نقدی بر سخنان مدیرکل فرهنگ و ارشاد استان درباره شاد بودن مردم اراک/ پرسش های بی پاسخ

دوشنبه ۲۶ آذر ۱۳۹۷   شماره ۹۹۸

***

ایرج احمدی هزاوه / کارشناس ارشد مردم شناسی

***

مطلبم را با طرح دو سوال آغاز می کنم:
سوال اول: آیا اراک جزء چهار شهر شاد کشور می باشد؟ (احتمالا برداشت شما هم به مانند بنده آن است که اراک حداقل رتبه چهارم شادی را در کل کشور داراست)
سوال دوم: فعالیت هایی که اداره کل فرهنگ و ارشاد استان انجام داده تا اراک به این رتبه رسیده کدام است؟ اساسا چگونه مشخص نموده اند که این فعالیت ها واقعا موثر بوده اند؟
نکته اول.حوزه های اجتماعی یکی از پیچیده ترین حوزه ها برای تحقیق هستند، این حوزه ها اصولا نیاز به محققان خبره و متخصص در حوزه علوم اجتماعی دارد، حال اگر «شادی» به عنوان یک مساله مورد تحقیق طرح گردد پیچیدگی تحقیق دوچندان می شود، چرا که تعیین میزان شاد بودن جامعه مورد تحقیق از آن جهت دشوار است که تعریف «شادی» هم بسیار مشکل است. آقای شریفی چه تعریفی از شادی ارائه داده اند؟ آیا این تعریف استاندارد است؟ کدام شهرها بالاتر از اراک و کدام یک پایین تر از اراک هستند؟ آیا همه فاکتورهای مورد بررسی در شهرهای مورد مطالعه یکسان هستند؟ این تحقیق توسط چه مرجعی انجام پذیرفته است؟ کدام فاکتورها و متغیرها مورد بررسی قرار گرفته اند؟ آیا نمونه ها در جامعه مورد تحقیق یعنی شهر اراک به درستی توزیع شده اند؟ سهم هر کدام از مناطق اراک به درستی مشخص شده است؟ مثلا مناطق کمتر برخوردار مانند فوتبال و چشمه موشک و باغ خلج چه وزنی در این تحقیق داشته اند؟ مناطق برخوردار چه؟ اساسا مفهوم شادی در مناطق برخوردار و غیر برخوردار یکی است؟ شادی در میان افراد مذهبی چگونه تعریف شده است؟ تعیین میزان شادی در لایه های زیرین جامعه چگونه انجام پذیرفته است؟ و…
نکته دوم. مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فرموده اند بیشتر امتیازهای کسب شده در این رتبه به واسطه فعالیت های اداره کل مذکور بوده است. در اینجا نیز به عنوان یک تحقیق علمی ابهامات فراوانی به چشم می خورد:
اولا: فعالیت ها و متغیرهای موثر بایستی دقیقا روشن شوند.
ثانیا : بایستی میزان شادمندی جامعه اراک قبل از فعالیت های اداره کل ارشاد دقیقا مشخص، متغیرهای مزاحم حذف و سپس به مقایسه دو دوره پیش و پس از فعالیت ها پرداخت تا کاهش یا افزایش شادبودن مردم شهر اراک مشخص گردد.
در صورت نبودن معیارهای مورد اشاره حتی اگر تحقیقی نیز صورت پذیرفته باشد این تحقیق فاقد اعتبار علمی است و حداقل یکی از ویژگی های علم یعنی «ابطال پذیری» را در بطن خویش ندارد.
شاید بتوان از این مساله به سادگی گذر کرد، اما موضوع آنجا اهمیت پیدا می‌کند که طرح اینگونه مسائل از طـــرف شخصیتی حقوقی مطلع و معتبر می تواند زمینه ساز تصمیم گیری هایی برای یک جامعه گردد، که اگر اینگونه باشد طبیعتا با مقتضیات و ویژگی های آن جامعه سازگار نخواهد بود.