روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
یکشنبه ۲۲ اسفند ۹۵ شماره ۵۵۰
وقایع استان- سمیه انصاری فر- «پانزده سال آینده» نام نمایشی به نویسندگی مهدی کوشکی و کارگردانی سعید زارع است که از امروز بیست و دوم اسفندماه در فرهنگسرای آینه اراک به روی صحنه خواهد رفت. در وانفسایی که بیشتر تمرکز اهالی تئاتر این استان به جشنواره هاست و کمتر دغدغه ای در اجرای عموم دیده می شود بعد از اجرای استاد سبزی، این دومین اجرای عموم در یک ماه اخیر است. پانزده سال آینده نمایشی است که به نظر می رسد بتواند مخاطب را به سالن تئاتر بکشاند. به بهانه آغاز اجراهای این نمایش با سعید زارع کارگردان جوان آن گفتگویی داشته ایم.
«پانزده سال آینده» نوشته مهدی کوشکی است، قبل از این نیز شما نمایشنامه دیگری از وی کار کرده اید. آیا ویژگی و شاخصه خاصی در آثار وی هست که شما تمایل به این همکاری دارید؟
بله قطعا نوعی نزدیکی میان نگاه و حوزه فکری من و او وجود دارد. من در سال ۹۱ نیز نمایش « باد شیشه را می لرزاند» را از وی به روی صحنه بردم. کوشکی نگاهی تئاتریکال به جهان پیرامون خود و جامعه جهانی دارد و این نوع نگاه و کیفیت آن جالب توجه است. نگاه او دغدغه مند و متن هایش همیشه مورد پسندم بوده است زیرا در عین سادگی سرشار از جهان عمیقی است و قصد پیچیده گویی ندارد و نشانگانی در متن وجود دارد و مسائل و وضعیتی را به تصویر می کشد که در نوع خودش جالب است و خیلی کمتر در درام هایی که در این ژانر کار می شود این زاویه دید، دیده می شود.
کوشکی خیلی تمایل به کارهای اجتماعی و آسیب های پیرامون آن دارد و به نوعی آثار وی سمت و سوی تئاتر مستند دارد و در این کار نیز این شاخصه دیده می شود. همانطور که گفته شد بحث بررسی آسیب های اجتماعی و مسائلی که در جامعه به شکل زوایای پنهان دیده می شود در آثار او پررنگ است. در خصوص انتخاب این متن نیز باید بگویم شرایط پیرامون ما به شکلی است که باید به برخی سوژه ها به صورت اورژانسی پرداخت بنابراین من تصمیم به کار بر روی این متن گرفتم.
گفتید متن بازگو کننده برخی شرایط و آسیب های اجتماعی است، پس در واقع نگاه شما هم عموما در این راستا است و به دنبال نقد اجتماعی هستید؟ تئاتر یا در نگاه کلی تر هنر چقدر ظرفیت این نقد را دارد.
دوستانی که با کارهای من آشنایی دارند می دانند که مدت هاست بحث آسیب اجتماعی و نقد اجتماعی بیشتر در تیررس نگاه من بود. حوزه نگاهی و اندیشگانی من انسان شناسانه و اومانیتسی است و با این نگاه به شرایط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی می پردازم.این نگاه بیشتر به دنبال بررسی وضعیت انسان در جهان معاصر است. این نمایش هم به تئاتر مدرن و حتی پست مدرن نزدیک می شود عموما تئاتر پست مدرن به دنبال نقد شرایط مدرن است. نمایش به لحاظ سبک شناسی به سمت تئاتر مستند و شیوه فاصله گذرای «برشت» می رود و به وضعیتی که انسان ها در آن درگیر هستند و راه برون رفتی ندارند می پردازند.
در مورد اینکه تئاتر می تواند نقد کند باید گفت ما در تئاتر به دنبال این هستیم که آینه تمام نمای شرایط پیرامون باشیم و قصد نسخه پیچی نداریم در اصل تئاتر طرح مساله می کند تا حل مساله این دقیقا موکد جمله معروف مایاکوفسکی است که « ما بر روی صحنه نسخه نمی پیچیم ما آینه تمام نمای بشریت هستیم»
دیدگاه من هم همین هست من مساله را بیان می کنم البته اگر هم به مرحله ای از آگاهی، اندیشه و نظریه برسم که بتوانم راه حلی هم ارائه دهم قطعا تمایل دارم که این کار را بکنم. همانطور که اشاره کردم از لحاظ فکری در محتوای آثار کوشکی و من وجه اشتراک وجود دارد و هدف این است که در نهایت مخاطب به فکر وادار شود.
این به فکر وا داشتن ویژگی تئاتر مستند است شما چگونه مخاطب را به حوزه اندیشگانی وارد می کنید؟
در این نمایش سوژه ای که پیگیری و با مخاطب به اشتراک گذاشته می شود به سمت مستند و شیوه فاصله گذاری برشتی می رود و بیشتر تفکر مخاطب هدف است در عین حال مخاطب با سوژه همزاد پنداری می کند نوع قالب کار بحث اندیشه است و ترجیح ما این است که مخاطب را به فکر وا داریم تا فست فودی و احساساتی عمل نکند. این شیوه در ارتباط مستقیم با مخاطب است قصه نمایش یک فاجعه بد در جامعه را بیان می کند اتفاقی که ممکن است خیلی ها با آن رو به رو شده باشند. شخصیت این نمایش بیان مساله دارد. در واقع در شیوه برشت مخاطب با شرایط بحرانی رو به رو می شود و برشت می گوید این ماحصل شرایطی است که خودتان ساخته اید الان چه باید کرد؟ یا این حاصل همان لذتی است که ساخته اید. براساس همین تفکر، نگرش و سبک شناسی ما مخاطب را در شرایط و موقعیت قرار می دهیم که حداقل اگر جوابی پیدا نکرد به این موضوع فکر کند.
از همکاری خود با مهدی محمدی بگویید. مهدی محمدی برای تئاتر استان و کشور یک چهره شناخته شده است چه شد که برای این نمایش او را به عنوان بازیگر انتخاب کردید؟
همکاری من و مهدی محمدی از دو سال پیش به واسطه هم دوره ای بودند در دوران کارشناسی ارشد پررنگ تر شد و به لحاظ بینشی، تخصصی و علمی خیلی به یکدیگر نزدیک شدیم هرچند در گذشته نیز به دنبال فرصت بودیم که این همکاری را به وجود آوریم. بعد از شکل گیری این همکاری درصدد شدیم بر اثر ایده ای که داشتیم به سمت متن های تک نفره با موضوع آسیب های اجتماعی که مردم با آن درگیر هستند برویم و طی مطالعه متون مختلفی به این متن رسیدیم. سعی شد متنی انتخاب شود که که به شخصیت، سلایق و فرمت چهره و فیزیک مهدی نزدیک باشد. البته در این مسیر از نظرات دوست خوبم عباس احمدلو بعنوان مشاور در متن، کارگردانی و بازی نیز استفاده کردم.
از آنجاییکه این روزها تئاتر در شهر ما کمتر مخاطب دارد و از طرفی تبلیغات خیلی در این زمینه نقش مهمی دارد و می دانم که شما بعنوان یک کارگردان به دنبال استفاده از این ظرفیت بوده اید، اما می خواهم بدانم در این مسیر نقش متولیان فرهنگی چیست؟ آیا قرار است همه چیز بر عهده هنرمند باشد؟
اینکه چرا مردم تئاتر نمی بینند و چرا تبلیغات در این زمینه کم است همگی برمی گردد به عملکرد دستگاه زیربط بالادستی و پایین دستی که در این خصوص وظایف خود را به درستی انجام نمی دهند تا یک محصول فرهنگی به دست مخاطب و مردم برسد.
من بعنوان یک کارگردان حاضرم به اندازه پتانسیل خود در مقام تولید کننده اثر موثر باشم؛ ولی دستگاه های مرتبط چقدر کار کرده اند. انجمن هنرهای نمایشی استان، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر سازمان های متولی دست به دست هم بدهند تا سازمان دهی مناسبی برای هنرهای نمایشی داشته باشند. فرهنگ تئاتر دیدن باید دغدغه آن ها شود. در این مسیر باید از نگاه سفارشی نیز کم کنند یعنی نباید تمام تئاتر ما در جشنواره ها و موضع های سفارشی خلاصه شود و تنها یک شیوه کار غالب شود.
قطعا دستگاه ها در این راستا باید قوی تر شوند و بودجه بیشتری کنار بگذارند. از طرف دیگر هنرهای نمایشی باید از حالت انجمنی خارج و به سازمان تئاتر و اداره تبدیل شود. بایستی نیروهای ارزشی بازشناسی شوند و نیروهای متعهد و متخصص و آشنا با رسانه به مجموعه تزریق شود و دست از کار سلیقه ای برداشته شود. ما به هنرمند واقعی نیاز داریم هنرمندانی که به هنر و تئاتر متعهد باشند.
نمایش «پانزده سال آینده» به نویسندگی مهدی کوشکی، طراحی و کارگردانی سعید زارع و بازی مهدی محمدی از بیست و دوم تا بیست و هشتم اسفندماه ساعت ۱۸ در فرهنگسرای آینه اراک به روی صحنه می رود.
