چه شد که ۱۰ اردی بهشت به نام روز ملی «خلیج فارس» نامگذاری شد/نامی برای تمام ایران

یکشنبه ۱۰ اردیبهشت ۹۶ شماره ۵۷۴
***
وقایع استان
***
روزها چطور نام می گیرند؟ چه می شود که یک روز با عنوان خاصی در تقویم جهانی یا تقویم ملی یک کشور ثبت می شود. این نام ها قطعا با رویدادها در ارتباط هستند تولد یا مرگ یک فرد یا نه یک حادثه تاریخی بهرحال هیچ نامی بی دلیل بر روزی گذاشته نمی شود. امروز دهم اردیبهشت است روز ملی خلیج فارس، دوازده سال پیش در تیرماه سال ۸۴ هیات دولت مصوبه ای را تایید کرد که به موجب آن این روز چنین نامی گرفت. این روز سالروز یک رخداد مهم در تاریخ ایران است روزی که در آن شاه عباس صفوی با کمک انگلیسی‌ها در سال ۱۶۲۱ میلادی توانست بعد از ۱۱۷ سال تنگه هرمز و خلیج فارس را از پرتغالی ها پس بگیرد؛ اما چرا این روز با وجود گذشت نزدیک به چهار قرن از این واقعه تازگی ها به این نام گذاشته شده است؟ چه ضرورتی این مساله را ایجاب کرده است؟
این مساله بیشتر با جعل نام خلیج فارس با عنوان نام خلیج عربی در رسانه های عربی و انگلیسی اهمیت پیدا کرد، اصطلاح «خلیج عربی» برای نخستین بار در دوره تحت قیمومت شیخ نشین‌های خلیج فارس توسط کارگزاران انگلیس و بطور ویژه از طرف یکی از نمایندگان سیاسی انگلیس مقیم در خلیج فارس به نام رودریک اوون که در کتابی به نام حبابهای طلایی در خلیج عربی در سال ۱۹۵۸ نوشت پیشنهاد شد که «من در تمام کتب و نقشه‌های جغرافیایی نامی غیر از خلیج فارس ندیده بودم ولی در چند سال اقامت در سواحل خلیج فارس(بحرین) متوجه شدم که ساکنان ساحل عرب هستند بنابر این ادب حکم می‌کند که این خلیج را عربی بنامیم».
اما دلایل عرب های آن طرف خلیج فارس نیز برای این نامگذاری در نوع جالب توجه است آن ها هیچ توجهی به پیشینه تاریخی این منطقه ندارند و تمام تحلیلشان مبتنی بر این مسئله است که ساکنان سواحل خلیج فارس عموما عرب زبان هستند. برخی از این تحلیل ها نیز بر عدم تبعیت سواحل از دولت ایران اتکا دارد.
خلیج فارس به دلایلی چون شرایط طبیعی و موقعیت جغرافیایی، داشتن ذخایر عظیم نفت و گاز، نقش فرهنگی و ایدئولوژیکی از اهمیت خاصی برخوردار است و همین امر این محل را از سال ها پیش محلی برای مناقشه میان ایرانیان و اعراب کرده است البته در این میان از نقش برخی کشورها چون انگلیس نیز نباید چشم پوشید. بعد از اینکه در رسانه های عربی و اروپایی استفاده از این نام متداول شد برخی تحرکات جدی نیز در کشور صورت گرفت.
به گزارش وقایع استان به نقل از ایرنا در قدم اول راهکارهای دفاع از نام خلیج فارس در سال ۱۳۸۱ مطبوعاتی شد و در اولین سمینار و دومین سمینار ژئوماتیک راهکارها مجددا مورد تاکید قرار گرفت. در سمینار ملی همایش ژئوماتیک اردیبهشت ۱۳۸۲ مقاله اسامی جغرافیایی باستانی میراث بشریت پژوهشی در مورد دو نام خلیج فارس و خزر و چالشهای فرا روی ارایه شد که بر روی بخش چه باید کرد و راهکارهای چه باید باشد تاکید زیادی شد یکی از راهکارهای پیشنهادی ضرورت یک روز ملی برای خلیج فارس بود که مورد استقبال حضار قرار گرفت و مقاله برتر آن سمینار شد و از سوی رییس سازمان نقشه برداری و معاون رییس جمهور و مسوولان سازمان جغرافیایی ارتش و اعضای کمیته یکسان سازی نامهای جغرافیایی جایزه ویژه گرفت و هم بصورت آنلاین در وب سایتهای مختلف و هم در روزنامه ها و مجلات داخلی چاپ شد. در اردیبهشت ۱۳۸۳ در سمینار بین المللی کارتوگرافی دانشگاه تهران مجددا در مقاله ای راهکارهای دفاع از نام خلیج فارس بیان شد و بویژه مرحوم دکتر حسن گنجی در آن سمینار مشوق طرح شدکه در شهریور۸۳ بصورت کتاب چاپ و با هزینه شخصی رایگان در میان سازمانهای دولتی و مراکز مطالعاتی از جمله مرکز مطالعات مجمع تشخیص مصلحت نظام و کتابخانه ها و نمایندگان مجلس شورای اسلامی توزیع شد؛ اما با این وجود تحرک خاصی از سوی نهادهای تصمیم گیر صورت نگرفت تا اینکه موضوع جعل نام در اطلس مشهور نشنال جغرافی روی داد و موجب خشم مردم و ایرانیان داخل و خارج از کشور شد.
رسانه های گروهی عربی به طور بی سابقه ای خبر را بدون تفسیر؛ اما بعضی با تمسخر و بعضی با نوعی تکریم نسبت به کار منعکس کردند. القدس العربی به قلم عبدالباری عطوان مفسر مشهور جهان عرب نوشت: عربها برای مشروع ترین حقانیت های خود قادر نیستند چنین موج همبستگی ایجاد کنند که ایرانی ها برای یک نام انجام دادند. تلویزیون الجزیره و العربیه و سایر رسانه های عربی و بعضا غربی نیز مصاحبه ها و تفسیرهایی در خصوص خشم جامعه ایران و عذرخواهی نشنال جغرافی ارائه کردند.
پس از این تحولات یکی از اقدامات دولت وقت، برای پاسداری از میراث فرهنگی و معنوی خلیج فارس موافقت رسمی با اضافه شدن روز ملی خلیج فارس به تقویم رسمی کشور بود.
باشگاه خبرنگاران جوان نیز با استناد به صحبت های دکتر عجم عضو آن زمان کمیته خلیج فارس و کمیته یکسان سازی نام های جغرافیایی با رسانه های مختلف اینطور آورده است: « تصویب روز ملی خلیج فارس کار گروهی بود و یک روند چندین ساله داشت و افرادی دلسوزانه بدنبال راهکارهایی برای جلوگیری از تغییر نام خلیج فارس بودند که در نهایت بعد از چند دهه این تلاشها به بار نشست. دولت با توجه به درخواستها و مکاتبات مردمی در سال ۱۳۸۲ و ۱۳۸۳ سه مصوبه در تاثیر راهکارهای پیشنهادی گذراند تا در نهایت سال ۸۴ نام گذاری نهایی و اعلام شد. در ادامه همین مطلب از زبان یکی از پژوهشگران و اساتید دانشگاه دکتر محسنی که در وبلاگ شخصی خود نیز مطلبی در این باب نوشته آمده است « از ابتدای دهه ۱۳۵۰ که تغییر نام خلیج فارس در کشورهای عربی رسمی شد عده اندکی از نخبگان ایرانی از روند تغییر این یگانه نام همیشه تاریخی انتقاد می کردند؛ اما این صداهای انفرادی راه به جایی نداشت. پس از اینکه استفاده مردم از شبکه های ماهواره ای رادیو و تلویزیونی گسترده تر شد و آنها با دیدن شبکه های متعدد تلویزیونی عربی رو برو شدند که در برنامه های عربی و انگلیسی زبان خود نام خلیج فارس را تغییر داده اند توجه عده بیشتری از مردم ایران به خطر جعل و تغییر نام خلیج فارس جلب شد ما عده ای از همان افراد بودیم که در سال ۱۳۸۰ به فکر کار دسته جمعی افتادیم و وب سایت پرشن گلف آنلاین به انگلیسی و پارس سی به فارسی شروع بکار کرد. این مقدمه کار غیر دولتی برای دفاع از نام خلیج فارس بود. این دو وب سایت کارهای بسیار زیادی انجام داد از جمله آنها افشاگری علیه موسسات و وب سایتهای تحریف گر و از جمله اطلس نشنال جغرافی بود. اولین اقدام انتشار مقاله ای افشاگرانه در روزنامه همشهری در ۱۵ شماره از ۱۶ تا ۲۷ مهر ۱۳۸۲ بود و پیشنهاد روز ملی خلیج فارس از اینجا رقم خورد و سپس در کمیته یکسان سازی نام های جغرافیایی طرح شد و در سمینار ملی ژیو ماتیک اردیبهشت ۱۳۸۳ مجددا مطرح و در وب سایتهای متعدد منتشر شد. در شهریور ۱۳۸۳ کتاب نام خلیج فارس میراثی کهن و جاودان توسط دکتر عجم در سه هزار نسخه منتشر و رایگان به سازمان های دولتی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی هدیه شد که یک مبحث آن با نام «چه باید کرد ؟» تماما به راهکارهای جلوگیری از تغییر نام خلیج فارس اختصاص داشت و از جمله راهکارهایی که پیشنهاد شد نام گذاری یک روز بنام روز خلیج فارس و یا روز ملی خلیج فارس بود. این راهکارها همچنین طی نامه های متعدد به سازمان های مربوطه ارسال شد و از سوس دیگر وب سایت پرشن گلف آنلاین نیز در مهر و آبان ۱۳۸۳ نام گذاری روز خلیج فارس را به رای گیری گذاشت و از میان سه پیشنهاد اولیه روز ۹ آذر بازپس گیری جزایرسه گانه، روز ۳۰ اسفند ملی شدن نفت و ۱۰ اردیبهشت روز شکست پرتغالی ها، روز باز پس گیری جزایر سه گانه بیشترین رای را بدست آورد. مسئولان این وب سایت طی نامه ای که امضای پرفسور ریچارد فرای را نیز همراه داشت برای مقامات ایرانی ارسال کردند این پیشنهاد در کمیته خلیج فارس طرح شد اما قرار شد روز فتح هرمز و اخراج انگلیسی ها مبنای کار قرار گیرد موضوع با نظر مثبت به وزارت ارشاد و سازمان های زیربط ارسال شد و در نهایت پس از پیگیری های مکرر و مداوم به نتیجه رسید. و در سال ۱۳۸۴ رسما با امضای رییس جمهور وقت به وزارتخانه ها ابلاغ گردید .»