روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
چهارشنبه ۲۰ دی ۱۳۹۶ شماره ۷۶۳
***
وقایع استان
سمیه انصاری فر
***
نمایش «شب های مهتابی نادر» به نویسندگی «قدرت الله فتحی» و کارگردانی «محمد جواد شریفی» این روزها در فرهنگسرای آیینه اراک در حال اجرا است. این نمایش روایت ماجرای دو رزمنده است که برای نجات یکی از همرزمان خود دچار چالش هستند. نادر و احمد دو دوست صمیمی بودند ولی حالا احمد در عملیات تجسس و اطلاعات زخمی در خاک عراقی ها جامانده است و نادر در تلاش برای متقاعد کردن فرمانده خود برای بازگرداندن او است. بعد از بحث و جدل های فراوان نادر با فرمانده به محل زخمی شدن و جا ماندن احمد می روند. احمد که اطلاعات مهمی در دست داشته شهید شده است؛ ولی او قبل از مرگش تلاش کرده تا این اطلاعات را به همرزمانش برساند بنابراین به صورت رمز آن را در اختیار سرباز عراقی زخمی کنارش قرار می دهد و به موفقیت عملیـات کمک می کند.این نمایش به طور مستقیم به سراغ جنگ رفته و در سنگر و خاکریز رخ می دهد و شاید همین کار کارگردان و بازیگران را سخت تر کرده زیرا باید فضا و حسی را بازتولید کنند که برای مخاطب امروز غریب و ناآشنا است و از آن فاصله زیادی دارد. به گفته خود کارگردان این فضا برای خود او هم به دلیل عدم تجربه روزهای جنگ غریب بوده است؛ولی تمام تلاش را کرده است تا با المان های بصری و نوع کارگردانی و بازی بازیگران احساس اضطراب، فداکاری و دفاع را منتقل کند.شریفی را اهالی تئاتر استان بیشتر بعنوان بازیگر و اغلب در نقش هایی خاص و کمیک می شناسند؛ او تجربه کارگردانی خود را نیز با متنی از قدرت االه فتحی آغاز کرد و شاید تجربه فضای متفاوت از آنچه فضای ذهنی خود می دانست او را بعنوان یک کارگردان در مرکز توجه قرار داد. از او در مـورد انتخاب متــون قدرت الله فتحــی می پرسیم و اینکه چرا در دومین تجربه نیز به سراغ نوشته های وی رفته است. شریفی می گوید: من از قبل با متون و نگاه آقای فتحی آشنا بودم. وی یکی از پیشکسوتان موفق عرصه تئاتر استان هستند و نمایشنامه های قابل تاملی نیز دارند. وقتی قرار بود برای اولین بار کارگردانی کنم وی به من این اطمینان را داد که از پس متونی با زبان و فضای خاص برخواهم آمد. نمایش« برزخ تا سپیده دمان» که اولین تجربه کارگردانی من بود با توجه به افسانه های کهن بود و زبانی فاخر داشت که البته ارجاعاتی به دنیای معاصر نیز داشت و من مردد بودم که آیا از پس این متن برخواهم آمد و اصلا به فضای ذهنی من نزدیک است؟ ولی انگیزه و انرژی که وی به من داد من را ترغیب کرد تا این کار را انجام دهم و خوشبختانه تجربه مثبتی برای من بود و اتفاقا آن کار از لحاظ طراحی و کارگردانی بسیار مورد توجه قرار گرفت. در مورد کار دوم من به طور خاص دنبال اثری با درونمایه دفاع مقدس بودم و از آنجاییکه نزدیکی میان نگاه و دیالوگ نویسی آقای فتحی با خودم پیدا کردم سعی کردم باز متنی که می خواهم از کارهای ایشان باشند.
شما به دنبال شیوه های جدیدتری در طراحی کارهایتان هستید این تلاش در دو اثر دیده می شود در کار شب مهتابی نادر باز هم طراحی به صورت دو سویه بود ضرورت این کار چه بود در حالیکه می شد کار را در قاب صحنه نیز اجرا کرد؟
علت اصلی برای این فضاسازی و طراحی صحنه نزدیکی عمدی مخاطب به صحنه بود تا نفس به نفس بازیگر بتواند با فضاها رو به رو شود و ارتباط برقرار کند و خودش را بیشتر به شرایط نادر و فرمانده نزدیک ببیند.
آیا نبود سالن باکس این شیوه کارگردانی را دستخوش کاستی نکرده کما اینکه اثر قبلیتان نیز به دلیل نبود مکان مناسب برای طراحی مورد نظر شمــا در خروجی ســالن آمفی تئاتر برگزار شد.
مشکل نبودِ باکس دیگر همیشگی شده است و کارگردانان اراک با این مسئله کنار آمده اند و سعی می کنند هر فضایی را به باکس تبدیل کنند و یا با توجه فضای موجود طراحی و کارگردانی کنند. در مورد این نمایش هم من با کمبود فضا رو به رو بودم زیرا با توجه به شکل صحنه نیاز به فضای بیشتری بود بنابراین با توجه به آنچه در اختیار داشتم میزانسن بندی و طراحی صحنه کردم تا به آنچه در ذهنم بود نزدیک تر شود. مشکل دیگر این است که در این سالن چون نورها برای قاب صحنه دیده شده اند طراحی نوری هم که می خواهیم اغلب نداریم و این خود به کلیت اثر ضربه می زند.
یکی از نکات قابل ذکر در مورد دو اثر شما استفاده از موسیقی ایرانی و بیشتر حماسی در آن ها است نقش این عنصر در نمایش را چگونه می بینید و چرا انتخاب شما این موسیقی است؟
در هر دو اثر فضایی حماسی برقرار بود؛ البته در کار اول از دهل استفاده کردم ولی در این نمایش از طبل، نی و ترومپت ( شیپور) که برای مخاطب ایرانی بسیار آشنا است استفاده کردم. من معتقدم موسیقی ایرانی بر احساسات تماشاگر بیشتر اثر می گذارد و او را درگیر می کند در واقع موسیقی برای من ابزاری است برای ضرباهنگ دادن به اثر، تمپوی ریتم نمایش را با موسیقی پر می کنم.
در بخشی از نمایش شاهد اجرای کوتاهی از تعزیه هستیم ضرورت اضافه کردن این بخش به نمایش چه بود؟
تعزیه جز نمایش نبود و من به صلاحدید خودم آن را در نمایش وارد کردم البته تنها یک صحنه است و آن هم درست لحظه ای که مسئله فرات و شعر احمد بیان می شود از آنجاییکه برای ایرانی ها آب، فرات و عطش با بزرگان و نام هایی چون عباس (ع) عجین شده است برای فضاسازی و انتقال حس آن لحظه این بخش را اضافه کردم البته این با ساختار نمایش هماهنگ بود زیرا هم در محتوا و هم در فرم و سازبندی ردپای تعزیه دیده می شد.
این یک واقعیت است که مخاطب امروز خیلی با فضاهایی از این دست آشنا نیست آیا مطرح کردن مسئله جنگ و پرداختن آن به صورت مستقیم کار کارگردان را سخت نمی کند کما اینکه خود کارگردان نیز ممکن است تجربه چندانی از حال و هوای آن شرایط نداشته باشد؟
موافقم این انتخاب کارگردان را با چالش رو به رو می کند و کمتر کارگردانی سراغ فضاهایی با مضمون دفاع مقدس می رود و بیشتر نمایش های با چنین دورنمایه ای معطوف به جشنواره ها است و برای شرکت در آن ها آماده می شود البته باید بگویم این نگرش در خصوص من هم وجود داشت و در ابتدا نگاهم کاملا جشنواره ای بود؛ اما بعد تصمیم به اجرای عموم گرفتم. من بعنوان کارگردان خودم هم خیلی با این فضا آشنا نیستم ولی سعی کردم با فضاسازی، موسیقی، طراحی صحنه حال و هوای آن لحظات را منتقل کنم و سعی کردم از المان های بصری تر و مدرن تری برای روایت نمایش استفاده کنم.
شما بیشتر بعنوان بازیگر شناخته می شدید؛ ولی در چند ماه اخیر بعنوان کارگردان نام خود را تثبیت کردید کدام برایتان جذاب تر است یعنی ممکن است بخواهید بازیگری یا کارگردانی را اولویت بندی کنید برای ادامه مسیر خود؟
این اولویت بندی نمی تواند خیلی درست باشد چون همه چیز نسبی است ولی من ترجیح می دهم در هر دو بمانم و در هر دو مسیر موفق باشم.
نمایش « شب مهتابی نادر» از شانزدهم دی ماه اجراهای خود را آغاز کرده و تا بیستم ادامه دارد این نمایش در روزهای اجرا در دو سانس ۱۶ و ۱۸ به روی صحنه می رود. در این نمایش امید عباسی، پوریا رضایی، مهدی یامی، ابراهیم سلیمانی و ابوذر مرجانی ایفای نقش می کنند.
