لزوم حفظ انسجام در جنگ فناوری

دوشنبه ۱۷ اردی بهشت ۱۳۹۷ شماره ۸۳۴

ثمین مامقانی نژاد. مدرس و پژوهشگر حوزه اجتماعی

عصر فناوری و ارتباطات با خود جهانی را به همراه آورده که مختصات متفاوتی نسبت به دوره پیش از خود دارد؛ این تفاوت در تمام عرصه ها و موضوع ها دیده می شود از جمله در روابط بین الملل و جنگ و صلح. دنیای خسته و رنجور از دو جنگ جهانی در نبرد بعدی به استقبال جنگ سرد رفت و امروز نوعی دیگر از این جنگ سرد به منصه ظهور نشسته که شاید بتوان آن را جنگ فناوری برای غلبه فکری و فرهنگی به منظور دستیابی به دیگر ابعاد سلطه نام نهاد.غرب که در جنگ افروزی و کشتار ید طولایی دارد، امروز با نظام سرمایه داری شکست خورده خود، گرفتـار در بحران های اقتصادی است و آنجا که تشخیص دهد نبرد رو در رو تنها هزینه هایش را سنگین تر می کند و ثمری ندارد، از در دیگری وارد می شود، این همان طرحی است که رهبر انقلاب آن را خوب و زود شناخت و شناساند؛ «پروژه جنگ نرم و شبیخون فرهنگی». این پروژه برخلاف جنگ فیزیکی که زود و سریع آغاز و تمام می شود، فرآیندی طولانی را سپری می کند و آثار آن نیز به همان اندازه طولانی است و ممکن است سرنوشت یک ملت را به اندازه چندین قرن دستخوش تغییر کند. آمریکا که با مطرح کردن پروژه نظم نوین جهانی در اواخر قرن بیستم می خواست این نفوذ فرهنگی را علنا و رسما در جهان پیاده سازی کند، وقتی با مخالفت های جهانی گسترده روبرو شد، به صورت خزنده و نامحسوس به اجرای این پروژه پرداخت و با تمام توان از فناوری ارتباطی و اطلاعاتی در این زمینه بهره گرفت. امروز با گذشت ۲۷ سال از پایان جنگ سرد و مطرح شدن نظریه نظم نوین جهانی، پروژه نفوذ و جنگ نرم به شدت در جهان بین الملل در حال فعالیت است و هر روز با گسترده شدن امکانات تکنولوژیک، ابزارهای بیشتری در دست غرب برای اجرای موفق این پروژه قرار می گیرد.این جنگ ناملموس با سران و حکومت گران کشورها چندان سر و کاری ندارد، بلکه این بار با نفوذ از لایه های زیرین جامعه و تغییر افکار مردم، سعی دارد خوراک فکری مدنظر خود را بر اذهان حاکم کند. نفوذی که اگر آن را درنیابیم و جنبه های ان را نشناسیم تبعاتی وحشت بارتر از جنگ واقعی دارد. در مسیر این تهاجم نامحسوس، غرب ابزارهای زیادی در دست دارد، ابزارهایی که تنها در دست کشورهای توسعه یافته است و همچنین تاکتیک های فراوانی را شناسایی و طرح ریزی کرده تا بیشترین نتیجه را از این پروژه ببرد. یکی از این تاکتیک ها، «ایجاد انشقاق و تفرّق میان یک ملیت» است. به این ترتیب نظام سلطه با رسوخ فرهنگی در ملت ها از کانال های مختلف از جمله فضای مجازی، شبکه های تلویزیونی بین المللی و…، آرام آرام پروژه «فروپاشی نهادهای اجتماعی» در یک ملیت را پیگیری می کند.
به دنبال تحقق این هدف، زمینه برای طراحان پروژه نفوذ فراهم می شود تا هر زمان که می خواهند به هر شکلی که تمایل دارند، شرایط آن ملیت و کشور را با در دست گرفتن افکار و اذهان، به نحو مطلوب خود تغییر دهند، چراکه وقتی انسجام از بین رفت و شکاف اجتماعی ایجاد شد، بستر برای هر گونه اقدام از سوی بیگانه فراهم است. امروز آمریکا که خود را در تمام تهاجم های فیزیکی در منطقه خاورمیانه شکست خورده می یابد، پیگیرتر از قبل به دنبال پیشبرد اهداف خود از طریق جنگ نرم بوده و حاضر است میلیاردها دلار برای تحقق این هدف هزینه کند. از سویی در دنیا پروژه ایران هراسی را به راه انداخته و از سوی دیگر تمام راه های ممکن برای نفوذ نامحسوس و آسیب وارد کردن به انسجام بدنه جامعه را دنبال می کند. در حقیقت امروز غرب پروژه «نفوذ همراه با اختلاف افکنی» را بین دولت های همسو و همچنین میان یک ملیت، دنبال می کند و در پی آن است که در درون ملت ها نیز عماّلی برای خود به کار گیری کند تا نقش پیاده نظام آن را در جنگ نرم در درون مرزهای یک کشور عملیاتی کنند. در چنین شرایطی تکنیک های هوشمندانه ای برای مقابله با پروژه نفوذ دشمن و ایجاد انشقاق بایستی اندیشیده و اجرایی شود. با وجود آن که رهبر معظم انقلاب بیش از دو دهه است نسبت به پروژه نفوذ فرهنگی دشمن هشدار می دهند، اما مسئولان این خطر را دیر شناسایی کردند. به نظر نگارنده مهمترین و اولین اقدام در این زمینه فرهنگ سازی و ایجاد آگاهی در جامعه است. این آگاهی بخشی باید به صورتی انجام پذیرد که مخاطب به جای مقاومت در برابر آن، به درک عمیق از آن دست یابد. اگر این مسئله محقق شود مردم خود در این مقابله فرهنگی با دشمن سهیم می شوند و نقش ایفا می کنند. قطعا در چنین شرایطی که پای مشارکت مردمی به میان بیاید، پروژه ایجاد انشقاق با بن بست و شکست روبرو می شود. تکنیک اثرگذار دیگر، بهره گیری از همان ابزاری است که دشمن برای نفوذ به کار گرفته، شاید این بهترین پادتن برای زهری باشد که دشمن تدارک دیده و آن را خنثی کند. شکی نیست که یکی از مهمترین ابزار این نفوذ، رسانه های غرب و بنگاه های عظیم تولید محتوای رسانه ای در همه زمینه ها(از خبر گرفته تا فیلم و…) هستند. بنابراین ما نیز باید منفعل نبوده و به تولید محتوای رسانه ای و فرهنگی بپردازیم و حتی فراتر از مقابله با نفوذ فرهنگ غرب، به ترویج فرهنگ غنی اسلامی که همواره برابری، انسجام و اتحاد را مورد تاکید قرار می دهد بپردازیم. این انسجام اگر پابرجا بماند، قطعا بخش گسترده ای از پروژه نفود دشمن عقیم و بی نتیجه خواهد ماند.