روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
پنجشنبه ۱۱ خرداد ۹۶ شماره ۶۰۱
***
وقایع استان
فرشته غلامی
****
حوالی ساعت هشت است و با قدم زدن در شهر مغازه هایی خودنمایی می کنند که در چند قدمی هم با بنر بزرگ نوشته اند «آش و حلیم نذری موجود است.» مغازه هایی که تا چندی پیش ساندویجی بودند یا سوپرمارکت، اما اکنون محلی برای توزیع آش و حلیم شدند و عده ای نیز مغازه ای را صرفا برای همین یک ماه اجاره کرده اند. چیزی که در این میان بیش از همه به چشم می خورد ظروف یکبار مصرفی است که در ابعاد مختلف بر روی میز حضور دارند.
هرچه زمان به اذان مغرب نزدیک می شود افراد بیشتری به این مکان ها مراجعه می کنند تا حلیم و آش را بخرند آن هم در ظروف یکبار مصرف. ظروفی که سالهاست مهمان خانه هایمان شده است در حالی که به گفته محققان مضراتش بیش از فوایدش است.
زمان قدیم که زیاد هم دور نیست شاید همین ده یا پانزده سال پیش این ظروف پلاستیکی به ندرت یافت می شد. در هنگام خرید حلیم افراد قابلمه در دست جلوی مغازه آماده می شدند و در هنگام مراسم مختلف و نذری هم کمتر از این ظروف دیده می شد. این ظروف به‌دلیل فراوانی و ارزان قیمت بودن، ایجاد سرعت و سهولت در کارها، قابلیت شکل‌پذیری در هر شکل و اندازه و … در زندگی شهری که سرعت و راحتی حرف اول را می‌زند جا باز کرده‌اند. در مهمانی‌ها دیگر کسی مجبور نیست ساعت‌ها وقت صرف شستن و جابه‌جا کردن ظروف کند و باعث شده بسیاری از کارها راحت‌تر از گذشته انجام شود.
بسیاری از مسئولان ایران را پنجمین کشور مصرف کننده این ظروف می دانند و از مضرات ظروف یکبار مصرف گفته اند و حتی تا آنجا پیش رفته است که علاوه بر آنکه ۱۱۸ نوع بیماری را به همراه دارد، خطر مسمومیت ناشی از این ظروف پلاستیکی را برابر با گاز گرفتگی می دانند.
چرا ظروف یکبار مصرف مضر است؟
پلاستیک‌ها، پلیمرهایی هستند که از سنتز مواد اولیه‌ای به نام مونومر تهیه می‌شوند. مونومرها موادی سمی و برای سلامت انسان مضر هستند؛ در حالی که پلیمرها خنثی هستند و مشکلی ندارند. اما اشکال کار اینجاست که معمولا در فرایند تهیه پلیمرها مقداری مونومر باقی می‌ماند. اگر این فرایند اصولی و مطابق استانداردهای لازم صورت گرفته باشد، مشکلی برای سلامت افراد به وجود نمی‌آورد. برای همین در استفاده از پلاستیک‌ها به عنوان ظروف غذا باید بسیار محتاط بود و در ضمن به هرنوع پلاستیکی نباید مجوز بسته بندی مواد غذایی داده شود.
در حال حاضر به دلیل استفاده غیرمجاز از پلیمرهاى بدون پایه در بسته‌بندى و نگهدارى مواد غذایى، شناسایى صحیح این محصولات توسط مردم تا حدودى با مشکل روبه رو شده است. وزارت بهداشت در این راستا سعى کرده است کارخانه‌هاى تولیدکننده ظروف یک بار مصرف را از کارخانجات تولیدکننده قطعات پلاستیکى در مصارف صنعتى تفکیک کند. ضمن اینکه کارخانه‌هاى تولیدکننده ظروف پلاستیکى براى مواد غذایى باید پروانه ساخت داشته باشند. نقد‌هایی به استفاده از ظروف پلاستیکی وارد است و در این مورد نسبت به سلامت افراد و تخریب محیط زیست، هشدار‌های جدی داده شده است.
چند سالی است که متخصصان محیط زیست، تغذیه و بهداشت از سرطان‌زا بودن ظروف پلاستیکی یکبار مصرف حرف می‌زنند. مواد سرطان‌زای ظروف یکبار مصرف شفاف یا پلی استیلنی که برای چای و دیگر مواد غذایی داغ استفاده می‌شود، در دمای ۴۰ درجه سانتیگراد آزاد شده و وارد مواد غذایی می‌شود.
پلاستیک‌ها زمانی که وارد چرخه طبیعت می‌شوند، لایه محافظی به شکل عایق در دل خاک ایجاد می‌کنند و ۳۰۰ تا ۵۰۰ سال طول می‌کشد تا تجزیه شوند و طول عمر پسماند این مواد، آلودگی منابع زیرزمینی و خاکی را نیز در پی دارد و تا حد قابل توجهی باعث کاهش حاصلخیزی زمین کشاورزی می‌شود. بسیاری از کارشناسان استفاده از ظروف یکبار مصرف کاغذی و گیاهی را پیشنهاد می‌دهند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ظروف و لیوان‌های کاغذی یکبار مصرف، قابلیت تجزیه بودن آنهاست.
مصرف این ظروف تا جایی پیش رفته است که اکنون در مصارف خانگی هم به وفور از آن استفاده می شود در یخچال، فریزر و… اما در ماه های محرم و صفر و رمضان استفاده از اینها دو چندان می شود.
اکنون با توجه به قرار گرفتن در ماه رمضان، حلیم، شله زرد، انواع آش و دیگر غذاهای ویژه ماه رمضان در این ظروف به دست مردم می رسد. فروشندگان این مواد غذایی بدون در نظر گرفتن سلامتی مردم، این غذاها را در ظروف رنگارنگ یکبار مصرف می فروشند و خریداران با اگاهی و یا بدون اگاهی از مضرات این ظروف خیلی راحت استفاده می کنند.
استفاده از غذاهایی که ممکن است علاوه بر تهدید سلامتی هیچ نوع فایده ای برای انسان نداشته باشد و موادی از این ظروف توسط غذاهای داغ می تواند بیماری های مختلفی از جمله سرطان را ایجاد نماید. با این وجود مشاهده می شود که روزانه حجم قابل توجهی آلودگی از طریق ظروف یکبار مصرف به طبیعت و محیط زیست تحمیل می شود و بارها و بارها توسط کارشناسان محیط زیست از تهدید ظروف یکبار مصرف برای طبیعت گفته شده و از ضرر و زیان این ظروف برای سلامتی انسانها صحبت شده است اما باز هم روند استفاده از آنها رونق زیادی دارد.
غذاها و خوراکی هایی که به صورت داغ در ظروف یکبار مصرف ریخته می شوند و ما از آنها برای سفره های افطار استفاده می کنیم در واقع سلامتی خود را به خطرمی اندازیم.
رییس اتحادیه پلاستیک و ملامین فروشان اراک هم درخصوص تولید برخی از ظروف یکبار مصرف از مواد دسته دوم هشدار داد و گفت: ظروف یکبار مصرف که رنگ روشن تری دارند بهداشتی هستند و از مواد اولیه خوبی درست شده اند.
وی با بیان اینکه مردم از خرید ظروف یکبار مصرفی که رنگ تیره دارند خوداری کنند افزود: اغلب این مواد از مواد دست دوم ساخته شده اند و از لحاظ بهداشتی مناسب نیستند.
بهرام شیخ الاسلام بیان کرد: به طور معمول ظروف یکبار مصرف بازیافتی دارای رنگ کدر و تیره هستند و شماره پروانه ساخت از وزارت بهداشت ندارند.
رییس اتحادیه پلاستیک و ملامین فروشان اراک با بیان اینکه ظروف یکبار مصرف با رنگ شفاف، روشن و شیشه ای باید برای مواد غذایی سرد استفاده شود، افزود: تحت هیچ شرایطی نباید برای توزیع مواد غذایی داغ از آنها استفاده کرد و این ظروف فقط برای مایعات و مواد غذایی خنک مثل شربت، شیر سرد، آبمیوه و آب استفاده شود.
رییس اتحادیه پلاستیک و ملامین فروشان اراک ادامه داد: استفاده از این نوع ظروف برای مواد غذایی و آشامیدنی با دمای بالای ۶۵ درجه سانتیگراد و مواد غذایی چرب ممنوع است.
حال آنکه برای کاهش ظروف یکبار مصرف تنها آگاهی به مردم کافی نیست بلکه دولت نیز باید وارد عمل شود که می تواند بصورت بخش نامه یا مالیات بیشتر برای این ظروف پلاستیکی باشد. به طور مثال اگر مالیات بر کیسه‌های پلاستیکی افزایش یابد، مغازه دارها این کیسه‌ها را فروشی می‌کنند و به طور خودکار شاهد کاهش استفاده از کیسه‌های پلاستیکی می‌شویم. حال آنکه قیمت پایین مواد پلاستیکی در ایران از عوامل افزایش بی رویه استفاده از آنها است.
هرچند توجه به رویکرد و راهکارهای فرهنگی نقش بسزایی در زمینه کاهش مصرف پلاستیک خواهد داشت ولی اساسا این روند بدون اتخاذ سیاست های کلان و همکاری و هماهنگی کلیه بخش های دولتی، خصوصی و سازمان های مردم نهاد چندان نتیجه مطلوبی به همراه نخواهد داشت. حال آنکه اگر رسانه ها و دیگر عوامل فرهنگی هم وارد عمل شوند بر کاهش استفاده از این ظروف موثر خواهند بود.
گویا مضرات ظروف یکبار مصرف به قصه تکراری تبدیل شده و گفتن آن تنها تکرار است و تکرار و نتیجه ای در بر نخواهد داشت چرا که به وضوح شاهد این هستیم که اکنون همچون دیگر مناسبت های مختلف روند استفاده از این ظروف افزایش یافته است.
