روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
دوشنبه ۴ دی ۱۳۹۶ شماره ۷۵۰
یوسف نیکفام
نویسنده و پژوهشگر
در صفحۀ ۸ شماره ۳۰۸ چاپ شده در روز پنجشنبه ۲۶ ربیع الثانی ۱۲۷۳ هجری قمری دربارۀ اقدامات دیگر میرزا حسن خان فراهانی حاکم عراق(اراک) چنین امده است: «دیگر نوشته اند که در اوقاتی که مقرب الخاقان میرزا حسن خان به جهت روانه کردن فوج کزاز به آستانه رفته بود بعضی از اراضی آستانه را ملاحظه نمود که کود کرده و به آب شسته بودند. سبب را استفسار نموده اهالی آستانه مذکور داشته بودند که چند نفر از اهل همدان به آستانه می آیند و این زمینها را قطعه قطعه تقسیمی می نمایند و آب می بندند بعد از آن می شویند و از خاک ته آن خرده طلا می گیرند. اراضی زراعت و خرابهایی که خانه بود و حال هوار شده است به قیمتی می خرند به طالع خریدار احتمال می رود زمینی را که به سه چهار تومان می خرند ده پانزده تومان طلا از آنجا به عمل می آورند و احتمال می رود طلا نیز به عمل نیاید معلوم می شود که در خاک آنجا خرده طلا به هم می رسد اما همان همدانی ها می توانند از خاک خارج نمایند و اهالی خود آستانه سررشتۀ این کار را ندارند. دیگر نوشته اند که چون یوسف خان سپهدار که ارک و قلعۀ سلطان آباد را بنا کرده بود در میان ارک در جنب عمارات دیوانی یکطرف ارک را چند دست عمارت محقر که مشهور به خانۀ غلامان بود ساخته بود و غلامی نیز در آنجاها سکنی نکرده و به مرور به کلی منهدم و ویران شده بودند و چنان هم اتفاق افتاده بود که از میدان و سردرب و باره و دروازۀ ارک که در این دوساله تعمیر شده و خیلی باشکوه به نظر می آید داخل ارک که می شدند اول خرابه بسیار به نظر می آمد و نقص کلی برای عمارت بود که در جنب خرابه واقع شده است و به نظرها خوش آیند نبود مقرب الخاقان میرزا حسن خان در این اوقات داده است آن خرابی ها را کلاً هموار نموده و باغ بسیار خوش قطع و با روح و نمایش طرح انداخته و نهالهای او را بالتمام در این روزها نشانده بسیار جای با فضا و صفا شده است که خلوتها و عمارت حوضخانه دیوانی را می توان رو به آن باغ دورو کرد و خیلی به شکوه عمارت افزوده است.»
در صفحۀ ۴ شماره ۳۱۳ چاپ شده در روز پنجشنبه دوم جمادی الثانی ۱۲۷۳ هجری قمری دربارۀ فراهم کردن تفنگچی و سواره از ولایات عراق(اراک) به منظور دفاع از کشور بر علیه دولت انگیس و تسخیر بوشهر چنین خبری درج شده است: «گزارش داوطلب شدن عموم مردم اهالی عراق به جانفشانی بعد از شنیدن مقدمۀ بندر بوشهر و انگلیس در روزنامۀ دو سه هفتۀ پیش منظور گردید لهذا برحسب استدعای مقرب الخاقان میرزا حسن خان حاکم عراق و اهالی آنجا از جانب اولیای دولت قاهره حکم شد و فرمان مهر لمعان مبارک از مصدر جلالت شرف صدور یافت که مقرب الخاقان مشارالیه سه هزار نفر ردیف تفنگچی و سواره از ولایات عراق برای خدمت دولت غیر از افواج مواجب خوار دولت مهیا کند. مقرب الخاقان مشارالیه بعد از زیارت فرمان مبارک، اهالی بلد سلطان آباد و علما و اعیان آنجا را به دیوانخانه دولتی دعوت کرده مضمون حکم جهان مطاع را به عموم مردم القا نموده همگی با کمال شعف تمنای جان نثاری و خدمتگزاری کردند بعد از آن عموم اهالی و اعیان و ریش سفیدان و کدخدایان کل و جزء تمامی عراق را به سلطان آباد احضار کرده مجداً مجلسی با وجود علما و اعیان و اهالی کل عراق منعقد نموده فرمان مبارک را خوانده مضمون آن را کافۀ ناس نمود همگی متفق الکلمه از روی غیرت و تعصب دین و دولت اطاعت و امتثال حکم همایون را از جان و دل قبول نمودند. چنـان حالت غیرت و تعصبی بــرای اهل مجلس دست داد که جانب حاجی سید باقـر سلمه الله تعالی و سایر علما عموما داوطلب شدند که هر وقت اعلامی از اولیای دولت قاهره شود خود هم برای جهاد فی سبیل الله حاضریم. بعد از انقضای مجلس مزبور شروع به گرفتن تفنگچی و سواره ردیف روانۀ ولایات و بلوکات شده برای هر یک از ردیف ولایتی سرکرده و صاحب منصبی تعیین شده دستورالعمل ملبوس و تدارک اوضاع و تفنگ و اسباب آنها را داده رنگ لباس ردیف هر ولایتی را جداگانه معین نمود و هر دسته را چند یساول با لباس و کلاه جداگانه دور کله شان نشان دولتی از برنج مخصوص که سرش از نقره باشد به دست بگیرند ترتیب داده… و سرکرده سواره و پیاده هر ولایت جداگانه معین شد و هر روزه سواره و پیادۀ هر ولایت به سلطان آباد آمده به اسب و تفنگ و ملبوس آنها رسیدگی می شود و ان شاءالله عنقریب کل تفنگچی و سواره ردیف در سلطان آباد حاضر شده سان خواهند داد. آنچه حاضر شده اند چنان آراسته و منتظم هستند که بعد از رسیدن به نظر اولیای دولت علیه بیشتر از قشون نظامی جلوه خواهند کرد و چون همــه داوطلب و اغلب جـوانان کاری نمایان هستند ان شاءالله خوب از عهدۀ خدمت خواهند برآمد.»
