استقبال مخاطب از فیلم های پر حاشیه/توفیق توقیفی ها

یکشنبه ۳ مرداد ۹۵   شماره ۳۷۵

در سال های اخیر تعداد فیلم های ساخته شده در کشور که سرنوشت نامعلومی دارند بسیار شده اند، فیلم هایی که مجوز ساخت می گیرند؛ ولی درنهایت یا اجازه اکران به آن ها داده نمی شود و یا اینکه در حین اکران از پرده پایین کشیده می شوند، فیلم هایی که قاعدتا از فیلترهایی چون شورای صدور پروانه ساخت عبور می کنند ولی در نهایت باز هم حتی با دریافت مجوز از شورای پروانه نمایش همچنان برای نمایش با مشکلاتی رو به رو هستند، مسئله ای که این روزها سینما را به یک بام و دو هوا تبدیل کرده است یعنی آنچه بر روی کاغذ می آید در دنیای بیرون گاه ارزشی ندارد. فیلم سینمایی رستاخیز ساخته احمد درویش یکی از جنجالی ترین فیلم هایی است که هنوز بر سر اکران آن اختلاف نظر وجود دارد فیلمی که برای اکران نیاز به موافقت مراجع دارد. این فیلم هنوز سرنوشت نامعلومی دارد. در سینمای بعد از انقلاب فیلم های متعددی با این سرنوشت روبه رو بوده اند فیلم هایی که یا هرگز اکران نشدند و یا با اصلاحاتی که فیلم را از نسخه اورجینالش بسیار متفاوت کرد بیرون آمده است.
در سال های اخیر فیلم های متعددی به دلایل مختلف از ادامه اکران باز مانده اند در ادامه نگاهی می کنیم به فیلم هایی که در سه دهه گذشته و دهه اخیر سینمای ایران حاشیه ساز شدند و از پرده پایین کشیده شده اند.
پنجمین سوار سرنوشت ساخته سعید مطلبی اولین فیلم توقیفی بعد از انقلاب است فیلمی که به دلیل بازی ایرج قادری در آن اجازه اکران پیدا نکرد و سی سال در توقیف ماند، بعد از آن برزخی ها توقیف شد، این فیلم به کارگردانی ایرج قادری و تهیه کنندگی محمدزاد در سال ۶۱ با حضور ستارگانی چون فردین، سعید راد، ناصر ملک مطیعی و ایرج قادری ساخته شد.
فیلمی که با هشت میلیون رکورد فروش فیلم رد آن دوران را شکست، نقل است که در آن زمان، معترضان به این فیلم گفته‌اند؛ «چرا باید دم در سینماها و در روزهای جمعه، صف سینماها اینقدر شلوغ باشد».
در دهه شصت فیلم هایی چون خط قرمز ساخته مسعود کیمیایی، مرگ یزدگرد بهرام بیضایی، حاجی واشنگتن ساخته علی حاتمی، تیغ و ابریشم مسعود کیمیایی، در مسلخ عشق کمال تبریزی از جمله فیلم های توقیفی بودند.
اما روند اعتراض ها و توقیف ها همچنان ادامه داشت، در دهه هفتاد تحفه هند محمدرضا زهتابی یکی از توقیفی ها بود که در اعتراض به آن حتی شیشه های سینما قدس نیز شکسته شد.
اما آدم برفی به کارگردانی داوود میرباقری شاید پرسرو صداترین فیلم توقیفی بعد از انقلاب باشد که پس از اکران محدود در جشنواره سیزدهم فیلم فجر، اکران عمومی این فیلم به دلیل برخی تجمع‌ها در شهرهای مختلف در ایران با مشکل مواجه شد.
در این دهه فیلم های بسیاری با حواشی روبه رو بودند ولی به اکران خود ادامه دادند فیلم هایی چون شوکران، نیمه پنهان، آب و آتش، عشق طاهر، خانه یا روی آب، پارتی و دیدار…
اما در دهه هشتاد این داستان ها ادامه داشت، فیلم زندان زنان اولین ساخته منیژه حکمت به دلیل اعتراض های متعدد علی رغم فروش از پرده ها پایین کشیده شد این مسئله به حدی بود که در یکی از شهرستان ها عده ای ناشناس سینمایی را به آتش کشیدند.
فیلم «مارمولک» یکی از پر سر و صداهای فیلم های ژانر کمدی بود که دو روز پیش از اکران توقیف شد و مردمی که از زمان اکران فیلم در جشنواره فجر در انتظار فرارسیدن زمان اکران بودند از تماشای آن در نوروز سال ۸۲ محروم شدند و روی پوسترهای فیلم پرده سفید کشیده شد.
مکس ساخته سامان مقدم، سنتوری داریوش مهرجویی از دیگر فیلم های توقیفی و نقاب ساخته کاظم راست گفتار نیز جنجالی ترین فیلمی که به دستور وزیر ارشاد توقیف شد. تسویه حساب، به رنگ ارغوان، شاعر زباله‌ها و آتشکار نیز فیلم های پر حاشیه این سال ها بودند.
و اما در دهه نود گشت ارشاد و زندگی خصوصی، خانه پدری سه فیلمی بودند که خیلی زود توقیف شدند،همچنین فیلم هایی چون پنجاه کیلو آلبالو و آااادت نمی کنیم البته در این میان فیلم هایی چون قصه ها، من مادر هستم، از جمله فیلم های پر حاشیه پنج سال گذشته بوده اند.
یک نگاه اجمالی به فیلم های توقیف شده نشان می دهد، فیلم هایی که مورد حساسیت هستند و یا توقیف می شوند بیشتر استقبال می شوند یعنی همین اعتراض ها باعث می شود که مخاطب برای دیدن آنچه مورد انتقاد قرار گرفته راغب تر باشند، آمار فروش فیلم های دارای حاشیه و یا فروش زیرزمینی فیلم های توقیف شده همه نشانگر و موکد این موضوع است از طرفی اغلب فیلم هایی که مورد حساسیت هستند یک نکته بارز دارند و آن نگاه شفاف به برخی مسائل اجتماعی و سیاسی و حتی اقتصادی حاکم بر جامعه مسائلی که همیشه مدیران و مسئولین آن را انکار می کنند مسائلی که بخشی از واقعیت جامعه هستند و در آینه برخی فیلم ها انعکاس داده می شوند، مسائلی که می توانند مخاطب را نسبت به آنچه که پیرامونش می گذرد آگاهتر هرچند برخی از خط قرمزهای این فیلم ها از سوی مخاطب ملموس و دیده است.