روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
یکشنبه ۱۶ اردی بشهت ۱۳۹۷ شماره ۸۳۳
آرش زرنیخی
ناصر چشم آذر هم درگذشت . با کارنامه ای لبریز از آثاری متفاوت که در یک نگاه می تواند مبین اهمیت و ارزش این آهنگساز بزرگ در تاریخ و فرهنگ ایران باشد . از نخستین آواهای پدرش اسماعیل خان چشم آذر در اردبیل بگیر تا حضور او در رادیو و برخی شوهای تلویزیونی آن روزگار که همه و همه موجبات بالندگی او را فراهم آوردند . عموما آهنگسازانی که در بستر یک فرهنگ موسیقیایی تربیت می شوند و نخستین عشق لرزه های موسیقیایی را از نواهای جاری و ساری در خانواده مشق می گیرند در آینده حرفه خود نیز خالق ملودی هایی می شوند که از ریشه های فرهنگی مرز و بومشان شعله می کشد و دقیقاً به همین خاطر است که آثارشان برای عموم مردم قابل هضم و فهم است. درمورد ناصر چشم آذر و آثار متنوعش در ساختارهای مختلف موسیقیایی می توان این مسئله را ردیابی کرد. چه آن روزگارانی که برای خوانندگان موسیقی پاپ زمان خود آهنگ می ساخت، چه زمانی که موسیقی های بی کلامش در بازار موسیقی ایران همچون رودی سرازیر شد و در دسته معدود آثار بی کلام و خوش اقبالی قرار گرفت که مورد توجه خاص و عام مردم قرار گرفت و چه آثاری که در زمینه موسیقی دراماتیک و مشخصاً موسیقی فیلم خلق کرد . چشم آذر چگونه توانست در موسیقی های بی کلام خود برای مخاطب عام که گوش موسیقیایی اش در طول تاریخ این مملکت با کلام گره خورده است اینچنین پذیرشی ایجاد کند؟ به گمان من او پیش از علمِ موسیقی، فرهنگ موسیقی ایرانی را در سینه داشت، علیرغم آنکه از پیشگامان موسیقی الکترونیک در تاریخ موسیقی ایران محسوب می شود.ملودی هایش بارها و بارها از تصفیه خانه سلیقه موسیقیایی ملی عبور کردند و او یکی از ستون های موسیقی ایران شد. چشم آذر در سال ۱۳۵۷ یعنی درست همان زمانی که بسیاری از موسیقیدان های ایرانی در فضایی پر یاس ، هیچ روزنه امیدی به آینده نداشتند برای تکمیلِ آموخته هایش در موسیقی جز (جاز) و موسیقی فیلم که بخشی از آن را در ۲۰ سالگی تجربه کرده بود راهی آمریکا می شود و شرایط تلخ موجود درجامعه موسیقی آن روزگار ایران مانعی برای تجربه های جدید چشم آذر نمی شوند . نکته ای که در مورد موسیقی های فیلم او در این مجال شایان ذکر است شاگردی کردنش در محضر زنده یاد مرتضی خان حنانه است . حنانه از پیشکسوتان و پایوران موسیقی فیلم در ایران بود و تجربیات مهمش در ایــن زمینه می توانست کمبودهای پیشین را توسط شاگردانش برطرف سازد. زنده یاد حنانه در واپسین روزهای زندگی خود در سال ۱۳۶۸ سلسله مصاحبه هایی با مجله رودکی درباره موسیقی فیلم در ایران انجام داد که علیرغم مباحث مطروحه حرفه ای، به مشکلات ساختاریِ منتج از سلیقه مخاطب و کارگردان در موسیقی فیلم می پردازد و در جایی صریحا می گوید : در کشور ما موسیقی فیلم یعنی آن موسیقی که کارگردان بپسندد ! طبیعی است که این اعتراض حنانه و نگاه جامعه شناختانه اش به موسیقی فیلم نمی تواند در شاگردان او از جمله زنده یاد چشم آذر بی اثر باشد. کمااینکه می بینیم موسیقی های فیلم چشم آذرعلاوه بر مخاطب پسند بودن، دارای شاخصه های حرفه ای این گونه از موسیقی نو ظهور در ایران است که مبین تالیفی جداگانه و در عین حال مکمل برای یک فیلم است .
