آفت‌های موفقیت /اشتباهاتی که کنکوری‌ها از هم اکنون باید از آن دوری کنند

سه شنبه ۲۲ آبان ۱۳۹۷   شماره ۹۷۳

***

رضاحیدری

نویسنده و مشاور

***

کنکور واژه‌ای است که برای بسیاری از دانش آموزان با خود استرس و فشار روانی به همراه دارد. این استرس هم تا حدودی طبیعی است چراکه آزمونی سخت در پیش دارند که با آزمون‌های مدرسه کاملاً متفاوت بوده و برای آنان ناآشناست. حتی این فشار روانی به خانواده‌های افراد کنکوری نیز وارد می‌شود. ازآنجایی‌که دانش آموزان تا قبل از کنکور آزمونی شبیه به آن را کمتر تجربه کرده‌اند ممکن است در مطالعه خود برای کنکور اشتباهاتی را مرتکب شوند.
دانش‌آموزانی که می‌خواهند در کنکور شرکت کنند به علت زمان کم و حجم بالای مطالبی که باید مطالعه کنند گاهی کارهایی انجام می‌دهند که نتیجه‌ی منفی با خود به همراه دارد. بسیاری از آن‌ها تلاش زیادی برای موفقیت در کنکور می‌کنند اما این تلاش لزوماً تلاشی نیست که آنان را به نتیجه مثبتی برساند.
در این مطلب می‌خواهیم اشتباهات رایجی را معرفی کنیم که کنکوری‌ها مرتکب آن می‌شوند و زمانی به اشتباه بودن آن پی می‌برند که دیگر کار از کار گذشته است.
ممکن است مطالب قدری ساده به نظر برسد اما عدم توجه به آنان سبب آسیب به کنکوری‌ها می‌شود. در ادامه برخی از این اشتباهات آسیب‌زا را معرفی می‌کنیم.

مقایسه کردن
یکی از اشتباهات بسیار رایجی که دانش آموزان و به‌خصوص خانواده‌های آنان مرتکب می‌شوند مقایسه کردن است. دانش آموزان معمولاً خودشان را با هم‌کلاسی‌های خودشان یا دانش آموزان هم سن و سال فامیل مقایسه می‌کنند. سعی می‌کنند هدفی که آنان برای خود در آینده تعیین کرده‌اند را انتخاب کنند، در مؤسسات کنکوری که آن‌ها ثبت‌نام کرده‌اند حضور یابند، به شیوه آنان مطالعه کنند و حتی گاهی مثل آنان فکر کنند!
این کار توسط خانواده‌ها نیز انجام می‌شود. پدر و مادرها معمولاً از فرزندان خودشان می‌خواهند که مانند فرزندان فامیل باشند و همان کارهایی را که آن‌ها برای موفقیت در کنکور در پیش‌گرفته‌اند، انجام دهند.
هیچ انسانی شبیه دیگری نیست و زمانی که افراد به مقایسه کردن می‌پردازند درواقع دارند خودشان را با دیگری که کاملاً متفاوت با آن‌هاست مقایسه می‌کنند. کنکوری‌های عزیز لازم است به این نکته دقت داشته باشند که لزوماً رشته یا دانشگاهی که علاقه‌مندان زیادی دارد رشته خوبی نیست. اگر رشته یا دانشگاهی متقاضی زیادی دارد به این معنا نیست که شما هم باید آن را انتخاب کنید و حضور شما در آن دانشگاه و تحصیل در آن رشته خوشبختی برای شما به همراه داشته باشد.
سعی کنید علایق خودتان را شناخته و بر اساس توانمندی‌ها و ظرفیت‌های خودتان در مسیر کنکور حرکت کنید و خیلی به حرف‌های دیگران توجهی نکنید. در مورد فنون مطالعه هم باید دقت کنید که انسان‌ها به شیوه‌های مختلف یاد می‌گیرند و نمی‌توان انتظار داشت که همه‌ی دانش آموزان یک مطلب را به یک شیوه خاصی یاد بگیرند.
باید به این نکته دقت کنید که ما انسان‌ها با یکدیگر تفاوت داریم و چیزی که برای دیگران مفید است شاید برای ما کاملاً مضر باشد.

انتخاب اهداف بزرگ
تعدادی از دانش‌آموزان سعی می‌کنند که اهداف بزرگی را برای خودشان در کنکور انتخاب کنند. معمولاً می‌خواهند در بهترین دانشگاه‌ها و رشته‌ها تحصیل کنند. این دانش آموزان گمان می‌کنند که اگر اهداف بزرگی داشته باشند حتماً در مسیر رسیدن به آن‌هم تلاش می‌کنند و به آن می‌رسند. باید به این نکته توجه داشت که یکی از شرایط هدف‌گذاری خوب قابل‌دستیابی بودن آن هدف است؛ به این معنا که هدفی که یک کنکوری برای خود انتخاب می‌کند باید به‌گونه‌ای باشد که در صورت تلاش بتوان به آن رسید. دانش‌آموزی که تا سال آخر دبیرستان مطالعه‌ی دقیقی برای کنکور نداشته و در برخی دروس دارای ضعف‌های جدی است نباید به امید کسب رتبه‌های دورقمی در کنکور درس بخواند. هدف باید چالش‌برانگیز باشد؛ به این معنا که اندکی از توانایی فرد بیشتر باشد و بتوان با تلاش و پشتکار به آن رسید. زمانی که هدف انتخاب‌شده خیلی فراتر از توان فرد باشد معمولاً نتیجه‌ی معکوسی می‌دهد. دانش‌آموزانی که برای کنکور اهداف خیلی بزرگی انتخاب می‌کنند ازآنجایی‌که در ناخودآگاه خود می‌دانند که به آن نمی‌رسند کم‌کم در مسیر کنکور دلسرد شده و دست از تلاش برمی‌دارند. گاهی برخی از این افراد که به‌ظاهر تلاش زیادی هم می‌کنند ممکن است به قبولی در آن رشته یا دانشگاه باور قلبی نداشته باشند و همین باور نداشتن سبب می‌شود صرفاً زحمت زیادی در این مسیر متحمل شوند و به هدف خود نرسند. هدف باید به‌گونه‌ای باشد که شما مطمئن باشید با تلاش کردن می‌توانید به آن دست‌یابید.

فکر کردن بیش‌ازحد به نتیجه
برخی دانش آموزان خیلی خیلی به نتیجه کنکور فکر می‌کنند و هرروز زمان زیادی را به افکار این‌چنینی اختصاص می‌دهند: آیا می‌توانم در کنکور رتبه خوبی بگیرم؟ آیا در رشته موردعلاقه‌ام پذیرفته می‌شوم؟ اگر نتوانم رتبه خوبی بگیرم چه می‌شود؟ و … اینکه برای کنکور هدف‌گذاری کنید و در ذهن خودتان آن هدف را ببینید خیلی خوب است اما زمانی که بیش‌ازحد به نتیجه فکر می‌کنید معمولاً ذهن شما به سمت اتفاقات منفی می‌رود و ترس از شکست را در شما افزایش می‌دهند. فکر کردن بیش‌ازحد خود مانعی بر سر راه تلاش و حرکت است. کم نیستند افرادی که سال‌ها به انجام یک کار و پیامدهای احتمالی آن فکر می‌کنند و به همین جهت هیچ‌گاه نمی‌توانند آن کار را آغاز کنند. شاید بتوان گفت فکر کردن بیش‌ازحد به نتیجه فلج‌کننده است. برخی از دانش آموزان عزیز کنکوری بیش‌ازحد به نتیجه‌ی کنکور و این‌که چه اتفاقی می‌افتد فکر می‌کنند که همین عاملی می‌شود که به آن‌ها استرس وارد می‌کند و مانعی می‌شود برای داشتن تمرکز لازم به هنگام مطالعه. این نکته را به خاطر داشته باشید که فکر کردن خوب است اما فکری که در ما ترس از نرسیدن به هدف را ایجاد کند بسیار مخرب و فلج‌کننده است. به بیان ساده‌تر باید بگویم که شما تا جایی که توان دارید تلاش کنید و مطمئن باشید که نتیجه‌ی تلاش خودتان را می‌بینید.

کم کردن زمان استراحت و خواب
ازآنجایی‌که درس خواندن در ایام کنکور با توجه به زمان محدود و منابع زیاد آن نیاز به زمان زیادی دارد گاهی برخی کنکوری‌ها با کم کردن زمان خواب و استراحت خود سعی در جبران آن دارند. بنا به توصیه پزشکان بدن ما به میزان معینی خواب که معمولاً این مقدار ۸ ساعت در شبانه‌روز است نیاز دارد لازم است تا برای حفظ سلامتی خود به آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم. برخی از دانش آموزان کنکوری که در مدیریت زمان خود ضعف دارند و زمان‌های زیادی را در طول شبانه‌روز از دست می‌دهند سعی می‌کند شب‌ها بیدار بمانند و زمان ازدست‌رفته را به این شکل جبران کنند. این دانش آموزان ممکن است تا چند هفته و حتی چند ماه هم بتوانند این کار را انجام دهند و با کاستن از زمان استاندارد خواب، مطالب بیشتری را مطالعه کنند اما قطعاً در بلندمدت این کار آسیب‌های خطرناکی را برای آنان دارد. ازآنجایی‌که مطالعه برای کنکور چندین ماه به طول می‌انجامد اگر کار اشتباهی مانند کم کردن زمان خواب صورت بگیرد به علت تکرار آن در این چند ماه می‌تواند خطرساز باشد. افرادی که به خواب و استراحت خود در این ایام توجه نمی‌کنند بعد از چند ماه با ضعف بدنی روبرو می‌شوند. به کنکوری‌های عزیز توصیه می‌کنم که به مدیریت زمان توجه ویژه داشته باشند وسعی نکنند با کاستن از زمان استراحت و خواب زمان‌های ازدست‌رفته را جبران کنند.