نگاهی به نبود فرهنگ آپارتمان نشینی در جامعه شهری ما/هم سایه ها

شنبه ۱۳ خرداد ۹۶ شماره ۶۰۲
****
وقایع استان
سحر یاری
****
دیوارهای بتنی با جرثقیل های عظیم الجثه کنار هم قرار می گیرند. خانه ها روی هم سوار می شوند و در آخر یک ساختمان چند طبقه و بعد این ساختمان های یک طبقه در مساحت زیادی کنار هم قرار می گیرند و یک شهرک ساخته می شود. شهرکی که به ناگاه در آن هزار خانواده در کنار هم شروع به زندگی می کنند. هزار خانواده ای که که هر کدام از یک منطقه دیگر از شهر و با فرهنگ دیگری آمده اند. حالا همه این ها در مفهومی به نام آپارتمان نشینی مشترک می شوند؛ مفهومی که این روزها به نام فرهنگ و سبک از آن نام برده می شود؛ ولی به نظر می رسد هنوز خیلی شناخته شده نیست. البته نسبت توسعه این فرهنگ نیز در شهرها و مناطق مختلف تفاوت دارد. مثلا در شهری مانند اراک که حالا چند سالی است انبوه سازی شکل گسترده ای گرفته و قبل ترها شاید فقط یک منطقه با این شکل در آن وجود داشت قطعا این فرهنگ نوپاتر و ناشناخته تر از شهری مانند تهران است. بنابراین فرهنگ آپارتمان نشینی این روزها چالش خیلی از ساکنین شهرک های تازه تاسیس است. کافی است سری به این اماکن زد تا دید که گاه چه درگیری هایی در آن وجود دارد که همه ته مانده و دنباله سبک زندگی گذشته است.
با گسترش جمعیت و رشد روزافزون احداث آپارتمان ها در شهرها شاهد معضلی هستیم بنام فقدان فرهنگ زندگی جمعی البته شاید خیلی ها بگویند ایرانی ها که به زندگی کنار هم به دلیل رواج زندگی قومی و قبیله ای در گذشته شان باید عادت داشته باشند و فرهنگ و سبک غریبی برایشان نباشد؛ اما مساله این است که آن زندگی با این زندگی جمعی فرق دارد. زندگی قومی و قبیله ای و یا زندگی چند خانواده در یک خانه یکی از مظاهر زندگی سنتی در ایران و از تبعات پدرسالاری بوده است؛ اما زندگی آپارتمان نشینی یکی از عناصر زندگی مدرن است که در عین حفظ فردیت ما رو ملزم به رعایت قوانینی می کند که در نظریه «چهار دیواری اختیاری» نیز تغییر ایجاد می کند.
در خانه های آپارتمانی خبری از حیاط های بزرگ چند ده متری با باغچه های بزرگ نیست. خانه هایی که در آن اگر سر و صدا و شلوغی نیز بود کمتر باعث آزار همسایه می شد. در آن زمان به جای فرهنگ و حقوق همسایگی روابط دیگری در چارچوب عرف مانند با خبری از حال همسایه، سلام و تعارف کردن در کوچه و خیابان، کمک به همدیگر در مراسم ها و حتی شب نشینی های همسایه وار رسم بود و بیشتر آئین همسایگی بود تا حقوق آن.
دقیقا این مساله پاشنه آشیل زندگی آپارتمان نشینی خصوصا در شهرهایی چون شهر ما است. سکونت در مجتمع‌های مسکونی و زندگی تنگاتنگ با دیگر شهروندان به هر یک از این دلایل، ادبیات و فرهنگ خاصی می‌طلبد که عدم آشنایی و رعایت آنها موجب بروز کدورت‌ها و اختلاف‌های فراوان بین ساکنین می‌شود. البته یکی از علت‌های بروز این اختلاف‌ها، ناآشنایی برخی از ساکنین با حقوق و تکالیفشان است.
سجادی مدیر یک مجتمع ۱۱ طبقه در اراک است. او می گوید: در این مجتمع ۶۶ خانواده زندگی می کنند. خانواده هایی با فرهنگ و دیدگاه های مختلف که میزان آشنایی آن ها با فرهنگ و قوانین آپارتمان نشینی متفاوت است و قطعا در انجام امور یک ساختمان و رسیدن به اجماع در رفع مشکلات دردسرهایی وجود دارد.
وی اضافه می کند: خیلی از ساکنین هنوز در سبک زندگی قبلی خود هستند و صحبت کردن با صدای بلند، رفت و آمد در هر زمان از شبانه روز، بلندی صدای تلویزیون یا رادیو برایشان امری عادی است و اصلا مرواردی چون حسن همجواری را در نظر نمی گیرند.
سجادی می گوید: هنوز گلایه ها و شکایاتی از همدیگر وجود دارد که شاید با رعایت کوچکترین نکته ها قابل حل بود، مثلا قراردادن برخی وسایل شخصی در پاگردها و راهروها که جز قسمت های مشترک آپارتمان محسوب می شود.
وی ادامه داد: مشکل دیگری که گاه دیده می شود عدم همکاری برخی ساکنین با نگهبان ساختمان است. در حالیکه وظیفه اصلی نگهبان حفظ امنیت ساختمان و بررسی رفت و آمدهای مشکوک است و این به منزله دخالت و نقض حریم شخصی نیست بلکه جز قوانین آپارتمان نشینی است.
فتاح نیز یکی از افرادی است که نزدیک به پنج سال است که آپارتمان نشین است. او نیز می گوید: به نظر من قبل از سکونت و ورود هر فردی به این سبک زندگی باید به آنها آموزش داد.
این کارمند ۵۰ ساله اضافه می کند: چه ایرادی دارد کتابچه هایی تنظیم شود که در آن فرهنگ آپارتمان نشینی تبیین شده باشد و به ساکنین جدید از سوی مدیر ارائه شود تا مشکلات بعدی ایجاد نشود.
وی ادامه داد: مثلا پرداخت هزینه های مشترک یکی از دغدغه هایی است که خیلی از ساکنین جدیدالورود با آن چالش دارند مثلا بسیار پیش آمده که ساکنین می گویند ما اغلب نیستیم چرا باید هزینه برق راهرو را دهیم یا در دادن شارژ کوتاهی می کند که این خیلی قابل درک نیست.
در مجموع فرهنگ آپارتمان نشینی شامل استفاده درست و مناسب از قسمت های مشاع و مشترک و پرداخت هزینه های مشترک مربوط به آنها، احترام به حقوق همسایگان رعایت مقررات مربوط به آپارتمان نشینی و تمام مواردی است که باعث می شود که زندگی صلح آمیزی در کنار آدم هایی که تنها به اندازه یک دیوار با آنها فاصله داریم، داشته باشیم. در حال حاضر بخش زیادی از ساکنین پردیسان در آپارتمان ها و مجتمع های مسکونی کوچک و بزرگ ساکن هستند ولی تنها تعداد اندکی از آنها از قوانین آپارتمان نشینی خبر دارند و از این رو است که گاهی اوقات شاهد اختلاف و شکوه هایی هستیم. و این گونه اختلافات تا حدودی جزء زندگی آپارتمان نشینی ها شده است. هرچند که با گذشت زمان ضرورت یادگیری این قوانین و فرهنگ ایجاد خواهد شد؛ ولی قطعا تا آن زمان چالش های آپارتمانی همچنان ادامه خواهد داشت. بهرحال ذکر چند نکته در خصوص آپارتمان نشینی خالی از لطف نیست.
لازم است بپذیریم که آپارتمان ملک شخصی ما نیست و به نسبت واحدهای موجود در مجتمع دارای شریک هستیم. داشتن کفش یا وسیله های شخصی مانند گلدان و تابلو غیره در راهروی آپارتمان و محل گذر سایر همسایه ها ممنوع است. زمانی که قصد پختن غذا، نذری یا هر استفاده دیگری از آب، گاز و برق عمومی را دارید علاوه بر مسئولین ساختمان باید از تک تک همسایه ها اجازه بگیرید. شارژ و هزینه های ماهیانه خود را به موقع پرداخت کنید. نظافت آپارتمان را رعایت کنید.
با همسایگان دعوا و جر و بحث نکنید. همیشه در جلسات عمومی آپارتمان شرکت کنید و هنگام حل مشکلات ساختمان عصبانی نشوید و جر و بحث و توهین نکنید. هرگونه خرابی را باید فورا به مسئول ساختمان اطلاع داد یا با هماهنگی او نسبت به تعمیر آن اقدام کرد.