نگاهی به تصویب برنامه عمل و نمایه اجتماعی در استان مرکزی/تحول یا بحران؟

یکشنبه ۱۳ خرداد ۱۳۹۷ شماره ۸۵۶
***
وقایع استان
فرشته غلامی
***
در دنیای امروز که پر شده از خبرهایی که بیش از روزهای قبل روح را می آزارد و آسیب های اجتماعی و اقتصادی به بالاترین اندازه خود رسیده است برخی از سازمان‌ها و مسئولین در تلاش هستند تا با رویکردی جامع و با نگرش فراتر از بنگاه، در سطح اجتماع خود حضور موثر یابند. اگر در گذشته، توجه اصلی و هدف نهایی کسب سود بیشتر و ایجاد انتفاع برای سهامداران بوده، امروز به دلیل بازتعریف مسئولیت شرکت‌ها فراتر از محیط اطراف و ایجاد مسئولیت‌های اجتماعی در سطح جهانی، حرکت در مسیر ایفای نقش مثبت اجتماعی، بخش مهمی از فرآیند تعالی سازمانی شده است. البته توسعه سخت‌افزارها و نرم‌افزارها با سرعتی خیره‌کننده که این خبرها را بیش از پیش گسترش می دهد موجب شده شیوه اجرای مسئولیت‌های اجتماعی متفاوت شود. بدون شک پایش و رصد مستمر فعالیت های فرهنگی و اجتماعی در دستیابی به شاخصه های توسعه در یک شهر و استان نقش به سزایی دارد که این مهم باید به طور پیوسته مورد نظر مسئولین و برنامه ریزان عرصه توسعه اجتماعی قرار گیرد. از طرفی با توسعه مفاهیم مسئولیت‌شناسی اجتماعی، مدیریت ارتباطات، متولی اصلی فرآیند پاسخگویی به انتظارات اجتماعی شده است. برخی از این انتظارها از طریق پاسخگویی شفاف و انعکاس رویکردهای پایدار و جامع سازمان‌ها بوده و برخی با نقش‌آفرینی در ارتقای سطح زیر ساخت‌ها و فرآیندهای جاری اجتماعی است. در این راستا و با تغییر سریع حاصل شده در اجتماع و توسعه فضای مجازی و دیجیتال شدن زندگی، حوزه فعالیت فرآیند ارتباطات در سازمان‌ها وسیع‌تر شده و انتظار سرعت عمل بیشتری از فعالان این حوزه در سازمان‌ها وجود دارد. حال آنکه در هر جامعه ای برای پاسخگویی به نیازهای مردم و حل یا کاهش مشکلات آنها تمهیداتی اتخاذ و برنامه هایی تدوین و اجرا می شود. کشور ما و به طور محدودتر استان ما نیز از این قاعده مسثتنی نیست. یکی از این برنامه ها که برای اولین بار در استان مرکزی عملی شده و به تصویب رسیده است برنامه عمل و نمایه اجتماعی استان مرکزی است که حاصل تلاش چندین ســاله مسئولین استانی است و به نظر می رسد این برنامه بتواند در زمینه توانمندسازی افراد در زمینه فرهنگی و اجتماعی مثمرثمر باشد.
در همین راستا چند روز پیش بود که مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مرکزی خبر از تصویب برنامه عمل و نمایه فرهنگی و اجتماعی استان داد و گفت: نخستین بار در کشور برنامه عمل و نمایه فرهنگی و اجتماعی در این استان تصویب شد و به اجرا درآمد.
غلامرضا فتح آبادی در تعریف این برنامه اظهار کرد: افزایش ۲۰ درصدی فعالیت های حوزه اجتماعی و فرهنگی در سال جاری، اجرای برنامه های ابتکاری نو، توجه به اثر بخشی برنامه ها، تقویت رویکرد بین بخشی در فعالیت ها، توزیع متعادل برنامه ها در سطح استان، بهره گیری از ظرفیت نهادهای مردمی از اهم رویکردهای برنامه عمل و نمایه فرهنگی و اجتماعی در استان مرکزی است. وی ادامه داد: تقویت کارکرد بخش اجتماعی و فرهنگی فرمانداری ها و ایجاد انسجام در فعالیت های اجتماعی، پیوند دانشگاه ها با جامعه از طریق مطالبه گری و تعیین نقش آن ها برای راهبری و هدایت امور از دیگر رویکردهای برنامه عمل و نمایه فرهنگی و اجتماعی در استان مرکزی است.
مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مرکزی گفت: با توجه به تعدد دستگاه های اجرایی و همیاران دولتی و غیر دولتی، این طرح به صورت ابتکاری برای اولین بار در کشور و حمایت مالی وزارت کشور و سازمان برنامه و بودجه در استان مرکزی کلید خورده و در صورت موفقیت الگویی برای سایر استان ها خواهد بود.
فتح آبادی افزود: برای تدوین این طرح ۸۶ تفاهم نامه با مجریان و بخش های همکار امضا شده و هزار و ۲۵۰ نفر ساعت برنامه عملی تدوین شده است.
وی بیان کرد: برنامه عمل و نمایه اجتماعی و فرهنگی استان در کارگروه تخصصی امور اجتماعی و فرهنگی به تصویب رسیده است. مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مرکزی در اردیبهشت ماه سالجاری هم به ایسنا گفته بود افزایش هماهنگی در اجرای برنامه های فرهنگی اجتماعی در استان، تقویت تعاملات بین بخشی و بین دستگاهی و جلوگیری از موازی کاری و اقدامات کم اثر که به نوعی بودجه و هزینه های جامعه را هدر می دهد از اهداف این رویکرد می باشد. برنامه ششم توسعه که بخشی از آن به آمایش سرزمین در استان، منطقه و عدالت و توازن منطقه‌ای، توسعه روستایی و توانمندسازی اقشار آسیب‌پذیر پرداخته است که در استان مرکزی کمتر بدان توجه شده از همین رو هم فتح آبادی گفته بود برای جبران این عدم توجه و اهمال در استان درصدد افزایش برنامه های اجتماعی و فرهنگی در دستگاه ها هستیم که به آنها کمک کنیم. وی با اشاره به سیاست های شورای اجتماعی کشور که در سطح کلان با حضور مقام معظم رهبری تشکیل می شود، گفت: در وهله اول ۱۸ دسته آسیب در این شورا مشخص شد که تمام وزارتخانه ها باید برای کاهش این آسیب ها و توسعه شاخص های اجتماعی فرهنگی قدم بردارند. برخی وزارتخانه ها مسئولیت اصلی پیگیری را دارند، برخی دستگاه های معین و برخی دستگاه فرهنگی هستند.
فتح آبادی در حالی از افزایش ۲۰ درصدی فعالیت های اجتماعی و فرهنگی سخن گفته که با آنچه در واقعیت مشاهده می کنیم تفاوت های فاحشی دارد و مردم در استان مرکزی و بالاخص در کلانشهر اراک تمایل کمتری به مشارکت دارد و این از آمار پایین نشاط اجتماعی و عدم تعلق در استان حکایت می کند و گویی آنچه مشاهده می کنیم با آنچه مسئولین می گویند متفاوت است چرا که چندی پیش هم فتح آبادی گفته بود بر اساس آماری که وزارت کشور اعلام کرده میانگین مشارکت در استان مرکزی از میانگین کشوری بالاتر است و در استان بطور متوسط سالانه ۱۹ سازمان‌ مردم نهاد با رویکرد ملی شکل گرفته است. سازمان‌های مردم نهاد در گذشته بیشتر در بحث سلامت و خیریه کمک می‌کردند ولی هم اکنون با رویکرد جدید در حال ثبت و فعالیت می‌باشند حتی در حوزه گردشگری، حقوق شهروندی، آموزش‌های شهروندی و… ورود پیدا کرده‌اند. اگرچه در جایی دیگر وی گفته بود افزایش امید به آینده و رضایت اجتماعی راهبردهای سیاست اجتماعی استان است که استانداران باید بدان توجه کنند.
بدیهی است که مشارکت اجتماعی با سرمایه، رضایت و رفاه اجتماعی ارتباط تنگاتنگی دارد، جامعه‌ای که سرمایه‌ اجتماعی بالایی داشته باشد در مشارکت اجتماعی نیز موفق خواهد اما جامعه ایران متاسفانه در زمینه مشارکت اجتماعی و بهبود جامعه در تمام طول تاریخ با مشکل مواجه بوده و با نگاهی گذرا در تاریخی به سهولت متوجه این امر خواهیم شد چرا که در میان مصلحان و کسانی که در پی بهبود جامعه ایرانی بودند، کمتر کسانی بودند که مشکل را در خود جامعه ایرانی ببینند. در میان حکام، در دو سده اخیر، موارد انگشت‎شماری یافت می‎شود که به خصایص منفی نهادینه‎شده جامعه ایرانی توجه کرده باشند. جز برخی نکات اندک در حکم ناصرالدین‎شاه برای تشکیل مشورت‎خانه عامه دولتی در «رفع عادات مذمومه» و طرح اصلاحات اجتماعی تیمورتاش در اوایل پادشاهی دوره رضاشاه اشاراتی دیگر وجود ندارد.
حال باید دید اکنون که مسئولین استانی درصدد بهبود اوضاع برآمده اند، برنامه عمل و نمایه اجتماعی که برای اولین بار در استان مرکزی مطرح شده و قرار است به عنوان الگویی برای دیگر استان ها هم مطرح شود آن هم در شرایطی که این استان از نظر میزان آسیب های اجتماعی در رتبه بالایی قرار دارد تا چه میزان می تواند موفق عمل کند و در رسیدن به راهبردهایش که توسط مسئولین مطرح شده پیروز شود.