نگاهی به فیلم « برادرم خسرو» در اکران رمضانی سینما عصر جدید اراک/شیدایی ناصرخسرو

دوشنبه ۸ خرداد ۹۶ شماره ۵۹۸
***
وقایع استان
سمیه انصاری فر
****
با آغاز ماه مبارک رمضان سینماها برنامه زمانبندی و سانس فیلم های روی پرده خود را اعلام کردند. سینما عصر جدید اراک برای ماه رمضان فیلم های نهنگ عنبر ۲،گشت ۲،برادرم خسرو و ماجرای نیمروز را بر روی پرده دارد، البته به نظر می رسد که این سینما نیز مانند دیگر سینمای اراک، سینما فرهنگ طرح افطار تا سحر را ندارد و فقط با تغییر سانس های خود به یک ساعت جلوتر سعی داشته تا تلاقی با زمان اذان مغرب نداشته باشد.
فیلم «برادرم خسرو» جدیدترین فیلمی است که در جدول اکران این سینما قرار گرفته است. برادرم خسرو اولین ساخته بلند احسان بیگلری است. وی تا قبل از این دستیاری کارگردانی اصغر فرهادی و کیومرث پوراحمد را در کارنامه خود داشته است و چندین فیلم کوتاه و نیمه بلند نیز ساخته است. وی همچنین نویسندگی سه فیلم را در تجربه کاری خود دارد. فیلم برادرم خسرو از آن دست فیلم هایی است که کمتر در سینمای ایران به آن توجه شده است. فیلمی که می خواهد قصه روابط یک خانواده را به بهانه یک بیماری به عنوان عضوی جدیدالورود واکاوی کند. برادرم خسرو داستان جوانی است بنام خسرو که دارای بیماری دوقطبی یا شیدایی است. او برای مدتی به خانه برادرش ناصر که یک پزشک با موقعیت اجتماعی تثبیت شده است، می رود و رفتارهای غیرمتعارف او زندگی به ظاهر منظم برادر و خانواده اش یعنی همسر و پسرش را دستخوش تحولاتی می کند. خسرو به دلیل مسافرت خواهرش به تهران می آید تا دو هفته را در منزل برادر بزرگش بگذراند. برادر بزرگتر تحمل نمی کند که قوانین سرد و کلیشه ای زندگی اش به هم بخورد و به همین دلیل با برادر بیمار درگیر می شود و همین امر موجب تشدید بیماری او می گردد.
برادرم خسرو از آن دست فیلم هایی است که مخاطب از ابتدا تکلیفش با آن مشخص است یعنی فیلمی که دارای قصه است و در عین حال با تعلیق شروع می شود. هر چند این فیلم با تمرکز بر روی اسم خسرو در عنوان و روایت داستان بر پایه بیماری او شروع می شود؛ ولی جلوتر که می رود مخاطب انتظار دارد حضور غیرمتعارف برادر در جمعی خشک کم کم بر روی آن ها تاثیر بگذارد و مثلا موسیقی با صدای بلند در اول صبح یا شادی هایی از این دست مانند آواز خواندن و رقصیدن آن ها را به انسان هایی متفاوت تبدیل کند؛ اما در این فیلم تغییر از جنبه دیگری مشاهده می شود، تغییری که شاید کمی تلخ باشد. آنجاییکه ناصر برادر خسرو تبدیل به آدم دیگری می شود و جنبه دیگری از شخصیت خود را بروز می دهد.
به نظر می رسد فیلم از جایی به بعد به واکاوی شخصیت ناصر برادر به اصطلاح موجه خسرو نیز می پردازد. برخوردهای این دو برادر در طول فیلم و کشمکش های آن ها جزئیاتی از روابط آن ها که ریشه در گذشته شان نیز دارد را بازگو می کند. از اینجا به بعد فیلم رفتارهای پرخاشگرانه ناصر در برابر خسرو بیشتر نشان داده می شود انگار که بخواهد از خسرو یک مهره مظلوم و از ناصر یک مهره به شدت منفی بسازد آنقدر منفی که حتی در نهایت تصمیم به قتل برادرش می گیرد. اما مساله ای که نقطه ضعف فیلم است تکرار این رفتارهاست، یعنی خسرو از همان ابتدا شروع به خرابکاری می کند و در مقابل برادر نیز واکنش نشان می دهد بنابراین در تمام فیلم مخاطب شاهد یک درگیری بین دو برادر است. در این میان نباید از زن ناصر غافل شد. او در تمامی فیلم حامی خسرو است و اعتقاد دارد که او یک بیمار است و باید در رفتار با او نرمش و مدارای بیشتری داشت. همانطور که گفته شد تمام تلاش فیلم از جایی به بعد دادن حق به خسرو و محکوم کردن ناصر است و در این میان میترا همسر ناصر هم تاثیر دارد. میترا و شایان (فرزند ناصر) از حضور خسرو در منزلشان ناراحت نیستند و هر کاری می کنند تا بین این دو برادر آرامش برقرار شود موفق نمی شوند! میترا در حین این درگیری ها به وجوه نهفته خلقیاتی بیمارگونه و ناموزون در وجود همسرش پی می برد. ناصر که از رفتار برادرش به تنگ آمده در نهایت اوج خشونت را نشان می دهد او با حل کردن قرصهای مختلف خواب در مایعات، خسرو را خواب می کند و دست و پای او را به تخت می بندد. خسرو به دلیل تداخل دارویی به کما می رود ولی بعد از مدتی بستری بودن در بیمارستان به هوش می آید. خواهرش ناهید از مسافرت برمی گردد و ضمن تعجب کردن از تمام اتفاقهای رخ داده به همراه برادر به شهرشان باز می گردند. خسرو در راه بازگشت ضمن تماشای عکسها و فیلمها ی تبلتش که شب قبل از رفتن به کما در گوشه ای روی ضبط گذاشته بود تا برای خواهرش پیغامی ضبط کند متوجه می شود که برادر بزرگتر با او چه کرده است.نگاه معنا دار دو برادر در آیینه اتومبیل به هم گره می خورد اما خسرو کلاهش را روی صورتش پایین می آورد و ماشین در سیاهی تونل گم می شود.
شاید اگر فیلم به جای شعار دادن مستقیم و دادن برخی پیام های آموزشی در مورد رفتار با بیمارانی از این دست، این مسائل را در زیرلایه های رفتاری و متنی برده بود با فیلم تاثیرگذارتر و قوی تری رو به رو بودیم. به واقع فیلم در نشان دادن شخصیت ناصر بعنوان فردی که ظاهری موجه و آرام دارد ولی از اختلالات روانی رنج می برد موفق عمل کرده است. البته باز هم بر این روند که چرا در این قسمت زیاده روی کرده و با تکرار رفتارهای پرخاشگرانه دو برادر آن را به یک روند خسته کننده تبدیل کرده است جای سوال دارد؟ از بیگلری قبل از این فیلم «کم تر از چند دقیقه» را دیده بودیم که از فیلمنامه ای قوی و قصه منسجمی بهره می برد، قطعا انتظار بیشتری می رفت.
با تمام این ها به نظر می رسد تماشای فیلم برادرم خسرو که یک داستان روانشناسانه است در دنیای سوژه های تکراری سینمای ایران دور از لطف نباشد، هر چند اولین فیلم بلند این کارگردان خوش آتیه خالی از نقص نیست؛ ولی درونمایه فیلم که توجه به درونیات انسان دارد ارزش وقت گذاشتن برای فیلم را دارد. نقدهای مختلفی بر این فیلم وارد است برخی آن را می ستایند و برخی ایراد می گیرند؛ ولی دیدن شهاب حسینی در نقشی متفاوت و دیدن یک بازی دقیق از ناصر هاشمی که این سال ها خیلی کم کار بود می تواند ما را برای تماشای فیلم ترغیب کند، هر چند انتظار می رفت در این فیلم جای مانور بیشتری برای شخصیت میترا با بازی هنگامه قاضیانی داده شود ولی بازی او به دلیل عدم پرداخت صحیح به این شخصیت دیده نشد. در نهایت بهتر بود بود این فیلم ناصرخسرو نام می گرفت زیرا هر دو برادر را بر روی میز تشریح قرار داده است و می خواهد آن ها را بازشناسی کند هرچند کم عمق. به هر حال اگر می خواهید کمی بیشتر از شیدایی و اختلال دوقطبی بدانید آنچه که شاید در اطرافمان کم ندیده باشیم «برادرم خسرو» گزینه بدی نیست.