دغدغه هنرمندان جوان صنایع دستی/چالش فروش

صنایع دستی و هنرهای سنتی بخشی از هویت و فرهنگ یک جامعه است، بخشی که حافظه تاریخی، اعتقادی و اجتماعی یک جامعه را شکل می دهد. قطعا انتقال صحیح و حفظ آن آیینه تمام نما از احوالات و سیری است که یک جامعه تا به امروز داشته است.
اما شواهد امر نشان می دهد که صنایع دستی و هنرهای سنتی خیلی در جامعه امروزی ما مورد توجه نیست، این مسئله البته از جنبه های مختلف قابل بررسی است مسئولین، هنرمندان و جامعه.
هنرمندان صنایع دستی اصولا از روی علاقه به این بخش گرایش پیدا کرده اند؛ ولی اینکه چقدر توانسته اند این هنر را با سلیقه امروز تلفیق کنند تا مورد توجه باشد، جای سئوال است و اینکه چقدر برای تبدیل هنر خود به یک حرفه و منبع اشتغالزایی و درآمدزایی تلاش کرده اند. بی شک بخش اول در گرو آگاهی، خلاقیت و نگاه هنرمند است؛ ولی بحث دوم کاملا در ارتباط با جامعه و متولیان امور صنایع دستی است.
متاسفانه نگاه امروز مردم به صنایع دستی یک نگاه کاملا تجملی است و کالای هنری و سنتی برایشان یک کالای لوکس محسوب می شود و هرگز آن را بخشی از سبد فرهنگی لحاظ نمی کنند، از طرفی همین هزینه ای که برای هنر بعنوان کالای لوکس می شود بیشتر صرف خرید آثار کپی وارداتی می شود و از این رهگذر هنرمندان جامعه نفعی نخواهند برد و اما مسئولین؛ مسئولین بعنوان ترویج دهنده و فرهنگ سازی هنر تعامل ضعیفی با هنرمندان داشته اند، حمایت ها از هنرمندان صنایع دستی در زمینه اشتغال زایی و تنها گذاشتن جوان ترهایشان در مسیر پرتلاطم اشتغال زایی باعث شده که بسیاری از آنان عطای هنرشان را به لقایش ببخشند؛ ولی آن هایی که مقاوم تر بوده مانده اند با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند.
معصومه کارخانه یکی از هنرمندان جوان هنرهای سنتی و صنایع دستی است که در میان هجمه بی مهری ها و مشکلات خود در اقدامی جسورانه تصمیم به ترویج هنر خود و کارآفرینی در این بخش گرفته است.
هرچند فروشگاه او ویترینی ندارد و بیشتر یک کارگاه آموزشی است؛ ولی به اعتقاد او این تازه اول مسیر است. وی، دانش آموخته هنرهای چوبی است و از دوران دبیرستان با یادگیری معرق وارد بازار صنایع دستی شده است.
کارخانه به خبرنگار وقایع استان گفت: هنرمند اگر بخواهد منتظر بماند تا برخی وعده های مسئولین عملی شود کلی زمان از دست داده است.
وی افزود: اشتغال و درآمد زایی در حیطه کار صنایع دستی و هنرهای سنتی هم اکنون یک معضل اساسی در کشور ماست، چون این بخش نه توسط مردم و نه توسط مسئولین جدی گرفته نمی شود.
کارخانه ادامه داد: واقعیت این است که در زمینه نگاه مردم به هنر سنتی و صنایع دستی هیچ اقدام فرهنگی نشده، مردم با وجود گرایش به تجمل گرایی خیلی به هنرهای دستی و سنتی اهمیت نمی دهند و بیشتر هزینه خود را صرف کالاهای نامرغوب و نامانوس خارجی که بی شک هزینه های بالا دارد، می کنند.
وی توضیح داد: مسئله دیگر وجه اقتصادی است، هزینه هنرهای دستی و سنتی کمی بالاست هرچند که هنرمندان تا آنجا که بتوانند در چرخه عرضه و تقاضا سود را پایین می آورد؛ ولی باز چون این اسباب جز ضروریات زندگی مردم نیست کمتر راغب به خریدش هستند.
کارخانه افزود: کاش این نکته جا بیفتد که هنرهای سنتی و صنایع دستی می تواند یک کادو مناسب برای دیگران باشد.
وی با بیان اینکه اهمیت به هنر سنتی فرهنگ سازی نشده است، اظهار کرد: برنامه ریزی و فرهنگ سازی به طور ویژه وظیفه مسئولین است، الزام و قانون خرید صنایع دستی و آثار هنرمندان بعنوان هدایای تبلیغاتی برای ادارات، ارگان ها می تواند در این زمینه اقدامی سازنده باشد.
این هنرمند اراکی گفت: البته بهتر است هنرمند نیز در ارائه اثرش تلاش کند، من تنها قدمی که می توانم برای خودم بردارم ارائه و معرفی اثرم در میان مردم و مسئولین است.
کارخانه که تاکنون ساخت چند تندیس برای جشنواره های ملی و استانی را بر عهده داشته، اضافه کرد: من توانستم در برخی ارگان ها این نگاه را تغییر دهم تا برای مراسم های خود از تندیس های دست ساز به جای تندیس های لیزری استفاده کنند.
وی گفت: این نکته همیشه باید مورد توجه هنرمند صنایع دستی باشد که مردم و حتی برخی مسئولین متولی امر نگاهشان به هنر سنتی و صنایع دستی نگاهی بسته است و حتی اطلاعاتشان از تاریخ غنای ایرانی و آرایه ها و نمادهای ایرانی کم است.
این هنرمند جوان گفت: در خیلی از موارد من با وجود استفاده از نقش مایه های ایرانی و باستانی با این سئوال از سوی مخاطبینم روبه رو بوده ام که این نقش و مفهومش چیست؟
کارخانه تحصیل در زمینه صنایع دستی را در کنار تجربه عملی مفید عنوان و اظهار کرد: هر چند اصل و اساس هنر خلاقیت است ولی آموزش صحیح نیز در شروع آن نیز بسیار مهم است.
وی افزود: هر چند بیشتر هنرمندان فارغ التحصیل صنایع دستی هرگز نتوانسته اند از اعتبار مدرک خود حمایت کنند، زیرا هنوز هم برای آموزش و گرفتن مجوز موسسه و تایید بیمه باید دوره دو ماه آموزشی سازمان فنی و حرفه ای را بگذرانند.
کارخانه گفت: البته این بسیار تاسف انگیز است زیرا متولی اصلی امور ما اداره کل میراث فرهنگی است؛ ولی در این زمینه گویا دستش بسته است.
وی توضیح داد: یک مشکل دیگر نیز این است که برخی رشته های صنایع دستی در فنی و حرفه ای استان بدون استفاده از اساتید و هنرمندان با تجربه این کار به صورت غیر اصولی به هنرجویان آموزش داده می شود.
کارخانه که هم اکنون از تلفیق چوب و شیشه به ایجاد اثر می پردازد، ادامه داد: ابتدای شروع فعالیت من با کارمنبت و پیکره تراشی بود ولی در تمام مدتی که با چوب بعنوان متریال اصلی کار کردم به دنبال خلاقیت در آن بودم برای همین کار زیورآلات چوبی را شروع کردم و زمانی که تصمیم به ثبت آن گرفتم متوجه شدم یک هنرمند دیگر در مشهد نیز این کار را کرده و او یک ماه زودتر از من اقدام برای ثبت آن کرد.
وی گفت: کمبود و دلخوری همیشه هست مثل توجه نکردن به هنرمندان جوان و نوپا؛ ولی به نظر من وظیفه هنرمند این است که هنر را یاد بگیرند و به آن ایده و نوآوری اضافه کنند، اگر قرار باشد منتظر بماند هیچ اتفاقی برایش رخ نخواهد داد.
این بانوی هنرمند اراکی توضیح داد: من سعی می کنم در کارم از ایده های مختلف استفاده کنم از اینکه متریال های مختلف را روی هنر چوب استفاده کنم واهمه ای ندارم .
کارخانه گفت: من سعی می کنم برای جذب سلیقه مشتری از تلفیق هنرها استفاده کنم مثل چوب و فلز، چوب و شیشه حتی در کار اجرایی ساختمان وارد شدم و سعی دارم این هنر را کاربردی می کنم.
وی در خصوص کارآفرینی و آموزشی که راه اندازی کرده، بیان کرد: هم اکنون در حال آموزش به چندین هنرجوی علاقمند بودم و آن ها نیز پس از یادگیری کار کنار من در حال خلق اثر هستند.
کارخانه در خصوص تاکید بر خلاقیت، گفت: بعنوان نمونه یکی از هنرجویان من خانم آیدا اسدی دانش آموخته معماری و علاقمند به هنر سنتی است او سعی کرده هنر ویترای و شیشه را با هنر معماری تلفیق کند که یک ایده جدیدی و نو است.
وی در خصوص چالش های پیش رو در آینده کاری اش گفت: من بدون هیچ اسپانسر و حامی ای کار خود را آغاز کرده ام و قطعا توقعم از میراث فرهنگی بعنوان متولی کار خود حمایت در بخش خرید آثار است.کارخانه با بیان اینکه چالش فروش همیشه پیش روی هنرمند است، خاطرنشان کرد: خرید آثار هنرمندان و عرضه به اداره و ارگان ها ی مختلف گام موثری در این بخش است.
وی در خصوص کمبود مکان مناسب برای ایجاد کارگاه و آموزشگاه گفت: من یا هنرمند جوان دیگری اگر بخواهد مستقل عمل کند هرگز نخواهد توانست فروشگاهی مناسب برای عرضه محصولات خود داشته باشد زیرا هزینه های تامین مکان بسیار بالا است. کارخانه یادآروی کرد: امیدوارم یک فروشگاه دائمی صنایع دستی در سطح شهر راه اندازی شود هر چند، بارها این قول از سوی مسئولین صنایع دستی داده شده؛ ولی هنوز میسر نشده است.
***
حرف های این هنرمند جوان و دغدغه هایی چون عدم حمایت مالی و معنوی، این روزها دیگر آنقدر تکرار شده و آنقدر چالش برانگیز که فقط می توان در مقابلش سکوت کرد، هم اکنون در شهر اراک چندماهی است که یکی از خانه های تاریخی تبدیل به خانه صنایع دستی برای در اختیار قراردادن کلاس های آن به هنرمندان برای آموزش شده؛ ولی بیشتر این کلاس ها یا در اختیار هنرمندان غیربومی و یا هنرمندانی است که توانایی و امکان تهیه مکان آموزش برای خود را دارند و گویا هنرمندان جوان و نوپا علی رغم تجربه چند ساله باید در برخی بازی های همیشگی سرشان بی کلاه بماند و یک گوشه پاک و پرنور ولی دور برای ادامه فعالیت خود پیدا کنند.

یکشنبه ۳ آبان ۱۳۹۴    شماره ۳۱۳

گروه فرهنگی- سحر یاری