شنبه ۲۹ مهر ۱۳۹۶ شماره ۷۰۶
***
وقایع استان
فرشته غلامی
***
در کشورهای استرالیا، عمان، ترکیه و تاجیکستان دفاتر اعزام نیرو به خارج از کشور راهاندازی کردیم این خبر را چند روز پیش مدیرکل دفتر هدایت نیرو و کاریابیها درباره اعزام نیروی کار به خارج از کشور در حالی گفت که طرح اعزام نیرو قریب به سه سالی است که بر زمین مانده است.
خوب یا بد، راست یا دروغ از همان ابتدا ایرانی ها همیشه از نظر هوش و استعداد زبانزد بوده و خواهان بسیاری در بازارهای جهانی داشته اند، عده ای از این موهبت الهی استفاده کرده و در پی یک موفقیت به خارج از ایران مهاجرت کرده و عده ای اما به هر دری زده اند نتوانسته در کشور راهی پیدا کنند و توانمندی هایشان از بین رفت، اما با شروع دولت یازدهم خبرهایی از طرحی شد که هنوز به بار ننشسته و هر از گاهی خبر از اعزام نیرو به یک کشور می شود و چندی دیگر خبر از اعزام به کشوری دیگر.
از سال ۹۳ که این طرح مطرح شد برخلاف آنچه که وعده داده شده بود تعداد اندکی نفرات اعزامی به خارج نیز از دالان کاریابیهای بخش خصوصی عبور کردند.
طی این مدت کمیته بینالمللی اعزام نیروی کار وزارت تعاون، علی رغم مکاتبات با مقامات کشورها و مذاکرات با هیاتهای اعزامی به ایران نتوانست راه به جایی برد. به عبارتی دست و پای دولتیها برای اعزام به علت تحریمها بسته بود و بسیاری از کشورها به خاطر بحث هستهای کشور و شفاف نبودن روابط دیپلماتیک برای جذب نیروی کار ایرانی در بازار خود بهانهگیری میکردند.
معضلی که طی سالهای اخیر بسیار دامنگیر شد و حتی معدود کشورهایی هم که در زمان اعزام هیاتهای تجاری خود به ایران ناچارا توافقنامهای را برای جذب نیروی کار از ایران امضا میکردند، پس از مدتی از زیر بار مسئولیت آن شانه خالی کرده و عملا بحث اعزام نیروی کار ایرانی به پله نخست خود باز میگشت.
بر اساس برنامههای چهارم و پنجم توسعه باید ۱۰۰هزار نیروی کار به دیگر کشورها اعزام میشد، اما مشکلات سیاسی و وضع نامطلوب روابط دیپلماتیک همواره سنگ پیش روی تحقق این هدف بود.
با وجود اینکه بسیاری از کارشناسان بازار کار، رسیدن به توافق هستهای را سرآغازی برای تحول بحث اعزامهای نیروی مازاد کار کشور تلقی میکردند، اما با این حال تغییر و تحولات پس از توافق نیز توقعات را آن طور که انتظار میرفت، برآورده نکرد. البته توافق هستهای زمینهای برای ایجاد رغبت در کشورها برای جذب نیروی کار شد، اما همچنان اعزامی طی سالهای اخیر از سوی وزارت تعاون صورت نگرفته است.
اولین جرقه بازار اعزام نیروی کار با توافقنامه ای میان ایران و ایرلند به امضا رسید که بر اساس این توافق قراربود تا ۳۵۰۰ نیروی کار ماهر ایرانی در رشتههای هتلداری و آشپزی به ایرلند اعزام شوند. اما برخلاف وعده هایی که داده شد این تعداد از افراد اعزام نشدند و تنها بازار کاریابی ها داغ داغ بود و برای هزینه اعزام مبالغ کلانی را می گرفتند که مسئولان آن را خلاف قانون می دانستند.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی درخصوص طرح اعزام نیروی کار گفته بود: واقعیت این است که ما با همه دنیا قطع رابطه کرده ایم و در عین حال می خواستیم که نیروی کار به مناطق دیگر ارسال کنیم. با این وجود با کشورهایی مثل استرالیا، کره و کانادا به طرق مختلف صحبت کرده تا این کار آغاز شود.
سال گذشته نیز بارها خبر از اعزام ده هزار نیروی اعزامی به خارج از کشور شد اما آنچه در عمل اتفاق افتاد رقمی حدود هزار نیرو بود که رقم محقق شده در حدود یک دهم آن چیزی بود که پیش بینی شده بود.
به گزارش وقایع استان به نقل از جام جم حسن کرباسی، رئیس هیات مدیره انجمن صنفی کاریابیهای بینالمللی ایران در خصوص وعده های محقق نشده گفت: زمانی که اداره کل توسعه اشتغال خارج از کشور منحل نشده بود کارشناسان مجربی درآن حضور داشتند و تعامل خوبی بین وزارت خارجه و وزارت کار برقرار بود، اما متاسفانه با انحلال آن در دولت نهم، اعزام نیروی کار که سالانه عددی بین ۵ تا ۱۰ هزار نفر را در بر می گرفت به شدت کاهش یافت.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا کاهش اعزام نیروی کار می تواند به دلیل شرایط تحریمی باشد گفت : شاید شرایط تحریمی تا حدی تاثیر گذار بوده باشد، اما کشورهایی که از صنعت اعزام نیروی کار سود می برند بخش خصوصی را تقویت می کنند تا نیروهای بیشتری اعزام شود، متاسفانه با منحل شدن اداره کل توسعه اشتغال خارج از کشور در وزارت کار چنین نگاهی محلی از اعراب نیافت و متاسفانه وزیر کار در چندین سفری که به کشورهای نیرو پذیر داشتند نتوانستند از این فرصت بهره ببرند و اطلاعات لازم در این زمینه در اختیار وی قرار نگرفت.
اکنون پس از کش و قوس های فراوان بار دیگر موضوع اعزام نیروی کار به چهار کشور را مدیرکل دفتر هدایت نیرو و کاریابیها اعلام کرده و هر چند که رئیس انجمن صنفی کاریابیهای بینالمللی ایران هم از اعزام ۴۰۰ نیروی کار تا پایان سال جاری به آلمان را پیش بینی کرده اما باید دید آیا این امر به وقوع می پیوندد یا همچون پیش بینی های سال های اخیر تنها در حد یک وعده می ماند. این در حالی است که روز به روز بر آمار بیکاری در ایران افزوده شده و به عنوان یک معضل اجتماعی از آن یاد می کند. اینکه مرکز آمار خبر از کاهش بیکاری در تابستان سال جاری می دهد هم نتوانسته بر این معضل مرهمی باشد و همچنان در کشور بیکاری بیداد می کند و در استان مرکزی هم با وجود صنعنت قوی که در دل خود دارد اما همچنان با نرخ هفت درصدی مواجه هستیم که برخلاف آنچه که مسئولان می گویند و از نرخ پایین بیکاری در استان سخن می گویندم اما روزانه بسیاری از حتی فارغ التحصیلانی را می بینیم که با این بیکاری دست به گریبانند.
فواید اعزام نیروی کار به خارج از کشور
گروهی معتقدند اعزام نیروی کار همچون مهاجرت برای کشور مضر است اما باید عنوان کرد که این اقدام نه تنها ضرری ندارد بلکه برای اقتصاد کشور می تواند مفید هم باشد که از جمله فواید آن می توان به این موارد اشاره کرد:
۱٫ رهایی خیل عظیمی از بیکاران بدون صرف هزینه: ایجاد شغل برای تعداد زیادی از بیکاران دارای تخصصهای که به وفور در جامعه یافت میشود، هزینهی بسیار سنگینی به جامعه تحمیل میکند. اما با آموزش مختصر آنها در رشتههای همچون آشپزی و یا تعمیر خودرو ماشین میتوان آن افرادی را که نیازمند میلیون ها تومان هزینه برای ایجاد فرصت شغلی هستند، به افرادی تبدیل کرد که هر ساله هزاران دلار پول به کشور حواله میکنند و وضعیت اقتصادی خود و خانوادهشان را ارتقا میبخشند.
۲٫ ایجاد یک منبع درآمدی جدید برای کشور: این موضوع اگر با تعداد بالا همراه باشد، میتواند به منبعی قابل توجه و قابل اتکا در سبد ارزی کشور تبدیل شود، با توجه به تخصص بالای جوانان و تعداد بالای تحصیلکردگان در کشور ما، حوالههای ارسالی نیروی کار در صورت اعزام پنج ساله سه میلیون نفر به خارج میتواند تا ۳ میلیارد دلار نیز افزایش یابد که رقم قابل توجهی است.
۳٫ بازگشت متخصصهای با تجربه: بسیاری از این افراد پس از آنکه پسانداز قابل توجهای به دست آوردند و همچنین تجارب کاری کسب کردند به کشور باز میگردند.
۴٫ مدیریت دولتی موثر و گزینشی: مدیریت دولتی در امر ارسال نیروی کار و مهاجرت میتواند عوارض و آسیبهای این نوع مهاجرت را به صفر برساند، بدین معنی که آن تخصصهایی که در کشور مورد نیاز است پالایش شود و در داخل باز جذب شود و آنها که در کشور به وفور یافت میشود صادر شود.
در نهایت اینکه اعزام نیروی کار به خارج از کشور می تواند بخشی از نیروی بیکار کشور را صاحب کار کند و علاوه بر ارز آوری به تبادل فن آوری نیز بیانجامد که متاسفانه به دلیل ضعف درتعامل با کشورهایی که نیرو پذیر هستند چنین ظرفیتی خالی مانده است اما امید می رود که وعده کنونی و اعزام به چهار کشور محقق شود تا بدین طریق نیروهای ماهر تحویل جامعه داده و به اقتصاد کمک شود.