بازار اراک همچنان در معرض تهدید و خطر/حواسمان باشد

پنجشنبه ۱۷ فروردین ۹۵ شماره ۵۵۶
وقایع استان:
بازار اراک مهم ترین بنای تاریخی شهر اراک است، مکانی که در دل خود نمادهای فرهنگی و اجتماعی شهر اراک در دو قرن اخیر به وفور دیده می شود. بازار اراک یکی از سازه هایی است که با وجود تاریخی بودن کاربری خود را حفظ کرده و همچنان هسته و شریان اقتصادی این شهر است. این بنا نزدیک به دویست سال گذشته با توجه به نیازها و امکانات آن دوران ساخته شده است و بافت سنتی آن ظرفیتی برای برخی موارد در خود ندارد مواردی که به مرور جز ضرورت ها شده است. مثلا نحوه روشنایی، گرمایشی و… آن در دوران قاجار با آنچه امروز مورد استفاده است بسیار تفاوت دارد با گذشت زمان و فراهم شدن برخی امکانات چون روشنایی برق، لوله کشی آب، گاز و مخابرات کسبه بازار نیز خود را نیازمند چنین امکاناتی دانسته و اقدام به تهیه این امکانات در بازار کردند ولی از آنجاییکه زیرساخت برای چنین مواردی با توجه به ساختار و بافت بازار به خوبی مهیا نبود، شرایط مناسب پیش نرفت و تامین و تجهیز بازار به این امکانات با روش های غیرقانونی و غیر کارشناسانه باعث لطمه به بدنه بازار شده است. آسیبی که به مرور زمان هم از زیبایی و جلوه بازار کاست و هم از طرفی باعث ناایمنی شرایط و بالا بردن ضریب خطر در آن شده است.
یکی از این موارد کابل های برق هستند که به منظور تامین روشنایی بازار و مغازه ها به بازار وارد شده اند. سیم های برق آویزان در بازار اراک فاقد سیستم حفاظتی و ایمنی هستند و مقدمه رقم خوردن فاجعه بزرگ در آن به شمار می روند. گاه دیده می شود که کسبه لباس ها و روسری های خود را از این سیم ها که عموما خیلی هم بالا نیستند آویزان کرده اند. از طرفی موارد دیگر چون گازکشی و تامین خط تلفن هم بر این خطرات و ناهمگونی ها اضافه کرده است. مساله ای که به نظر می آید باید از سوی متولیان میراث فرهنگی و کسبه بازار بیشتر مورد توجه باشد. چندی پیش هیات امنای بازار اقداماتی را در راستای ساماندهی بازار بـا رایزنی با ارگـــان ها و سازمان های مختلف آغاز کرد که رسیدگی به کابل ها و سیم های آویزان برق و مخابرات از جمله آن ها بوده است، به نظر می رسد این روند تا حدودی انجام شده است. جدای از این مساله بازار اراک مشکلات دیگری دارد، مشکلاتی چون فرسودگی سقف ها و برخی کاروانسراهای که گاه شاهد برخی تخریب ها در آن ها بر اثر فرسودگی هستیم، هرچند، سه سالی هست که طرح مرمت و نوسازی بازار در دست اقدام است ولی گاه انتقادهایی به این روند دیده می شود. جدای از اعتبارات برای مرمت، این بافت تاریخی متاسفانه به دلیل داشتن چند متولی و تصمیم گیری های سلیقه ای هنوز بعد از چند سال رشد خوبی در این راستا نداشته است و هر لحظه بیم یک فاجعه در آن می رود.
همانطور که اشاره شد خطر آتش سوزی یکی از عمده ترین خطراتی است که با توجه به وفور مواد آتش زا در بازار بیم آن می رود در حالیکه به نظر می آید موارد مواجهه چون کپسول آتش نشانی و لوله آتش نشانی در موارد ضروری در بازار تامین نیست از طرفی آموزش های لازم نیز برای کسبه بازار برای مقابله با وضعیت بحرانی خصوصا آتش سوزی در نظر گرفته نشده است.
مدیرعامل آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اراک نیز به بحث خطر آتش سوزی در بازار اراک اشاره و از برخی بی توجهی انتقاد کرده است.
مسعود آقازیارتی به تسنیم گفته است: بازار اراک با توجه به قدمت تاریخی، مشکلات بسیاری دارد که بارها آنها را به صورت کتبی به میراث فرهنگی اعلام کرده‌ایم.
وی افزود: همچنین با وجود اینکه ورود گاز به مراکز سنتی غیرقانونی بوده اما متاسفانه گاز وارد بازار شده یا سیم‌کشی نامتعارفی که در بحث برق‌کشی آن وجود دارد که هر دو خطر آفرین هستند.
آقازیارتی ادامه داده است: اداره برق کار تعویض سیم‌کشی‌های بازار را انجام می‌دهد، در بحث لوله‌کشی گاز هم اقداماتی برای رفتن به سمت گرمایش مرکزی انجام می‌شود.
وی تاکید کرد: مردم هم باید رعایت کنند و با چیدمان درست و تجاوز نکردن به معابر بازار و آویزان نکردن پوشاک به سیم‌های برق از بروز حوادث احتمالی پیشگیری کنند.
آقازیارتی با اشاره به اهمیت وجود ایستگاه آتش نشانی در بازار گفت: ایستگاه ۱۶۰ این سازمان در کنار مسجد حاج تقی خان در خیابان محسنی ایجاد شده که به منظور بازار اراک و حوالی آن بوده، همچنین ایستگاه ۱۳۰ در خیابان امام هم یک ایستگاه کمکی برای ایستگاه ۱۶۰ است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی نیز در مصاحبه ای با ایرنا در مورد اقدامات در زمینه مرمت و ایمن سازی بازار با توجه به طرح مرمت بازار در راستای ثبت جهانی آن گفته است: برخی از دستگاه های متولی در مجموعه بازار با میراث فرهنگی همکاری ثمربخشی نداشته و این طرح با کمترین پیشرفت باقی مانده است.
سید محمد حسینی اظهار کرد: میراث فرهنگی با صرف ۱۵۰ میلیارد ریال ظرف سه سال اخیر تا حدودی از خطرات احتمالی در بازار اراک پیشگیری کرده است.
وی گفت: میراث فرهنگی استان برای رفع خطر و جلوگیری از ریزش برخی طاق های بازار و مرمت مجموعه بازار چهار میلیارد ریال به پیمانکاران بدهکار است.
وی افزود: ازمحل اعتبارات سفر ریاست جمهوری ۳۰ میلیارد ریال برای بناهای تاریخی استان در نظر گرفته شده که ۲۰ میلیارد ریال آن برای بازار اراک مدون و تاکنون پنج میلیارد آن تخصیص داده شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی گفت: اعتبار اختصاص یافته ناکافی است و با این مبلغ فقط امکان مرمت، استحکام بخشی و رفع خطر پنج درصد بازارممکن است.
حسینی افزود: وضعیت بازار اراک مطلوب نیست و گستردگی خطر در این مجموعه نیازمند مشارکت فوری دستگاه های متولی است تا از بروز حادثه وخیم به علت تردد مردم با حجم بالا جلوگیری شود.
وی گفت: مرمت، استحکام بخشی و رفع خطر در مجموعه تاریخی اراک به ۳۵۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.
حسینی افزود: شرکت توزیع برق اراک با صرف پنج میلیارد ریال اعتبار ساماندهی سیستم برق کشی بازار را تا پایان سال ۹۶ به اتمام می رساند.
وجود عناصر زاید، مرمت و بازسازی های خودسرانه و بدون استفاده از نظر کارشناسان میراث فرهنگی، رهاسازی کابل ها و سیم های برق و لوله های گاز، نصب تابلوهای ناهمگن با فضای تاریخی بازار، تبدیل کردن جرزها و ستون های قطور بازار به دکه ها و مغازه ها مهمترین مشکلات بازار تاریخی اراک است؛ اما به غیر از این مشکلات آنچه که هم اکنون مهم است ایجاد ضرورت در مرمت بازار است زیرا این مکان یکی از پرترددترین اماکن این شهر است که کوچکترین حادثه ای در آن می تواند به یک فاجعه تبدیل شود از طرفی تمامی اقدامات سازمان های مربوطه بهتر است با نظرات کارشناسی صورت بگیرد زیرا هر اقدامی در یک بنای تاریخی با توجه به شرایط اقلیمی، مصالح به کار رفته و نوع سازه نیازمند بررسی است.