دوشنبه ۳ تیر ۱۳۹۸ شماره ۱۱۰۲

وضعیت زباله های عفونی شهر همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد

پاس کاری های خطرناک

سهراب جان بزرگی

پسماند عفونی از خطرناکترین نوع پسماند برای سلامت بشر است که براساس آمار سازمان بهداشت جهانی سالانه ۶ میلیون نفر به خاطر تماس با پسماندهای عفونی جان خود را از دست می دهند ولی ساماندهی آن مورد غفلت متولیان سلامت قرار گرفته است. پسماندهای عفونی شــامل تمام پسماندهای زیان آوری است که در مراکــــز بهداشتی و درمانی تولید می شود و باید به صورت ویژه بی خطرسازی و دفن شود در غیر این صورت عواقب جبران ناپذیر بر سلامت انسانها خواهد داشت.
طبق ماده هفت قانون مدیریت پسماند مصوب سال ۱۳۸۳، مدیریت پسماند عفونی به عهده تولید کنندگان آن می باشد و طبق ماده ۱۳ این قانون، مخلوط کردن و پخش کردن پسماند پزشکی با سایر پسماندها در محیط ممنوع است. همچنین براساس ماده ۱۶ قانون مزبور متخلفین این ۲ ماده جریمه می شوند. براساس آمار وزارت بهداشت و درمان بیمارستان های کشور روزانه ۴۰۰ تن پسماند تولید می کنند و طبق آمار سازمان بهداشت جهانی بیش از ۴۰ درصد پسماندهای بیمارستانی عفونی هستند.
نحوه صحیح جمع آوری پس ماند های عفونی شهر اراک یکی از چالش های چند سال اخیر برای مردم به حساب می آید. خطر مواجه با این پسماند ها در نزدیکی مطب های پزشکان که عمدتا در مناطق پر تردد شهری نیز واقع شده اند، نگرانی های بسیاری را برای فعالین بهداشت، درمان و محیط زیست ایجاد کرده است.
بیش از ۷۰۰ مطب، درمانگاه، مراکز تخصصی پزشکی و آزمایشگاهی در اراک فعالیت دارند که حدود ۷۰ درصد این مراکز بسته به رده شغلی روزانه بین دو تا ده کیلوگرم پسماند عفونی تولید می شود این در حالی است که پروسه جمع آوری، بی خطر سازی پسماندهای عفونی آن ها به درستی انجام نمی شود. به نظر می رسد پزشکان صاحبان این مراکز بهداشتی علی رغم اینکه خود باید سفیر سلامت و بهداشت باشند حاضر به همکاری با شرکت های دارای صلاحیت که مصوبات کارگروه پسماند را نیز اخذ کرده اند؛ نیستند که تنها دلیل آن شانه خالی کردن از هزینه های مربوط به این اقدام است. سال گذشته پیگیری های بسیاری در روزنامه وقایع استان و خبرگزاری های استان مرکزی در خصوص نحوه صحیح جمع آوری، بی خطر سازی و دفن پسماند های عفونی شهر اراک انجام شد که با این وجود، موضوع پسماندها هنوز تکلیف روشن و مشخصی ندارند.
محمودی مدیرکل حفاظت از محیط زیست وقت در سال ۹۶ گفته بود: موضوع مهم در بخش پسماند عفونی مربوط به زباله‌های مطب‌ها و درمانگاه‌هاست. تنها کاری که در اراک برای این موضوع انجام شده تعامل با شهرداری اراک است. شهرداری اراک با اینکه وظیفه ورود به بخش زباله‌های عفونی را ندارد، خودرویی برای جمع‌آوری زباله‌های عفونی در نظر گرفته و زباله‌های عفونی مطب‌ها و درمانگاه‌ها را به محل دفن منتقل می‌کند، اما این زباله‌ها بی‌خطرسازی نمی‌شود.
پس از این اظهارات اما سرگردانی پسماندهای عفونی در شهر همچنان ادامه داشت که باعث بروز اختلافاتی میان مرکز بهداشت و شهرداری شد. بهداشتی ها معتقد بودند که کم کاری از سوی شهرداری صورت می گیرد، با وجود اینکه پزشکان ملزم به عقد قرارداد با شهرداری جهت جمع‌آوری پسماندهای عفونی هستند، اما برای عدم انعقاد قرارداد نیز دلایلی دارند، برخی از پزشکان نسبت به عدم مراجعه ماموران شهرداری جهت جمع‌آوری طی یکی دو سال گذشته معترض هستند و به همین دلیل امسال قرارداد نبسته‌اند. در سوی دیگر اعضای شورای شهر معتقد بودند که شهرداری مورد هجمه قرار گرفته است. مرادی با تاکید بر اینکه لازم است که هرچه سریعتر قرارداد جمع آوری این پسماندها به تولیدکنندگان پسماندهای عفونی سپرده شود گفته بود نباید اجازه داد که پرسنل مظلوم شهرداری مورد ظلم واقع شوند، لازم است سرپرست مرکز بهداشت اراک نسبت به موضع گیری خود درخصوص عملکرد شهرداری در بحث جمع آوری و دفن پسماندهای عفونی عذرخواهی کند. نباید به این شکل به شهرداری تاخته شود و نسبت به عملکرد تولیدکنندگان پسماندها توجه نشود.
شانه خالی کردن هر یک از طرفین از مسئولیت های ذاتی یا قراردادی خود با وجود وضعیت نابسامان زباله های عفونی شهر باعث شد تا این موضوع صدای اعتراض مسئولان ارشد استان مرکزی همچون نماینده ولی فقیه را نیز درآورد، وزارت بهداشت نیز به موضوع ورود کرده و خواستار توضیحاتی از سوی مرکز بهداشت اراک شده بود.
این اتفاقات باعث شد تا شهرداری از پذیرفتن مسئولیت جمع آوری این زباله ها ابراز پشیمانی کند. سال گذشته سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری وقت اراک در گفت‌وگو با ایسنا گفته بود: سازمان مدیریت پسماند شهرداری اراک نیاز ندارد که رسما و مکتوب اعلام کند که در سال ۹۸ عهده‌دار جمع‌آوری پسماند عفونی مطب‌ها و کلینیک نمی‌شود چرا نیازی نیست قانون مجددا به صورت رسمی و مکتوب اعلام شود. قانون یک بار در مجلس مصوب و برای اجرا ابلاغ می‌شود و شهرداری اراک و سازمان مدیریت پسماند نیز تابع قانون است، جهل به قانون نافی موضوعات و مسائل نیست، اگر نسبت به قانون یا موضوعی آگاهی وجود ندارد باید قانون مطالعه شود و نیاز نیست که مستمرا به صورت رسمی و مکتوب یادآوری شود. قناتی همچنان تاکید کرده بود که طبق قانون، مدیریت پسماندهای عفونی بر عهده تولیدکننده است و شهرداری در این خصوص وظیفه ندارد پس ما طبق قانون نسبت به جمع‌آوری این نوع پسماند در سال ۹۸ اقدام نخواهیم کرد، تا امروز هم که در این کار مشارکت داشته‌ایم به دلیل مصلحت مردم و کشور بوده است. اگرچه قهر شهرداری به نظر جدی می رسید اما با درخواست معاون هماهنگی امور استانداری، دانشگاه علوم پزشکی و مرکز بهداشت جمع آوری زباله های مطب ها توسط شهرداری ۶ ماه تمدید شد تا نهادهای مربوطه بتوانند هماهنگی های لازم برای اخذ قرارداد با پیمانکاران توانمند و ذیصلاح بخش خصوصی را در این حوزه انجام دهند.
هرچند مهدی زندوکیلی گفته بود که باید تکلیف جمع آوری این زباله ها تا شروع تابستان امسال مشخص شود اما به نظر می رسد همچنان اقدامی عملی در حل دائمی این مشکل صورت نگرفته است، چرا که در آخرین جلسه کارگروه مدیریت پسماند استان مرکزی سازمان نظام پزشکی موظف شد ظرف یکماه آتی فرآیند جمع آوری، بی خطر سازی و دفن بهداشتی پسماند‌های عفونی مطب‌ها از طریق شرکت‌های ذیصلاح بخش خصوصی را به کارگروه ارائه کند. این در صورتی است که تنها سه ماه تا پایان مهلت شهرداری برای جمع آوری این زباله ها مانده است.
در همین راستا تماسی را با دکتر طاهر احمدی رئیس سازمان نظام پزشکی برقرار کردیم و جزئیات وظایف این سازمان در خصوص موضوع زباله های عفونی را جویا شدیم. طاهر احمدی معتقد است هیچ مسئولیت قانونی و اجرایی برای سازمان در خصوص عقد قرارداد با شرکتی برای جمع آوری این زباله ها وجود ندارد. تنها نقش سازمان همکاری با کمیته پسماند برای متقاعد ساختن پزشکان و نظارت بر عملکرد آنان در خصوص همکاری درست با شرکت های مربوطه جمع آوری زباله هاست. اگرچه وظیفه دفن زباله های عفونی بر عهده تولید کنندگان آن است اما اگر هر پزشک خودش بخواهد این کار را انجام دهد امری غیرقابل انجام است. در سایر استانها نیز کمیته پسماند یا شهرداری ها با معرفی شرکت های مربوطه اقدام به جمع آوری و دفــــن بهداشتی ایـــن زباله ها می کنند. ما هم در حیطه اختیارات خودمان همه تلاش و همکاری لازم را انجام خواهیم داد اما سپردن فرآیند جمع آوری این زباله ها به سازمان نظام پزشکی امکان پذیر نیست.
پی گیری های وقایع استان در رابطه با نحوه صحیح مدیریت دفن پسماند های عفونی ادامه خواهد داشت تا در نهایت با همکاری سازمان ها و نهاد های مختلف بتوان مانند بسیاری از شهرهای کشور راه حلی دقیق و دائمی برای این معضل پیدا کرد.