یکشنبه ۱۶ آبان ۱۴۰۰  شماره ۱۴۹۲

وقایع استان در گفت و گو با مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی، رئیس امور فرهنگی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی و چند تن از ناشران به بررسی وضعیت چاپ و نشر کتاب در استان مرکزی پرداخته است

مهجوریت یار مهربان

فاطمه چاپاری

به گفته رئیس اداره امور فرهنگی، در استان مرکزی ۵۰ ناشر مجوز دارند که از این تعداد تنها ۲۰ ناشر در حال فعالیت هستند. این درحالی است که در استان های مجاور گذشته از تهران که پایتخت است و نمی توان به قیاس وضعیت چاپ و نشر در آن پرداخت در مناطقی مانند اصفهان و قم به ترتیب بیش از ۱۰۰۰ و ۵۰۰ ناشر در حال فعالیت اند و در این استان ها بازار کتاب از رونق خوبی برخوردار است.
برخی همین همسایگی را از علل عدم رونق صنعت چاپ و نشر در استان مرکزی می دانند و برخی دیگر معتقدند بخش زیادی از مردم شهرهای استان مرکزی به ویژه اراک به دلیل صنعتی بودن بیش تر ساعات خود را درگیر کار هستند و از همین رو استقبال از کتاب و مطالعه در جامعه استان رو به کاهش است و این مساله را در عدم رونق صنعت چاپ و کتاب در استان نمی توان نادیده گرفت. برخی دیگر هم می گویند که مشکلات حوزه نشر تنها به استان ما محدود نمی شود، در واقع کتاب آن گونه که باید، جایی در فرهنگ و زندگی عامه مردم ایران ندارد و در این میان گرانی کاغذ نیز مزید بر علت شده و بازار کتاب در سراسر کشور را دچار مشکل کرده است.
انتشارات دانش کیان را می توان از قدیمی ترین انتشاراتی های اراک دانست که از سال ۱۳۶۰ با مدیریت آقای گودرزی فعال بوده، در بین افرادی که اهل کتاب و خواندن اند و به ویژه دانشجویان، کتابفروشی دانشجو در خیابان ملک که دفتر این نشر به شمار می رود آشنا است. خانواده گودرزی سال ها است که در بازار نشر و کتاب فعالیت دارند و به قول حسین گودرزی پسر خانواده که این روزها کارهای اجرایی انتشارات دانش کیان را برعهده دارد، به جز کتابفروشی هیچ کاربری دیگری به مغازه اش نمی آید، گودرزی می گوید: با اینکه از بچگی در حوزه کتاب فعالیت داشتم و علاقمند به کتاب و نشر هستم اما اگر از نظر اقتصادی بخواهم نگاه کنم این شغل را انتخاب نمی کردم، مغازه کناری موبایل فروشی است وقتی گردش مالی روزانه این دو مغازه را با هم مقایسه کنید متوجه می شوید، کار کتاب در اراک صرفه اقتصادی ندارد.
در بین گفت و گو چنــد نفر به کتاب فـــروشی می آیند، سراغ کتاب های دانشگاهی و قلعه حیوانات جورج اورول را می گیرند، آقای گودرزی به مشتری ها می رسد و ادامه می دهد: به جز موارد استثنا تیراژ کتاب های ما به زیر ۱۰۰ عدد رسیده، برای نمونه کتاب های مذهبی مثل دعای عرفه را در شمارگان ۱۰۰۰ تا چاپ کرده ایم که برای فروشش باید تا عید قربان صبر کنیم ، یا برخی کتب کـه با حمایت دستگاه های دولتی به چاپ می رسند چون از حمایت مالی برخوردارند در تیراژ بالا چاپ می شود.
این فعال حوزه کتاب اظهار کرد: قبلا در کتاب فروشی ما لوزام تحریر یا یک سری اجناس فانتزی نداشتیم اما با پایین آمدن تقاضا مجبور شدیم این گونه محصولات را نیز عرضه کنیم، با شیوع کرونا و مجازی شدن آموزش ها کتاب های دانشگاهی بخش زیادی از مخاطبان خود را از دست داده است، مردم این روزها بیشتر سراغ کتاب های داستان و رمان البته بیشتر از نوع سرگرم کننده اش و یا کتاب های روانشناسی موفقیت می آیند که این هم جای امیدواری دارد، چرا که هر چند خیلی کم اما نشان از افزایش استقبال جامعه از کتاب نسبت به گذشته دارد، به نظر من ایران روزی پیشرفت خواهد کرد که کتابفروشی من پر از مشتری باشد و قطعا آن روز خواهد رسید، من امیدوارم.
به گفته وی نشرهای تخصصی چون نشر چشمه، ثالث و… حتی در این روزهای سخت هم مخاطبان خودشان را دارند گودرزی یادآور می شود: گذشته از آن هنوز هم همه ناشران به دنبال چاپ آثار نویسندگان برجسته هستند و مشتاق اند برای این گونه آثار سرمایه گذاری کرده و آن ها را در تیراژ بالا به چاپ برسانند. برای مثال کتاب «کارنامه تاریخی انجدان و اراک» اثر ابراهیم دهگان که سال ها پیش از انتشارات خود ما به چاپ رسیده است را می توان نام برد.
داود ساریخانی مدیر انتشارات قلم سرا است که از سال ۱۳۸۰ ابتدا به عنوان صفحه آرای کتاب و از سال ۹۶ به عنوان ناشر فعالیت داشته او در گفت و گو با خبرنگار وقایع اشاره می کند: عناوین چاپ شده در نشر قلم سرا حوزه های مختلف اعم از تـــاریخ اسلام، ادبیات و شعر، علوم اجتمــاعی و تاریخ شفاهی را در برمی گیرد، در سال جاری موفق شدیم ۱۱ عنوان کتاب را در تیراژ های مختلف به چاپ برسانیم، سه عدد از این عناوین در تیراژ ۳۰۰ الی ۵۰۰عدد به چاپ افست رسیده و مابقی در ۵۰ جلد به صورت دیجیتال چاپ شده اند.
وی ادامه می دهد: مشکلات حوزه چاپ و نشر تنها به استان مرکزی محدود نمی شود، نا مشخص بودن جایگاه کتاب در جامعه که در عدم مطالعه مردم نمود پیدا می کند از مشکلات اصلی بازار کتاب است، کتاب جایگاه خود را در متن زندگی و کار ما ایرانیان ندارد.
ساریخانی تصریح کرد: اما از دیگر مشکلات می توان به نبود سرمایه مادی و مشارکت نکردن بانک ها و سازمان ها و افراد سرمایه گذار در کار نشر دانست، کمبود و گرانی مواد و مصالح چاپ به ویزه کاغذ و وابستگی کشور در این حیث به بازار های پرنوسان هم از دیگر مشکلات است.
این ناشر معتقد است: در حال حاضر حوزه نشر، حال و روز خوبی ندارد اگر بتوان با مدیریت قیمت کاغذ بستری فراهم کرد تا کتاب با قیمت پایین تری عرضه شود یا اداره ارشاد و فرهنگی اسلامی با همکاری بانک ها برای سرمایه گذاری انتشاراتی ها تسهیلاتی را در نظر بگیرد شاید بتوان مخاطبان کتاب را افزایش داد و از این طریق به رونق بازار کتاب پرداخت.

از کتاب هایی که در انتشاراتی های استان مرکزی چاپ شوند حمایت خواهیم کرد
حجت الاسلام و المسلمین عباس دانشی مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی در گفت و گو با خبرنگار وقایع استان اظهار کرد: از کارهایی که در حوزه کتاب انجام شده می توان به برگزاری یک دوره از جایزه کتاب سال در استان مرکزی اشاره نمود که این رویداد برای نخستین بار در استان رقم خورد و برگزیدگان در رشته های مختلف با قضاوت داوران خانه کتاب جمهوری اسلامی ایران معرفی شدند و دومین دوره این جشنواره نیز در حال برگزاری است و به موجب آن رقابتی علمی بین نویسندگان، اهل قلم و ناشران استان مرکزی ایجاد شده است، کاری که خلاء آن مشهود بود و می بایست پیش از این ها در استان مرکزی انجام می شد.
وی بیان کرد: روند انتشار کتاب در استان مرکزی مثل سایر استان ها به طور طبیعی متاثر از شرایط شیوع کرونا بوده و رشد مورد انتظار را نداشته ایم، اما از آثار ارزشمندی که یه تازگی گردآوری شده می توان به کتاب «تاریخ چاپ استان» که به زودی از آن رونمایی خواهد شد اشاره کرد و از جمله آثاری که مورد حمایت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفته نیز می توان از «خاطرات آیت الله محسنی گرکانی» در حوزه مفاخر استان، کتاب دو تن از شخصیت های برجسته استان «دکتر قریب» و «فخرالدین عراقی»، کتاب «آسیب شناسی امر به معروف و نهی از منکر» نام برد.
دانشی افزود: به هر حال نویسندگان استان معمولا آثار خود را به ناشران قمی و تهرانی می سپارند، گفته می شود هزینه های چاپ در قم ارزانتر است، شاید هم اعتبار ناشران تهرانی مورد توجه نویسندگان قرار گرفته، اما ما تمایل داریم کتاب در استان چاپ شود و از کتبی حمایت خواهیم کرد که در انتشاراتی های استان مرکزی چاپ و توزیع شود.
مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی ادامه داد: افزایش قیمت کاغذ هم به طور حتم از دیگر مشکلات ناشران است که در کاهش عناوین و شمارگان کتاب ها تاثیر داشته است، امیدواریم در دولت سیزدهم همان گونه که وعده داده شده است، این مشکل حل شود و ناشران دغدغه تهیه کاغذ را نداشته باشند و بتوانند آثارشان را در شمارگان مورد نیاز چاپ کنند.
حجت الاسلام عباس دانشی اظهار کرد: امیدواریم با پشت سر گذاشتن بحران کرونا بتوانیم یازدهمین نمایشگاه کتاب استانی را برگزار کنیم، در این زمینه به موسسه نمایشگاه های فرهنگی کشور و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خواست میزبانی یازدهمین نمایشگاه کتاب استانی را داده ایم.
وی در ادامه تصریح کرد: نمایشگاه نهم در محل دائمی نمایشگاه ها برگزار شده بود با حدود ۵۰۰ میلیون تومان فروش کتاب و عدم استقبال ناشران کشوری ما این تعداد را در نمایشگاه دهم افزایش داده و یک میلیارد و صد و هشتاد و سه میلیون تومان فروش کتاب داشتیم اما مطمئنا برگزاری این دوره از نمایشگاه نیز خالی از اشکال و ایراد نبوده است و جا دارد نمایشگاه یازدهم بهتر برگزار شود، برای برگزاری این دوره از نمایشگاه از نظرات اهالی قلم برای برگزاری نمایشگاه کتاب استقبال می کنیم و سعی می کنیم برنامه ویژه ای برای مشورت با اهل قلم برای برگزاری نمایشگاه کتاب داشته باشیم.
محبوبه محمدی رئیس اداره امور فرهنگی فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی تعداد عناوین چاپ شده در شش ماهه نخست سال جاری در استان مرکزی را ۱۴۱ عدد عنوان کرد و گفت: این آمار در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته ۱۱ عنوان کاهش یافته است، ۱۱۸ عنوان از کتب چاپ شده تالیفی و ۲۳ عنوان ترجمه بوده است.
محبوبه محمدی در گفتگو با وقایع استان بیان کرد: این کتاب ها شامل ۳ عنوان کلیات، ۳ عنوان فلسفه، ۱۴ عنوان دین، ۱۰ عنوان علوم اجتماعی، ۴ عنوان زبان، ۲ عنوان علوم طبیعی و ریاضی، ۳۵ عنوان علوم عملی، ۸ عنوان هنر ،۱۹ عنوان ادبیات، ۱۰ عنوان تاریخ و جغرافیا، ۳ عنوان کودک و نوجوان، ۳۰ عنوان کمک آموزشی بوده است که در حوزه های دین، علوم اجتماعی، زبان، علوم عملی و کمک آموزشی افزایش عناوین و در حوزه های ادبیات، تاریخ و جغرافیا و کودک و نوجوان کاهش عناوین را شاهد بوده ایم و در بقیه حوزه ها تغییری در آمار نسبت به سال گذشته رخ نداده است.
رئیس اداره امور فرهنگی فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی در پایان اظهار کرد: هر چند معمولا نشرها در نمایشگاه های مجازی حضور پیدا نمی کنند اما در آذرماه سال جاری نمایشگاه استانی مجازی کتاب تشکیل خواهد شد و در حال حاضر تنها مکاتبات اولیه آن انجام شده و جزئیات آن مشخص نیست.