نگاهی به فیلم « پل خواب» که در سینما عصرجدید اکران می شود/ برداشت آزاد از جنایات و مکافات

چهارشنبه ۱۱ بهمن ۱۳۹۶   شماره ۷۸۱

وقایع استان

بسیاری از فیلم‌های تحسین‌شده سینمایی در قاره‌های مختلف جهان، فیلمنامه‌های اقتباسی دارند حتی فیلمسازان کلاسیکی مثل کلینت ایستوود و مارتین اسکورسیزی هم برای قصه فیلم‌های خود به سراغ رمان های موفق و پرسروصدایی مثل «رفتگان» و «بچه میلیون دلاری» می‌روند. بنابراین سینمای اقتباسی یکی از مهم ترین ژانرها در سینما است و در رویدادهای معتبر سینمای جهان برای آن جوایز جداگانه ای در نظر می گیرند.
«جنایات و مکافات» داستایوفسکی از رمان های معروف کلاسیکی است که بارها و بارها در سینما و تئاتر مورد اقتباس قرار گرفته است. ماجرای راسکولنیکف دانشجو که پیرزن رباخوار صاحبخانه و خواهرش را به قتل می رساند و این را نه برای پول ها و طلاهای پیرزن بلکه به خاطر اجرای عدالت انجام می دهد. هرچند بعد از آن دچار رنج روحی می شود و نمی تواند اموال دزدیده را خرج کند. او در این میان عاشق سونیا دختر فقیری می شود که تن فـروشی می کند و فکر می کند این دختر در زندگی او وارد شده تا او بخشی از اشتباهش را جبران کند و در آخر او به جرمش اعتراف و به سیبری تبعید می شود.
این رمان یکی از ماجراهایی را دارد که بارها و بارها مورد توجه فیلمسازان بوده است و اقتباس های بسیاری از آن در سینمای جهان شده است. رمانی که تقریبا سی فیلم بلند با اقتباس از آن ساخته شده که شاید مشهورترین اقتباس از آن جوزف وان اشترانبرگ در دهه ۳۰ ۱۹ باشد اما آثاری همچون فیلم کوتاهی درباره قتل از ده فرمان کیشلوفسکی و همچنین ماشینیست از براد اندرسون هم هستند که تم اصلی این رمان بزرگ را دستمایه کار خود قرار داده اند. نخستین فیلم اقتباسی از آن که توجه همگان را جلب کرد، فیلم جنایت و مکافات در سال ۱۹۸۳ بود که از روی داستانی از داستایوسکی ساخته شد.
در سینمای ایران نیز از آثار داستایفسکی اقتباس شده است که قابل تامل ترین آن ها فیلم «شب های روشن» فرزاد موتمن از رمانی به همین نام از این نویسنده روس است؛ در مورد رمان جنایات و مکافات فیلم «جنایت» به کارگردانی و نویسندگی محمدعلی سجادی یکی از این فیلم های اقتباسی است که در سال ۸۲ ساخته شد. اما فیلمی که این روزها در سینمای ایران در حال اکران است و اقتباسی از همین رمان است فیلم « پل خواب» ساخته اکتای براهنی است که اولین ساخته بلندش نیز محسوب می شود. داستان فیلم اقتباسی آزاد از این رمان است و ماجرای پسر جوانی به نام شهاب با بازی ساعد سهیلی را روایت می کند که درگیر مسائلی مالی است و مدعی است که در معامله ای کلان فردی کلاهش را برداشته و به کانادا گریخته است. حالا او که زن عقد کرده ای به نام ندا با بازی آناهیتا افشار دارد با سیلی از بدهکاری های خرد و کلان تنها مانده است. او که تنها با پدر پیر و معلمش با بازی اکبر زنجانپور در خانه ای کلنگی زندگی می کند، روز به روز موقعیت زندگی اش بحرانی تر می شود و فشار های زندگی او را در تنگنا قرار می دهد.
از سویی فشارهای پدر همسرش برای گرفتن مراسم عروسی و تهیه خانه مستقل و از سویی دیگر مراجعه مدام طلبکارها بر در خانه فشار عصبی زیادی بر روی شهاب می آورند تا جایی که شهاب که به تازگی در آژانسی کار گیرآورده با مصرف زیاد شیشه متوهم شده و تصمیمی احمقانه می گیرد. او در گیر و دار این حال یک زن و دوست او را می کشد.
براهنی سعی کرده است داستان جوان دانشجو را در فضای امروز ایران ترسیم کند و آسیب ها و معضلات امروز جامعه مان را در اقتباسی از جنایات و مکافات بیاورد. راسکولینکف در اینجا شهاب است و سونیا به ندا نامزد او بدل شده است. در این فیلم نیز ما شاهد کشته شدن یک زن و دوست او هستیم ولی دلایل قتل در این فیلم به شدت با رمان متفاوت است. اینجا شهاب بر اثر یک درگیری درونی به قتل مبادرت نمی ورزد بلکه بر اثر مصرف شیشه و حالت ناشی از آن این کار را انجام می دهد.
فیلمساز در این فیلم ابتدا به معرفی شخصیت ها و روابط آن ها می پردازد بعد از آن مسائل و چالش های ناشی از بحران اولیه فیلم را نشان می دهد و همین باعث می شود که تا دو سوم فیلم بیننده را با خود همراه کند؛ اما درست جایی که شهاب به ورطه نابودی نزدیک شده است با یک پایان بندی بدون فکر، فضای ایجاد شده حفظ نیم شـــود و از بیــن می رود. وقتی که تمام تلاش و تمرکز بر شخصیت شهاب است و قرار است دنیا را از زاویه نگاه او دید آنچه در انتهای فیلم می بینیم نمی تواند خیلی مخاطب را راضی نگاه دارد. فیلم « پل خواب» این روزها در سینمای عصرجدید اراک اکران می شود.