نگاهی به وضعیت سینماهای استان به بهانه روز ملی سینما
یادگاری «شاه مظفر»
سمیه انصاری فر: نزدیک به صد و ۲۴ سال از زمانی که برادران لومیر سینماتوگراف را اختراع کردند می گذرد، حالا دیگر سینما یک هنر و البته صنعت عظیم در دنیا است و برای خودش برو و بیایی دارد. جشنواره های مختلف و فیلم ها در ژانرهای مختلف و مخاطبان سینه چاک سینما نشان می دهد که سینما بخشی از زندگی مردم شده است. در ایران هم عمر سینما تقریبا همپای عمر آن در جهان است. ورود سینما به ایران را باید مدیون مظفرالدین شاه بود. او در سفر به فرانسه با این پدیده رو به رو شد و بعد اولین سینماتوگراف را به ایران آورد و ابراهیم خان عکاس باشی هم اولین فیلمبردار ایران شد که تصاویر ابتدایی با دوربین را از مظفرالدین شاه گرفت. در سفرنامه مظفرالدین‌شاه آمده است که «شاه روز یکشنبه هفدهم تیر ۱۲۷۹ به اتفاق میرزا ابراهیم خان عکاس‌باشى به تماشاى دستگاه «سینموفتوگراف» و لانترن ماژیک رفته است. این حادثه پنج سال پس از رواج اختراع برادران لومیر در پاریس رخ داد.»
(شــــاه این دوربین را به اشتبـــاه سینموفتوگراف مى‌نامید.)
سینما در ایران فراز و نشیب های بسیار داشته است. اولین هایش با «گراند سینما»، «آبی و رابی»، «دختر لر» و… شروع و حالا با پردیس های سینمایی، فروش های میلیاردی و جایزه های بین المللی اش تقریبا نام شناخته شده ای در سینمای جهان است. شاید در ابتدا فیلم های خیلی جدی در سینمای ایران ساخته نشد و ژانر فیلم های فارسی تمام سینما را پر کرد؛ ولی با ظهور موج نوی سینمای ایران و بعد از آن ورود کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در تولید فیلم، مسیر تازه ای را در سینمای ایران گشود و نام های ماندگاری را معرفی کرد. نام هایی چون «سهراب شهید ثالث»، «بهرام بیضایی»، «عباس کیارستمی»، «خسرو سینایی»، «کامران شیردل»، «داریوش مهرجویی»، «ناصر تقوایی»، «مسعود کیمیایی»، «علی حاتمی»، «امیر نادری»، «فریدون گله»، «بهمن فرمان آرا»، «خسرو هریتاش»، «پرویز کیمیاوی» و… هنرمندانــی که در عرصه های بین المللی نام سینمای ایران را مطرح کردند و جوایزی چون «خرس نقره ای برلین»، «پلنگ طلایی لوکارنو»، «دوربین طلایی کن»، «اسکار»، «نخل طلایی» و … را بدست آوردند و دنباله روی آن ها جوایز مهمی چون اسکار و کن است که در سال های اخیر برای سینمای ایران نام آفرین بوده است.
اما این بخش خوب خاطرات سینمای ایران است در کنار تمام این ها همیشه محدودیت ها و برخی افراطی گری ها بوده و هست. هنوز فیلم ها را از پرده پایین می کشند و همچنان توقیف پشت توقیف هنوز هنرمندان و کارگردان های ممنوع الکار و ممنوع التصویر و ممنوع الخروج زیاد داریم ؛ ولی با این ها همه هنوز سینمای ایران سرپاست و در مدارا با شرایط به تولید می پردازد؛ در میان این ها هم گروهی هستند که سینما برایشان همچنان همان فیلم فارسی های قدیم است و با توسل به هر هجوی به فتح گیشه ها می پردازند. صحبت در مورد محتوا سینما و ذائقه مخاطبان بسیار است؛ ولی نکته این است که هم اکنون اقبال سینما نسبت به گذشته بیشتر شده و فروش های میلیاردی برای فیلم ها بهمراه دارد.
امروز روز ملی سینما و روز پاسداشت این هنر در ایران است. روز سینما نیز مانند خود سینما داستان هایی دارد. اولین بار در سال ۷۶ و در اولین جشن خانه سینمای ایران صحبت از این روز شد و سه سال بعد در صدمین سال ورود سینما به ایران این روز وارد تقویم رسمی کشور شد و ۲۱ شهریور روز ملی سینما نام گرفت. روزی که جشن اهالی سینما محسوب می شد و بهانه ای برای تقدیر و دیدار و درد و دل؛ اما درست دوازده سال بعد اختلافات خانه سینما با سازمان سینمایی کشور و تعطیلی خانه سینما بهانه خوبی بود تا این روز از تقویم حذف شود. بعد از آن واکنش ها به این تصمیم شدت گرفت؛ در همان زمان منصور واعظی دبیر وقت شورای فرهنگ عمومی درباره این انتقال در گفت‌‌وگویی مطرح کرده بود: این روز از تقویم حذف نشده بلکه از صفحات اصلی تقویم به ضمایم انتقال یافته و ثانیا امسال دومین سالی است که این امر اجرایی می‌شود. اولین بار در مردادماه ۸۹ در جلسه‌ای که درباره حذف برخی مناسبتها از تقویم صورت گرفته بود در این باره شور کردیم و در نهایت مقرر شد که برخی مناسبتها را حذف و برخی را نیز به ضمایم منتقل کنیم. در این راستا روز سینما را هم به بخش ضمایم منتقل کردیم.
وی تصریح کرده بود: به هر حال تقویم رسمی ما بیش از حد شلوغ شده بود و برای همین باید برخی مناسبتها را حذف و برخی را نیز به ضمایم منتقل می کردیم. روز سینما هم از جمله مواردی بود که به بخش ضمایم منتقل شد.
حذف نام روز سینما از تقویم های رسمی تا سال ۹۳ ادامه داشت تا اینکه علی جنتی وزیر فرهنگ دولت یازدهم، در اولین مراسم جشن ملی سینما که بعد از بازگشایی خانه سینما در دولت رییس جمهور روحانی برگزار شده بود از بازگشت مجدد روز سینما به تقویم خبر داد و بعد از سه سال دوباره در سال ۹۴ این روز به تقویم رسمی کشور بازگشت و دوباره فرصتی برای همبستگی اهالی سینمای ایران شده است.
هر سال در روز سینما تمهیداتی برای جذب مخاطب بیشتر وجود دارد مانند رایگان کردن بلیت ها؛ ولی امسال شرایط تغییر کرده است و قیمت بلیت ها به مدت چند هفته نیم بها خواهد بود.
بنا بر اعلام شورای صنفی نمایش از روز نوزدهم شهریور تا هفتم مهر به مناسبت روز ملی سینما و هفته دفاع مقدس قیمت بلیت ها در سالن های سینمایی تا ۵۰ درصد کاهش پیدا می کند.
در این اطلاعیه آمده است بلیت فیلم ها در سالن های پیشرفته ۶ هزار تومان، سالن‌های ممتاز ۵ هزار تومان و سالن‌های درجه یک ۴ هزار تومان عرضه می‌شود.
از آنجاییکه قیمت بلیت ها در سینماها با توجه به سالن ها کم شده است می توان از بلیت ۵ هزار تومانی پردیس سینمایی عصر جدید و بلیت چهار هزار تومانی سینما فرهنگ پی برد که در اراک تنها یک سالن ممتاز و یک سالن درجه یک سینما وجود دارد و هنوز هیچ سالن پیشرفته ای در این شهر وجود ندارد. این شرایط در شهرستان های استان نامطلوب تر است و قیمت ۳ هزار تومانی بلیت این روزها در سینمای تفرش نشان از این دارد که این سالن استانداردهای درجه یک را هم ندارد؛ اما در مورد سینما و سالن هایش در استان باید گفت هم اکنون در بسیاری از شهرستان ها هنوز سینما وجود ندارد. معاون فرهنگی اداره ارشاد استان چندی پیش اعلام کرده بود که «در استان تنها پنج سینمای فعال وجود دارد». اگر از این تعداد دو سینمای اراک را فاکتور بگیریم می ماند سه سینما برای یازده شهرستان دیگر. یعنی ۸۰ درصد شهرستان های استان از وجود سینما محروم هستند. سینما «لاله خمین»، «پروفسور حسابی تفرش» و با کمی اغماض «سلمان ساوجی در ساوه»، سه سینمای فعال دیگر در استان مرکزی هستند که البته هنوز با استانداردهای یک سینمای واقعی فاصله دارند، البته گاه در شهرستان های دیگر از سالن های همایش و آمفی تئاتر برای اکران برخی فیلم ها به صورت موقت و مقطعی استفاده می شود؛ ولی واقعیتی که باید به آن اذعان داشت این است که فقر سالن سینما در استان مرکزی همچنان وجود دارد.
هم اکنون در سالن های سینمایی استان به تفکیک در پروفسور حسابی تفرش فیلم «نگار»، در فرهنگ اراک فیلم «سارا و آیدا» و در پردیس عصر جدید اراک « من و شارمین»، « زادبوم»، «ساعت ۵ عصر»، «فصل نرگس»، «اکسیدان»، «رگ خواب» و «نهنگ عنبر ۲» بر روی پرده هستند.