیری ریاضی بی تاثیر نیست چون کلاس ریاضی با زبان های خودش بیان نمی شود بلکه در چارچوب کتاب و روش های تدریس معلمان محدود شده است و با حجم زیاد کتاب، معلم نمی تواند مطالب جالب و توضیحات لازم را در خصوص تاریخ و نحوه کاربرد مطالب در زندگی بیان کند.
معلم به فرض هم ریاضیدان باشد، نمی تواند مدعی شود که روش تدریسی که به کار می برند بهترین است، زیرا ریاضی دانستن یک چیز و تدریس ریاضی چیز دیگری است که اگر روش مطابق منطق بزرگسالان به نظر بیاید مشخص نیست برای دانش آموزان هم فرایند منطقی که برای آنها در حال تحول است مناسب باشد.
یکی از مشکلات دیگری که ریاضی را در نظر دانش آموزان سخت کرده ترس آنها از اعداد است که مانند بسیار از ترس های دیگر چندان هم طبیعی نیست به همین دلیل بهتر است که مشاوران مدرسه در این خصوص به دانش آموزان کمک کنند.
مشکل پدرها و مادرها این است که فرزندان شان را با نمره می سنجند و اگر فرزندشان در ریاضی نمره ۱۵ را گرفت او خنگ است. بارها درخصوص سختی ریاضی بسیار شنیده و خوانده اید درباره احتمالات و راه های کاهش این استرس هم شنیده اید.اما خود این مساله هم استرس زا است اما باید توجه داشت ریاضی هم یک درس است مثل سایر درس ها با بیست نمره تمام. همین…