«وقایع استان» مصرف بالای آب معدنی در فصل تابستان و مضرات آن بر بدن را بررسی می کند /آبی که مایه حیات نیست

چهارشنبه ۱۱ مرداد ۹۶  شماره ۶۴۴

***

وقایع استان

فرشته غلامی

***

روزهای گرم تابستان هنگام بیرون رفتن از خانه ابتدا به سوپرمارکت محله اشان می رفت و پس از اینکه چند دقیقه ای با فروشنده که حالا مشتری پای ثابتش شده بود، گپی می زد و یک ۵۰۰ تومانی ناقابل از ته جیبش در می آورد و یک بطری کوچک آب معدنی می خرید.
مصرف آب های بسته بندی شده که غالبا با عنوان آب معدنی در بین مردم شناخته شده اند اگرچه تا همین چند سال قبل تنها در فصول گرم سال طرفداران خاص خود را داشت اما اکنون در تمام سال و در همه مکان ها پرطرفدار هست و تا آنجا پیش رفته که بسیاری حتی در مصارف روزانه خود در منزل هم از این آب های بسته بندی استفاده می کنند.
حالا هر چه قدر هوا گرم تر شود و آفتاب هم سوزان تر، مصرف آب هم طرفداران بیشتری پیدا می کند. در این روزهای گرم تابستان که به گفته سازمان هواشناسی اکنون گرم ترین روزهای سال را سپری می کنیم تقریبا تمام افراد یک بطری آب همراهشان دارند تا هنگامی که لب شان خشک شد و احساس تشنگی کردند کمی از آن بنوشند. حال آنکه مردم هم با اعتماد به سلامت آب های معدنی آنها را مصرف می کنند و اما گاها در خصوص مصرف این آب ها شایعاتی دهان به دهان می شود و در دوره ای اوج می گیرد و پس از مدتی فرو کش می کند و بار دیگر موج آن بعد از گذشت زمان آغاز می شود. همین امر مردم را نگران و نگرانتر می کند و این سوالات را در ذهن آنها به وجود می آورد، آیا آنچه به عنوان آب معدنی به دست مردم می رسد واقعا «معدنی» است؟ آیا در فرایند پر کردن بطری پلاستیکی روند تصفیه و گندزدایی رعایت می‌شود؟ ارزش املاحی که روی بطری درج شده آیا واقعی است؟
آب معدنی در واقع به آبی گفته می شود که از یک منبع ثابت مانند چشمه تامین گردیده و طی چهار فصل باید محتویات آن تغییر عمده‌ای نکند و برای تهیه آب معدنی بسته بندی شده هیچ گونه عملیات یا اصلاحی روی آن صورت نمی گیرد و حداکثر می‌توان از صافی‌هایی برای گرفتن مواد جامد استفاده کرد اما آنچه که این روزها در قالب آب معدنی به مردم عرضه می شود همان آب بسته بندی شده است. منظور از آب بسته بندی شده به زعم کارشناسان آب های آشامیدنی هستندکه قبل از بسته بندی در ظروف، تحت اصلاحات قرار گرفته به عنوان مثال با استفاده از عوامل ضدمیکروب و همچنین عبور از فیلترها با سایزها و نوع‌های مختلف مورد اصلاح قرار می‌گیرد و قابل مصرف برای مصرف کنندگان می‌شود. تنها تفاوت عمده آب معدنی و آب آشامیدنی این است که روی آب معدنی اصلاحاتی صورت نمی‌گیرد و مستقیما بعد از آزمایش‌های مختلف در بسته بندی قرار می‌گیرد اما آب آشامیدنی قبل از بسته بندی حتما مراحل اصلاحی مانند میکروب کشی و حذف املاح را طی می‌کند.
اما بیشتر زیان های ناشی از این آب های آشامیدنی ناشی از عدم رعایت هشدارهای ذکر شده بر روی بطری است چرا که بسیاری از افراد برای اینکه ساعت ها بتوانند از آب خنک استفاده کنند، بطری های آب معدنی را چند بار درون فریزر قرار می دهند تا یخ بزند و در طول روز همراهشان باشد. طراحی اولیه بطری‌های پلاستیکی به نحوی است که در صورت انجماد آب در آن‌ها، در اثر بروز تغییراتی در پلیمرهای این ظروف، مواد مضری وارد آن‌ها می‌شود. لذا باید از انجماد آب‌ها در این بطری‌ها خودداری کرد. این ظروف صرفا برای نگهداری آب در درجه حرارت یخچال (۰ تا ۴ درجه سانتی‌گراد) طراحی شده‌اند.
در یک پژوهش که با تلاش محققان دانشگاه هاروارد و کارشناسان مرکز کنترل و پیشگیری امراض آمریکا صورت گرفته، معلوم شد که نوشیدن آب از بطری‌های پلاستیکی که از ماده شیمیایی و البته سمی بیسفنول A یا BPA ساخته شده‌اند، میزان مواد شیمیایی سمی موجود در ادرار را تا حدود ۷۰ درصد افزایش می‌دهد که بدون شک تهدید مهمی برای سلامت کل بدن است.
این پژوهش روی ۷۷ دانشجوی داوطلب انجام گرفت و نشان داد که ماده شیمیایی بیسفنول، سیستم هورمونی این افراد را مختل می‌کند و در نتیجه روی اندام‌ها و توانایی‌های تولید مثلی تأثیر نامطلوب دارد. همچنین به مغز آسیب می‌رساند و سبب بروز بیماری‌های قلبی، سرطان، چاقی و دیابت می‌شود.
رییس اداره نظارت بر مواد غذایی و آشامیدنی هم هشدار داده که در فصل تابستان از آب های معدنی که در برابر آفتاب قرار دارند استفاده نکنید. در کنار تمام این موارد متخصصان و کارشناسشان تغذیه نیز به کرات اعلام کرده اند که افرادی که به صورت مداوم تنها از آب معدنی استفاده می کنند در دراز مدت براثر رسوب املاح معدنی در کلیه ها دچار سنگ کلیه می شوند.
این بطری ها آینده تیره ای را برای سلامت شهروندان به تصویر می کشند اما گرایش افراد به استفاده از آنها همچنان بالاست. در حال حاضر بطری های پلاستیکی آب به سرعت در خیابان ها، قهوه خانه ها، اداره ها و زمین های بازی به صورت یکی از ابزارهای زندگی نوین درمی آیند.
فرهنگ مصرف آب های بسته بندی شده در بطری ها به شکلی است که با تلفن همراه مقایسه شده است: «دیدن بطری های آب در دست مردم، مانند داشتن تلفن همراه شده است. در دست راست افراد تلفن و در دست چپ شان بطری آب معدنی قرار دارد.»
همین تمایل بالا به مصرف این آب ها باعث شده که هواداران محیط زیست دائما این سوال را بپرسند که چه بر سر این همه بطری پس از مصرف می آید؟
ماده اصلی این بطری ها «ترفتالات پلی اتیلن» از مشتقات نفت است که حتی وقتی در کوره های ویژه سوزانده می شود و با زباله های معمولی درهم می شود، می تواند گازهای خطرناکی تولید که بعدا جو را نابود کند.
کارشناسان محیط زیست معتقدند چرخه مربوط به بطری های پلاستیکی آب از هنگام درست شدن تا زمانی که از بین برده می شوند کاملا بر محیط اطراف ما تاثیر منفی می گذارند. چنین بطری های خطرناکی برای نگهداری آبی، مورداستفاده قرار می گیرند که برای نخستین بار زندگی را به جهان می آورد و آن را حفظ کرد. هواداران محیط زیست این مساله را در سه مقوله نفت، پلاستیک و آلودگی مستتر می دانند، هر سه روندی که آب را از منابع زیرزمینی به مغازه ها و سرانجام به دست مصرف کننده می رساند، ارتباط تنگاتنگی با هم دارند.
یکی از ساکنین خیابان نیسانیان اراک می گوید: به آب های لوله کشی شده اطمینان ندارم حتی در خانه اکثر مردم اراک هم دستگاه تصفیه آب دیده می شود تا آب ناسالم لوله ها را بعد از تصفیه مصرف کنیم. در این شهر که آب لوله کشی اش سلامتی شهروندان را به خطر می اندازد استفاده از آب بسته بندی شده ضروری است.
ملیحه خانم هم یکی دیگر از شهروندان اراکی هم بطری های آب معدنی را در گوشه آشپزخانه اش ردیف کرده است. او هم برای آشامیدن ترجیح می دهد آب معدنی استفاده کند. چرا که اعتمادی به آب لوله کشی شده ندارد.
این در حالی است که کارشناسان بهداشت می گویند: «پژوهشی نشان نداده که آب بسته بندی شده، سالم تر یا طبیعی تر از آب لوله کشی است.»
همچنین آنها بر این اعتقادند خرید اینگونه آب ها، ۳۰۰ برابر استفاده از آب لوله کشی هزینه برمی دارد.
به هر روی هیچ کاری آسان تر از آب خوردن نیست اما آب خوردن، آن هم به دفعات و در طول روز کار چندان آسانی هم نیست. چه بسا بسیاری از ما در طول روز حداکثر یک تا دو لیوان آب می خوریم با وجود آنکه کارشناسان اطلاع رسانی می کنند که نیاز بدن به آب هشت لیوان در روز است که در این فصول که گرمای هوا طاقت انسان را طاق می کند به ۱۲ لیوان هم می رسد، اما باید توجه داشت که استفاده از آب های معدنی می توانند صدمات جبران ناپذیری را برای بدن انسان و محیط زیست به همراه داشته باشد که باید در استفاده از این بطری های کوچک نهایت استفاده را کرد.