روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
پنجشنبه ۱۲ مرداد ۹۶ شماره ۶۴۵
***
وقایع استان
سمیه انصاری فر
***
در دنیای امروز که دنیای سرعت و تکنولوژی است فرصت برای توجه و رسیدگی به خود و اطرافیان کم شده است. بی شک داشتن جامعه سالم در گرو افراد سالم است. مراقبت پس از بیماری، نگهداری از سالمندان و انجام خدمات مراقبتی همیشه چالش بزرگی در سلامت و بهداشت یک خانواده بوده است و همین ضرورت وجود خدمات پرستاری در منزل را چند برابر می کند. پرستاری در منزل بی شک یکی از نیازهای مبرم و حلقه مفقوده نظام سلامت کشوراست؛ اما مساله ای که وجود دارد این است که هنوز در سطح جامعه نسبت به این موضوع فرهنگ سازی و اطلاع رسانی صحیح نشده است. آنچه در باور عموم وجود دارد این است که انجام پروسه درمان و مراقبت های بعد از آن حتما باید در بیمارستان صورت بگیرد. بسیاری از مردم ترجیح می دهند که بیمارشان حتی چند روز بعد از عمل باز هم در بیمارستان بماند در حالیکه شاید تنها به چند تزریق در ساعات مشخص نیاز داشته باشد و یا نه بسیاری افراد سالمند را به دلیل عدم فرصت برای انجام امور مراقبتی و حتی بهداشتی و نظافتی به خانه سالمندان می فرستند در حالی که می توان مراقبت های لازم را در منزل و کنار خانواده برای آنها فراهم کرد و مراکز خدمات پرستاری در منزل به همین منظور تاسیس می شوند. خدماتی چون باز و یا دو نیم کردن گچ، خونگیری وریدی، تزریق دارو داخل عضله تزریق دارو به صورت وریدی، تعویض پانسمان، کشیدن بخیه، حمام بیمار در منزل، فتوتراپی، انجام دیالیز، گرفتن فشارخون و مراقبت های حرفه ای و اولیه پرستاری چون نگهداری و خدمات بهداشتی، نظافتی بیمار و … از جمله خدماتی است که این مراکز می توانند ارائه دهند. وجود چنین مراکزی و آگاهی مردم نسبت به دریافت خدمات از آن ها می تواند مزایای عمده ای را در حوزه بهداشت و درمان به همراه داشته باشد. ابلاغ آیین نامه اجرایی و تصویب تعرفه های پرستاری در منزل از سوی وزارت بهداشت و درمان در ماه های اخیر فرصتی است تا در زمینه استانداردسازی توسعه مراقبت‌های پرستاری در کشور اتفاق های خوبی رخ دهد. تجربه پرستاری و مراقبت های در منزل در کشورهای مختلف نشان از ثمرات مثبت بهداشتی درمانی و اجتماعی آن دارد.
به این بهانه گفتگویی با علی اکبر شمسی رییس اداره پرستاری دانشگاه علوم پزشکی اراک داشته ایم تا در این مورد توضیح دهند.
شمسی تصریح کرد: سال هاست که نیاز به مجموعه خدمات پرستاری و پزشکی در منزل در سطح وزارت بهداشت و درمان در حال مطالعه بود و پس از تحقیقات بسیار و بومی سازی کردن این طرح با استفاده از تجارب کشورهای دیگر و اینکه در ایران به چه شکل بایداجرا شود، آیین نامه اجرایی آن در سال گذشته ابلاغ شد.
وی تاکید کرد: مطالعات در ده کشور از جمله آمریکا و کانادا تا کشورهایی با شرایط اجتماعی و اقتصادی مشابه به کشورمان چون سنگاپور و ترکیه انجام شد و با توجه به رضایت مردم از این طرح ها در آن کشورها الگوبرداری و بومی سازی شد.
شمسی با بیان اینکه مزایای چنین مراکزی در حوزه بهداشت و درمان کشور بارز است، گفت: برای ملموس شدن اهمیت این مراکز باید گفت هم اکنون بسیاری از بیماران در بیمارستان ها منتظر تخت هستند در حالیکه بیماران دیگری که در بیمارستان تخت ها را اشغال کرده اند در حال درمان نیستند و فقط خدمات مراقبتی دریافت می کنند در حالیکه اگر بتوان همان ساز و کار مراقبتی را به منزل منتقل کرد هم برای بیمار و خانواده مناسب تر است و هم تخت های بیشتری برای درمان ها و موارد ضروری تر خالی می شود.
وی ادامه داد: مراکز مراقبت و پرستاری در منزل هم در پایین آمدن هزینه ها موثر است و هم در کاهش عفونت هایی بیمارستانی و البته نقش درمانی نیز می تواند داشته باشد. زیرا همزمان پرستاری در منزل این امکان را ایجاد می کند تا مشاوره های به اعضای دیگر خانواده به غیر ازبیمار و سالمند داده شود و همین می تواند در شناسایی بیماری های خاموش چون پرفشارخونی، دیابت، مشکلات کلیوی و … موثر باشد و در واقع یک غربالگری از درون منزل آغاز شود.
رییس اداره پرستاری دانشگاه علوم پزشکی اراک در مورد سابقه چنین مراکزی در کشور گفت: قبل از این مراکز بالینی بودند که خدماتی از این دست را ارائه می دادند که البته باید موسس آن حتما پزشک می بود در این مراکز یک سری نیرو در رشته های مختلف تحت نظر پزشک این خدمات را انجام می داند ولی اغلب پزشکان از تاسیس این مراکز استقبال نمی کردند زیرا ترجیح می دادند به کار خود در مطب و بیمارستان بپردازند و حتی اگر مرکزی هم بود کارکردی نداشت.
شمسی ادامه داد: در مورد مراکز پرستاری در منزل دیگر نیاز نیست که موسس پزشک باشد و پرستاران تحت شرایط و چارچوب می توانند مجوز تاسیس این مراکز را بگیرند بعنوان مثال افرای که مدرک کارشناسی پرستاری دارند با سه تا پنج سال سابقه بالینی کار در بیمارستان و پرستاران دارای مدرک فوق لیسانس و دکترا با دو سال سابقه کار می توانند اقدام به اخذ مجوز کنند.
وی گفت: افراد متقاضی این مراکز باید در خواست خود را به دانشگاه علوم پزشکی ارائه دهند و بعد از دریافت مجوز زمانی به آن ها داده می شود تا امکانات سخت افزاری و نرم افزاری کار را تهیه کنند در این مرحله بعد از بازدید و تایید از سوی کارشناسان اجازه بهره برداری از مرکز داده می شود. همچنین این مراکز باید با یک پزشک که ۲۴ ساعته می تواند در دسترس باشد برای مشاوره پزشکی و ویزیت در منزل قرارداد داشته باشند.
شمسی توضیح داد: همزمان و مکمل این دفاتر واحد مراقبت های در منزل با حضور یک کارشناس در بیمارستان ها استقرار دارد که در واقع حلقه واصل بین این مراکز و بیمارستان ها و بیمارها است. اگر پزشکی تشخیص بدهد بیمار نیاز به مراقبت در منزل دارد او را به این واحد معرفی و این واحد بیمار را با مراکز لینک می کند و طبق چارچوب و تعرفه ها قرارداد بین طرفین بسته می شود.
وی ادامه داد: یکی از امتیازهای این مراکز این است که ۳۰ خدمت ارائه داده شده آن تعرفه های مشخصی دارد که از سوی وزرات بهداشت و درمان ابلاغ شده است و باید مراکز به آن پایبند باشند.
رییس اداره پرستاری دانشگاه علوم پزشکی اراک تصریح کرد: همانطور که گفتم این مراکز امکان دریافت مراقبت هایی که در بیمارستان برای بیمار انجام می شد در منزل را با هزینه کمتر فراهم آورده است و مزایای آن مورد اهمیت است.
شمسی گفت: کوتاه کردن لیست انتظار بیماران اولین امتیاز این مراکز است. همانطور که گفته شد در بسیاری از بیمارستان ها ممکن است تخت ها تنها برای خدمات مراقبتی اشغال شده باشند و افرادی که نیاز به درمان دارند در لیست انتظار باشند انتقال این بیماران به منزل شرایط را برای تسریع درمان افراد در لیست انتظار فراهم تر می کند.
وی ادامه داد: کاهش هزینه ها برای بیمار و خانواده اش و همینطور برای سیستم دولتی مانند هزینه های هتلینگ و هزینه های جانبی از دیگر مزایای وجود این مراکز است. کاهش عفونت های بیمارستانی و به تبع آن هزینه های ناشی از آن و همچنین اشتغال زایی برای پرستاران نیز دیگر ثمرات این مراکز است.
شمسی تاکید کرد: یکی از مهم ترین مزایای این مراکز نقش غربالگری آن در خصوص بیماری های خاموش در یک خانواده است. بسیاری از بیماری ها مانند دیابت، فشارخون، ناراحتی کلیه که می تواند در آینده برای فرد آسیب رسان و هزینه بر شود می تواند با حضور این پرستاران زودتر شناسایی و برای درمان ارجاع داده شود.
وی در پاسخ به این سوال که مردم چطور می توانند از صحت این مراکز و مجوز دار بودن آن ها مطلع شوند گفت: بحث عدم اعتماد مردم به این مراکز به دلایل مختلفی وجود دارد چون ساز و کار مشخص و قانونی برای این کار وجود نداشت ممکن بود این خدمات توسط افراد غیرکارشناسی و با هر تعرفه ای ارائه می شد.
شمسی ادامه داد: بسیاری مراکز و افراد بدون مجوز و فاقد صلاحیت که بدون داشتن مکان و فقط با یک خط تلفن و با تبلیغات در روزنامه و چاپ کارت در سطح جامعه اقدام به جذب بیمار و ارائه خدمات و ایجاد مشکلات فراوان برای بیمار و خانواده می کردند که البته هنوز هم وجود دارند. پیشنهاد ما به این افراد و مراکز این است که برای دریافت مجوز به اداره نظارت بر درمان مراجعه کنند که در صورت صلاحیت مجوز دریافت و به طور قانونی به کار خود ادامه دهند.
وی افزود: مردم برای دریافت خدمات مناسب و قانونی می توانند به پورتال دانشگاه علوم پزشکی اراک، حوزه معاونت درمان، اداره پرستاری مراجعه کنند. در آن بخش نام مراکز مجاز پرستاری در منزل آورده شده است که مورد تایید، اعتماد و قانونی است.
شمسی تصریح کرد: البته ممکن است این مراکز در ابتدا خیلی پرکار نباشند ولی باید در کشور فرهنگ آن ایجاد شود و هم مردم را برای استفاده از آن و هم همکاران پرستار را برای اقدام در تاسیس آن تشویق کرد.
وی ادامه داد: به ازای هر ۵۰ هزار نفر جمعیت باید یک مرکز پرستاری وجود داشته باشد هم اکنون دو مرکز در حوزه علوم پزشکی اراک در این باره تاسیس شده و پنج مرکز دیگر در حال تاسیس هستند و به زودی آغاز به کار می کنند.
شمسی گفت: در خصوص خدمات دیگری که در لیست خدمات پرستار در منزل قرار ندارند مراکز می توانند با مراکزی مانند فیزیوتراپی، آزمایشگاه ها قرارداد بسته و تعامل و همکاری داشته باشند.
به نظر می رسد بغیر از شرایط عمومی ای که نیاز به پرستاری در منزل را افزایش می دهد در استان ما و به ویژه شهر اراک با توجه به آمار بیماری های مزمن چون سرطان نیاز به مراقبت هایی از این دست در منزل ضروری تر باشد.
