وقتی اختلاف نسل ها سوژه یک فیلم می شود/دخترِ سرکش در سینما

پنجشنبه ۲۸ مرداد ۹۵   شماره ۳۹۵

گروه فرهنگی-وقایع استان:
فیلم سینمایی «دختر» آخرین ساخته رضا میرکریمی که در فستیوال فیلم مسکو نیز توانست جایزه بهترین بازیگری مرد و بهترین فیلم را از آن خود کند، هم اکنون در پردیس سینمایی عصر جدید اراک در حال اکران است. فیلم دختر روایت داستان پدر و دختری است که تفاوت نسلی بینشان بستر به وجود آمدن اتفاق هایی می شود، فیلم به نوعی دنبال آنچه امروز به اختلاف نسل ها معروف است می باشد، داستان احمد و ستاره… به گزارش سینما پرس ستاره به دعوت یکی از همکلاسی های قدیمی دانشگاهش به میهمانی او در تهران دعوت می شود و قصد دارد به تنهایی عازم آنجا شده و در میهمانی خداحافظی دوستش شرکت کند، اما پدر با این تصمیم دخترش مخالف است، از سویی ستاره که موضوع را با مادرش در میان گذاشته و می داند که اگر به این میهمانی نرود نزد دوستانش ضایع خواهد شد در تصمیمی جسورانه بدون اطلاع پدرش راهی فرودگاه شده و به قصد تهران از آبادان خارج می شود. پدر ستاره احمد که سرپرست کارگران در قسمتی از پالایشگاه نفت آبادان است، فردی است که با توان مندی بالا و تسلط هرچه تمام تر توانسته زندگی خود را جمع و جور کرده و در دوران سختی تولید و وجود تحریم ها کار پالایشگاه را راه بیاندازد، در صحنه ای که در پالایشگاه از احمد تقدیر شده و لوح سپاسی به خاطر حسن همکاریش به او اهدا می شود مشخص می شود که او فردی موفق در امور کاری و حرفه اش است، اما الزاما در تصمیمات خانه و مدیریت خانواده نتوانسته مثبت و موفق عمل کند.
گره اصلی داستان و تعلیق اصلی هنگامی به وجود می آید که ستاره در بازگشت به آبادان در ساعت مقرر دچار مشکل و پروازش به دلیل وجود ریزگرد ها کنسل می شود، از سویی دیگر نگرانی مادر و خواهرش موجبات شک احمد را برانگیخته و سرانجام پدر حساس و عاصی متوجه خروج بی اجازه و خودسرانه ستاره می شود، احمد تصمیم می گیرد که به تهران برود و دخترش را بازگرداند، ستاره در ابتدا به خانواده دوستش و همچنین به عمه اش فریبا که زمانی به دلیل اختلافاتی از این دست با برادرش قهر است پناه می برد، با ورود احمد به تهران داستان وارد مرحله جدیدی می شود و پس از ورود به خانه ی خواهری که ده سال با او قطع رابطه کرده است و پس از هم صحبتی با خواهر و آگاهی از موقعیت کنونی زندگی او به مرور دچار تغییر می شود. در نهایت ستاره و پدرش احمد می توانند رو در روی هم به بررسی مشکلشان بپردازند. هر چند که پایان بندی نامشخص و البته به شدت شعاری فیلم کمی غیرقابل باور است.
این فیلم نیز مانند اغلب فیلم ها با اظهار نظرهای مختلفی از سوی منتقدین روبه رو شد برخی اعتقاد دارند که کارگردانی این فیلم از فیلم امروز نیز ضعیف تر است و وجود بی منطقی شخصیت ها و عدم چینش صحیح شخصیت ها در جای خودشان نمی تواند موقعیت فیلم را به درستی سرپا کند و از همین رو موسیقی، فیلمبرداری و صحنه پردازی نیز به کارکرد درست خود در فیلم نمی رسند، ولی برخی نیز معتقدند که استفاده از فضاهای خارجی نظیر پالایشگاه و جاده، دیدن شخصیت‌ها و مکان‌ها در لانگ‌شات‌های متوالی و… به فیلم او هویتی متفاوت داده است و به دلیل حاکمیت قطعی فرمی و محتوایی، پدر ایرانی با اجرای زیبا و فوق العاده فرهاد اصلانی، نمایشی دلپذیر از تصادف نسل ها در این فیلم است .برخی نیز به شدت در مقابل این فیلم موضع گرفته و می گویند دختر به صراحت نمونه حضور رانت در سینمای ایران است؛ یقیناً رانتی که می تواند از میان ۴۵۰ دختر متقاضی بازی در نقش ستاره، دختر سیروس الوند را برگزیند، همان رانتی است که می تواند از مجموع این همه موضوع و سناریوی آماده به کار، دختر را به تشخیصِ قابل سرمایه گذاریِ شورای عالی مناطق آزاد رساند و موفق شود تا برای تعریف داستان نیم خطی خود زمانی ۸۸ دقیقه ای از بودجه و امکانات سینمایی مطالبه نماید؛ اما نقطه اتفاق نظر بیشتر منتقدان موفقیت این فیلم به دلیل مضمون و موضوع در گیشه است، تقابل و کشمکش بین نسل ها از جمله پدران و دختران و نقد داستان همیشگی پدرسالاری همیشه مورد توجه مخاطبان بوده است. البته در سینمای اخیر فیلم هایی کوچه بی نام، خانه پدری، وارونگی و قاعده تصادف از جمله فیلم هایی است که به این تقابل می پردازد موضوعی که امروزه بسیار در موردش بحث می شود؛ ولی باید دید چرا اختلاف نسل ها در میان والدین و فرزندان وجود دارد و چقدر این اختلاف می تواند آسیب باشد و چقدر یک مسئله اجتناب ناپذیر اجتماعی؟ در جامعه امروز ما به دلیل تغییر ناگهانی برخی وضعیت ها خصوصا در ارتباطات و ورود وسایل مدرن و آشنایی با خرده فرهنگ های متعدد دیگر، سبک زندگی در حال تغییر است و بیشتر از هرکسی این جوانان هستند که با این تغییر خو می گیرند، بنابراین الگوهای جوانان نسل کنونی در تمام عرصه‌ها با الگوهای زندگی نسل‌های گذشته بسیار متفاوت شده، چرا که تمام افراد جامعه از دیدگاه مشابهی درباره تغییر الگوهای زندگی برخوردار نیستند. عده‌ای این تغییرات را طبیعی می دانند و تلاش می کنند واقعیت‌های اجتماعی را بپذیرند و عده‌ای هم در برابر هر تغییری مقاومت می‌کنند. دقیقا اختلاف نسل ها از همین جا آغاز می شود زمانی که نسل گذشته نمی خواهد این تغییرات را بپذیرد و یا در برابر این تغییر که باآنچه از گذشته بعنوان سنت در جامعه ما وجود داشته متفاوت است، شروع به مقابله می کند.
این طبیعی است که نیازهای نسل قدیم بدلیل اطلاعات و سبک زندگی با نسل جدید متفاوت است در گذشته بزرگان خانواده ها نقش اصلی را ایفا می کردند؛ اما امروزه با تغییر ساختار خانواده ها دیگر این افراد جایگاهی ندارند بنابراین نمی توان از نسل‌های گذشته کشورهایی با بافت سنتی انتظار داشت که با این تغییر عظیم هماهنگ شوند؛ چرا که آنها حتی اگر بخواهند هم نمی‌توانند و از جوانان نمی توان توقع داشت تا در چارچوب تصور کهن‌سالان از دنیا، زندگی کنند. این مسئله باعث می شود که تقابل بین نسل ها هر روز در بین این دو دسته بیشتر شود و شکاف عمیق تر، فیلم دختر دقیقا بر روی این موضوع دست گذاشته است هر چند در بحث پرداخت به موضع و موفقیت آن جای بحث بسیار است.