روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
سه شنبه ۲۹ آبان ۱۳۹۷ شماره ۹۷۹
*** در حالی که مسئولان حتی از دادن پیام های آگاهی دهنده درباره خودکشی خودداری می کنند، آمار خودکشی در استان همچنان وضعیت نامناسبی دارد
***
وقایع استان
مهدیه مهدوی
***
هر روزِ سال را باید روز هوشیاری برای پیشگیری از خودکشی نامید. هر روز را باید به عنوان فرصتی برای اعلام اهمیت آگاهی از نشانه‌های آدمی که عمیقا به آسیب‌رسانی به خود می‌اندیشد، تلقی کنیم؛ مراحلی که باید برای مددخواهی طی کند و منابعی که برای پیشگیری از آن در دسترس داشته باشیم تا اگر اتفاقی در این زمینه رخ داد بتوانیم از آن جلوگیری کنیم. در همین روزهای اخیر سرد پاییزی بود که خبرهولناکی به اندازه سرمای این روزهای پاییزی به گوشمان رسید که بسیار تاسف برانگیز بود. این خبر پیرامون چند مورد خودکشی در روزهای اخیر در استان بوده است. هر چند متاسفانه هیچ مسئولی در استان حاضر به پاسخگویی و دادن جوابی درباره چند و چون خودکشی های اخیر نیست ولی جا دارد تا رسانه ها تا جایی که می توانند افراد را نسبت به این پدیده نامیمون آگاه کنند. مسئولان و کــارشناسان در تماس های تلفنی خبرنگار ما نه تنها حاضر به ارائه آمار درباره خودکشی در استان نیستند بلکه حتی از دادن پیام های آگاهی بخش هم خودداری می کنند.
برخی مسئولان بویژه دادستان اراک به بالا بودن آمار خودکشی در استان اشاره و بیان داشته اند: متأسفانه در استان مرکزی آمار خودکشی بسیار وضعیت نامطلوبی دارد، مهمترین دلایل خودکشی اعتیاد، بیکاری، اختلافات خانوادگی، پایین آمدن آستانه صبر و تحمل و کاهش اعتقادات مذهبی است. این آمار معمولا هر سال نسبت به سال قبل افزایش داشته است.
در فرهنگ های مختلف، خودکشی به صورت های متفاوتی تعبیر و تفسیر می شود. در بیشتر جوامع غربی از خودکشی جلوگیری می کنند و از انجام گرفتن آن در صورت امکان ممانعت می ورزند. در بعضی فرهنگ ها، خودکشی به عنوان عمل افتخارآمیز تلقی می شود ولی فقط اقدامی قابل قبول برای یک شخص ناامید است.
به طور معمول کسانی که اقدام بــه خـــودکشی می کنند دراکثر موارد دوران کودکی بی ثباتی را گذرانده اند یا اینکه تاریخچه ای از حوادث فشارزای روانی در گذشته و حال داشته اند یا فاقد حمایت کنندگان اجتماعی بوده و دوستی نداشته اند که به او اطمینان کنند.
علائم کسانی که می خواهند خودکشی کنند
اظهارات کلامی: عباراتی همچون «کاش هرگز به دنیا نیامده بودم» و «وقتی مردم متاسف خواهید شد» را باید به اندازه عبارت مستقیم «خودم را می کشم» جدی تلقی کرد.
تغییرات رفتار: این تغییرات دامنه وسیعی مثل بخشیدن مایملک، به استقبال خطرات تهدید کننده زندگی رفتن و حادثه پذیری مکرر را شامل می شود. دیگر علائم آن ممکن است شکایت از تنهایی شدید یا بی حوصلگی، افزایش قابل توجه بیقــراری یـا تحریک پذیری و درگیر شدن در مدرسه یا با پلیس باشد. نشانه های رایج تری از افسردگی نیز ممکن است وجود داشته باشد مانند تغییر در اشتها و عادات خواب، افت تحصیلی یکباره، شکایت از ناتوانی در تمرکز ودوری گزینی از دوستان و فعالیت ها مطلوب.
عواملی موقعیتی: ناتوانی در ارتباط با والدین، مشکلات تازه در مدرسه، پایان یافتن رابطه عاشقانه، اقدام به مصرف مواد مخدر و … همگی خطر موقعیتی را افزایش می دهد.
والدین و دوستان باید در این موقع با پرسیدن سوالاتی مانند «خیلی گرفته ای»، «نقشه ای برای پایان دادن به زندگی ات داری» و «فکر می کنی واقعا نمی خواهی زنده باشی» وارد عمل شوند.
پرسیدن سوالات مستقیم درمورد خودکشی فکر خودکشی را به سر کسی نمی اندازد، در مقابل ممکن است جدی تلقی کردن پاسخ ها، سنجشی حیات بخش باشد.
هم والدین و هم دوستان معتقدند چنین عباراتی ممکن نیست عملی شوند یا ممکن است بسیار ترس آورتر از آن باشند که انجام گیرند.
هر چند گاهی اوقات دوستان قسم یاد می کنند که در مورد افکار خودکشی رازدار باشند اما چنانچه به افکار خودکشی مظنون هستند باید فورا با یکی از والدین یا افراد بزرگسال مسئول تماس حاصل کنند و در پی کمک حرفه ای برآیند.
اگر تهدید خودکشی قریب الوقوع به نظر می رسد باید به نزدیکترین مرکز پیشگیری از خودکشی مراجعه کنند. همچنین می توانند با یک مشاور یا روانپزشک تماس بگیرند. از نظر روانشناسان علل خودکشی را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
۱- آنهایی که جامعه را علت می بینند.
۲- آنهایی که روی فرد نظر دارند.
اولی بر این حقیقت تاکید می کند که بیشتر افراد متمایل به خودکشی، فاقد آن فعالیت های اجتماعی هستند که زندگی را قابل تحمل و با ارزش می سازند، در حالی که دیدگاه دوم بر نقش فرد در تصمیم گیری به منظور دست زدن به خودکشی تاکید دارد.
افرادی که دست به خودکشی می زنندممکن است خصومت یا تکانه های پرخاشگرانه را به خودشان برگردانند یا ممکن است تجاربی را داشته باشند که فکر خودکشی را تقویت کند یا ممکن است از خودکشی به عنوان طریقی برای حل مشکل ومسئله خود استفاده کنند.
اما همه خودکشی ها منجر به فوت نمی شوند
رفتارهای خودکشی را می توان به صورت افکار خودکشی و اقدام به خودکشی منجر به فوت تقسیم کرد و هرگونه تهدید به خودکشی باید از سوی اطرافیان و درمانگران جدی گرفته شود. آنچه مسلم است هر انسانی که به دلیلی دست بــه خـــودکشی می زند، حتما به نقطه ناامیدی مطلق رسیده است و به نظرش تنها راه نجات، خاتمه دادن به زندگی خودش است.
روانشناسان معتقدند که خودکشی در حقیقت یک روش کاهش درد و نگرانی است و اگر اطرافیان خطر را احساس کنند و به موقع اقدام کنند می توان با کاهش این درد، جلویخودکشی را گرفت.
یکی از مهمترین روش های پیشگیری از خودکشی درمان افسردگی است، چون افسردگی از مسائلی است که باعث ایجاد افکار خودکشی در شخص می شود.
مهمترین عامل در رفتارهای خودکشی برای افراد زیر ۳۰ سال، اختلالات سازشی و تعارضات خانوادگی است و یکی از اقدامات پیشگیرانه، عدم انتشار اخبار خودکشی در مطبوعات است که از نظر سازمان بهداشتی جهانی بهترین اقدام است.
با تمام تجزیه و تحلیل هایی کـــه از خـــودکشی می شود، آنچه که مسلم است، انسان سالم اسیر شرایط زندگی نمی شود بلکه می تواند شرایط بد زندگی را به میل خود و با توانایی هایی که دارد، تغییر دهد. هر انسان سالمی قادر است که برای خودش انگیزه های متفاوتی جهت ادامه زندگی بیابد تا بتواند یک زندگی با ارزش را ادامه دهد.
نگاهی به آمارهای «خودکشی»
درحالی ۱۰ درصد از مرگ‌های جهان مربوط به خودکشی است که این میزان رقمی حدود ۸۰۰ هزار نفر در جهان را در برمی‌گیرد و خودکشی جزو ۱۰ عامل اصلی مربوط به مرگ در جهان محسوب می‌شود؛ با این وجود آمارها نشان می‌دهد نرخ خودکشی در ایران تقریبا نصف نرخ جهانی است.
آمار خودکشی در ایران به نسبت جهان، میزان کمتری را نشان می‌دهد؛ به طوری که این رقم در ایران حدود پنج نفر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر بوده است، حال آنکه در جهان رقمی بیش از ۱۲ نفر بین هر ۱۰۰ هزار نفر است.
افزایش ۵ درصدی تلفات خودکشی‌ها در سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵
بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی کشور در سال گذشته مجموع تلفات خودکشی‌ها ۴۶۲۷ نفر بوده که نسبت به سال ۹۵ افزایش ۵ درصدی را نشان می‌دهد.
از بین تعداد خودکشی‌های منجر به فوت ۳۲۶۲ مورد مربوط به مردان و ۱۳۶۵ مورد مربوط به زنان بوده است. همچنین براساس آماری که پزشکی قانونی، ماه‌های دارای بیشترین تلفات خودکشی مربوط به مردادماه با ۴۶۶ نفر، تیرماه با ۴۲۴ نفر و اردیبهشت ماه با ۴۲۰ نفر است.
رتبه ۱۹ برای استان مرکزی
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مرکزی اظهار کرد: استان مرکزی در بحث خودکشی با ۳٫۴ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر در رتبه ۱۹ کشور قرار دارد.
غلامرضا فتح آبادی بیان کرد: آسیب خودکشی در استان مرکزی از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۱ روند سینوسی داشته است، به طوری که در سال ۱۳۷۵، در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت استان ۲٫۷ نفر خودکشی کرده اند که در سال ۱۳۸۰ این رقم افزایش یافته، ولی در سال ۱۳۹۴ این نرخ کاهش یافته و استان با ۳٫۴ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر در رتبه ۱۹ کشور قرار گرفته است.
وی گفت: پیچیده شدن نظامات جامعه و بروز تغییرات اجتماعی، مناسبات انسانی و هنجاری های رایج را متاثر و آسیب های نوپدید اجتماعی را بوجود آورده است. در این میان خودکشی که ازجملــه آسیب های اجتماعی دیرپای بشریت بوده و عمری به درازای روابط عشیره ای و قبیله ای تا ابعاد پیچیده شهری امروزی دارد، نیز از این تغییرات بی‌نصیب نمانده است.
وی ادامه داد: تعاریف متعددی در تبیین این پدیده در ادبیات علوم اجتماعی وجود دارد که عمومی ترین آن تلاش و عمل آگاهانه و ارادی برای پایان زندگی است، که غالباً در افراد خود محور، مضطرب، پرخاشگر و شخصیت ضد اجتماعی و بطور کلی در افرادی که دارای اختلالات روحی و روانی هستند، بیشتر بـروز می کند.
مدیر کل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری تصریح کرد: بررسی ها نشان می دهد علاوه بر ویژگی های فردی و شخصیتی، عوامل اجتماعی نظیر اختلافات و تنش های خانوادگی، انزوای اجتماعی، محرومیت، بی هویتی و همچنین عوامل اقتصادی نظیر بیکاری، فقر، فاصله های طبقاتی وغیره در بروز این آسیب نقش بسزایی دارند. فراوانی این آسیب در افراد بی سواد و کم سواد، متاهل، شهر نشین و زنان خانه دار بیشتر است.
خودکشی سیزدهمین علت مرگ و میر در جهان
فتح آبادی بیان کرد: آسیب خودکشی از معضلات سلامت جهانی است و سازمان بهداشت جهانی آن را سیزدهمین علت مرگ و میر در جهان می داند. نرخ خودکشی در دنیا بین اعداد ۱۴-۱۲ نفر در هر هزار نفر متغیر است. آمار این آسیب در ایران در مقایسه با اکثر کشورهای جهان پایین تر بوده و بطور متوسط کمتر از ۵ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر در سال است که ایران را در رتبه ۱۰۸ جهان قرار می دهد.
وی ادامه داد: آسیب خودکشی در استان مرکزی از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۱ روند سینوسی داشته، بطوری که در سال ۱۳۷۵، در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت استان، ۲٫۷ نفر خودکشی کرده اند که در سال ۱۳۸۰ این رقم افزایش یافته، ولی در سال ۱۳۹۴ این نرخ کاهش یافته و استان با ۳٫۴ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر در رتبه ۱۹ کشور قرار گرفته است.
مدیر کل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری تصریح کرد: هرچند نرخ استان در مقایسه با میانگین کشوری پایین تر است، اما وقوع بیش از ۶۰ فقره مرگ ناشی از خودکشی بسیاری از خانواده ها را متاثر کرده و بعنوان یک آسیب اجتماعی پیامدهای ناگوار عاطفی، روانی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی زیادی به مردم تحمیل می کند و موجبات نگرانی صاحبنظران و سیاست گذران اجتماعی استان را فراهم کرده است و بی شک در این امر نقش مداخلات اجتماعی و اتخاذ تدابیر مناسب برای گروه های هدف مورد اشاره، امری اجتناب ناپذیر و پرداختن به این مسئله در این تحقیق از طریق بررسی روند تغییرات این آسیب در سنوات اخیر و چگونگی توزیع آن در شهرستان های ۱۲ گانه استان با روش توصیفی و تحلیلی، مورد هدف است.
فتح آبادی بیان کرد: بی شک آسیب خودکشی همچون سایر آسیب های اجتماعی حلقه اتصالی با سایر آسیب ها داشته و مولفه های زیادی در بروز آن دخالت دارند که در بررسی و رصد آن باید مد نظر قرار گیرند، اما توجه به برخی عوامل همچون تدوین یا نظارت بر اجرای دقیق قوانین در ارتباط با منع کودک آزاری، همسر آزاری، ازدواج تحمیلی و غیره، افزایش سطح آگاهی افراد جامعه خصوصاً خانواده ها در خصوص توجه به حالات روحی و روانی فرزندان و شناخت نشانه های تمایل به خودکشی در آنان، توجه جدی به تامین اجتماعی در جامعه بویژه در بخش های اشتغال، سطح درآمد و رفاه اجتماعی شهروندان، سیاست گذاری اجتماعی در جامعه و تحت پوشش قرار دادن و حمایت از اقشار آسیب پذیر و … می تواند در کنترل و پیشگیری این آسیب نقش موثری ایفاد کند.
