نگاهی به تاثیر عوامل انسانی در آتش سوزی های عرصه های طبیعی استان/داغ بر سینه دشت

پنجشنبه ۱ تیر ۹۶ شماره ۶۱۶
****
وقایع استان
سحر یاری
****
زن با اخم نگاهش می کند و می گوید: کمتر بکش، یه دقیقه اومدیم بیرون. اونم همه اش پشت سر هم روشن کن. مرد زیرلب غر می زند و می گوید: کلا ساز مخالفی، بابا اینجا که دیگه چاردیواری نیست که خفه بشی. زن می گوید: اتفاقا چون بیرونه می گم بذار کمی هوا بخوریم تو رو قرآن.
صدای داد و بیداد همراهانشان از کنار چشمه آب می آید. یکیشان داد می زند: بیاید خیلی خنکه. جون می ده پاهات رو بذاری توش.
مرد می گوید: اصلا حوصله این سرو صداها را ندارم. زن می خواهد سیگار را از میان انگشت های دست مرد بیرون بکشد. مرد می گوید: لوس نشو پاشو برو… چند تا پک بزنم اومدم…
زن روسری اش جلو می کشد و می گوید: تو ظل آفتابم نشستی خب و به سمت دوستانشان می رود.
مرد با صدای دوباره که می گوید: بیا بابا دیگه… کلافه بلند می شود. سیگارش را همانطور به سمت علف های دشت پرتاب می کند و می رود. توی راه پاچه های شلوارش را بالا می زند: برید کنار می خوام شیرجه بزنم. همه با هم می خندند زنش نیز.
هوا گرمتر می شود باد شدیدتر شده. یکی از دختربچه های توی جمع داد می زند: بابایی نیگاه اونجا آتیش گرفته… پدر دختر به سمتی که او اشاره کرده نگاه می کند، می گوید: تا بیشتر نشده باید خاک بریزیم و به سمت آتش می رود. هنوز دوساعت نگذشته که تمام دشت آتش گرفته و به سمت بالای کوه می رود.
مرد دوباره آتشی روشن می کندو می گوید: خسته شدیم. زن می گوید: تو سیگارت رو خاموش کرده بودی، مرد با کمی مکث می گوید: یادم نیست.
عوامل انسانی، خطاهای سهوی و عمدی از دلایل عمده آتش سوزی های عرصه های طبیعی در کشور است. گاهی این آتش سوزی ها به دلیل نزدیکی به مناطق مسکونی یا مناطق صنعتی خطر گسترششان بیشتر می شود. در روزهای اخیر شرایط جوی مانند گرمای زیاد و وزش باد باعث ایجاد چند آتش سوزی در اراک و روستاهای اطراف شده است. یکی از این آتش سوزی ها، آن هم با دخالت مستقیم انسان حریق کوه های اطراف شهربازی اراک بود که به شدت باعث نگرانی شهروندان شد.
سه شنبه شب بود که بخشی از کوه های مجاور شهربازی اراک آتش گرفت و این آتش سوزی تا اوایل بامداد چهارشنبه ادامه پیدا کرد. تا در نهایت پس از چند ساعت تلاش توسط آتش نشانی مهار شد.
براساس اعلام آتش نشانی اراک، بی احتیاطی عده ای از شهروندان موجب شده علف‌های هرز کوه جنب شهربازی لاله در ساعت ۲۳:۰۴ دقیقه سه شنبه دچار آتش سوزی شود و با توجه به وزش باد، آتش فراگیر شد که با حضور ۳ دستگاه ماشین آتش نشانی آتش مهار و به هیچ یک از دستگاه های شهربازی آسیب نرسیده است.
مدیرعامل سازمان آتش نشانی شهرداری اراک در خصوص این حادثه گفت: این آتش سوزی در حاشیه شهربازی اراک اتفاق افتاده بود و خسارتی به این مجموعه وارد نکرد.
آقازیارتی، اظهار کرد: این حریق ناشی از آتش گرفتن علف های خشک حاشیه شهربازی اراک بوده است. تعدادی از جوانان به قصد تفریح در این محل مرتکب این حریق شده بودند.
وی اظهار کرد: این آتش سوزی حاصل خطای انسانی بوده و نیروهای عملیاتی به موقع وارد عمل شده و حریق را مهار کردند.
این آتش سوزی نشان داد که چطور خطای انسانی در کنار عوامل طبیعی موجب ایجاد خطرهایی می شود که همیشه هم بدون خسارت نیست. این حریق ها غیر از خسارت مادی ممکن است خسارات جانی نیز به بار آورد. همین چند روز پیش بود که در مراتع اطراف میقان نیز شاهد آتش سوزی گسترده ای بودیم. آتش سوزی که علت آن به درستی اعلام نشد ولی گرمای هوا و باد در تشدید و گسترش آن موثر بود. نتیجه تحقیقات در زمینه آتش سوزی در مراتع و جنگل ها حاکی از این است که در درصد بالایی خطای انسانی و حتی در مواردی تعمد نیز در کار است.
به گزارش وقایع استان به نقل از ایسنا، مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی با بیان اینکه ۹۵ درصد آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی استان ناشی از عوامل انسانی است که از این میزان ۸۵ درصد به صورت غیر عمد حادث می‌شود، افزود: برپا کردن آتش توسط گردشگران، رها کردن سیگار روشن در طبیعت و رها کردن آتش روشن از جمله دلایل بروز آتش‌سوزی در مراتع است.
یوسف یوسفی با بیان اینکه پیش‌بینی‌ می‌شود امسال میزان آتش‌سوزی‌ مراتع بیش از سال گذشته باشد، افزود: نیروها و گشت‌ها به دمنده‌های اطفاء حریق، بیل و آتش‌کوب تجهیز شده‌اند که بتوان به نحو مطلوب‌تری آتش را مهار کرد.
وی با بیان اینکه در خصوص آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی اقدامات به دو بخش پیشگیرانه و اجرایی تقسیم می‌شود، عنوان کرد: در بخش اقدامات پیشگیرانه نسبت به اطلاع‌رسانی در خصوص اقداماتی که مردم هنگام حضور در عرصه های طبیعی باید انجام دهند و اقداماتی که باید از آن اجتناب کنند، اقدام شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری با اشاره به برگزاری جلسه‌ای در خصوص آتش‌سوزی مراتع، بیان کرد: طبق بررسی‌های انجام شده در این جلسه مقرر شد در هر یک از فرمانداری‌ها از جمله فرمانداری چهار شهرستان بحرانی ستادی برای مقابله با آتش‌سوزی‌ها و اقدام به موقع تشکیل شود.
یوسفی ادامه داد: طبق این تصمیم‌گیری اکیپ‌های اضطرار در شهرستان‌ها با مسئولیت فرمانداران تشکیل شده است و دستگاه‌های مرتبط عضو این ستاد هستند.
وی با بیان اینکه مردم نیز می‌توانند در خاموش کردن آتش‌سوزی مراتع کمک کنند، افزود: مهار آتش مراتع در مراحل اولیه کار دشواری نیست و تا زمان اعزام نیرو مردم می‌توانند نسبت به مهار آتش اقدام کنند.
اما چرا با تمام تاکید بر اهمیت مراتع و جنگل ها هنوز مردم نسبت به این مساله بی تفاوت هستند و حتی یک درجه بدتر خود باعث از بین رفتن این مراتع می شوند. یکی از دلایل اصلی این است که مردم نسبت به اهمیت وجود مراتع بی خبر هستند.
کافی است از چند شهروند بپرسید که می دانید اهمیت مراتع از چه بابت است تا متوجه شوید که بسیاری از آن ها حتی نمی دانند مراتع کدام عرصه های طبیعی است چه برسد به اینکه بدانند چه فوایدی دارند و در عین حال نابودی آن ها چه آسیب های طبیعی به همراه دارد که در نهایت گریبان انسان را می گیرد؟ شاید اگر کمی اطلاعاتشان در این باب بیشتر بود به راحتی ته سیگارهای خود را بر روی زمین های پرعلف پرتاب نمی کردند، شاید اگر بیشتر اهمیت آن را می دانستند خاکسترهای آتش خود را همانطور رها نمی کردند تا با یک باد آتش زیر آن به جاهای دیگر تسری پیدا کند و موجب آتش سوزی شود.
اما مراتع چه جاهایی هستند مرتع به دشت های پر از گل و گیاه، تپه ها و کوه های سر سبز و علفزارها و بوته زارهای وسیع گفته می شود که حداقل در یک فصل سال (یا چند روز از سال) مورد چرای دام قرار گیرد. این دشت ها بدون اینکه کسی در آن زحمتی کشیده باشد، سر سبز و خرم است و دامداران دام های خود را برای چرا به آنجا می برند.
در مورد فواید مراتع باید گفت: تولید علوفه، تولید اکسیژن، کمک به ذخیره شدن آب در زیرزمین، حفظ حاصلخیزی خاک و جلوگیری از فرسایش آن به وسیله آب و باد از طرف دیگر ریشه گیاهان مراتع خاک ها را به هم می چسباند و ساقه ها و قسمت هوایی گیاهان هم در مقابل باد و سیل مقاومت می کند و مانع می شود این خاک ها به جاهای دیگر برده شود و خاک را حفظ می کنند.
به هر روی یکی از عوامل تخریب و انهدام جنگل ها و مراتع آتش سوزی است. آتش سوزی علاوه بر نابودی درختان جنگل و پوشش مرتعی سبب به هم خوردن اکولوژی گردیده و حیات جانوران را نیز به مخاطره می اندازد. ترکیب گونه های گیاهی عرصه را مختل نموده و سبب تضعیف پایداری گـونه های نادر و ذخایر ژنتیکی می شود بطـوری که چنـدسال پس از وقـوع یک آتش سوزی در منطقه ای گونه های مهاجر سطح عرصه را تسخیر نموده و تیپ جامعه گیاهی گذشته را تحت تأثیر قرار می دهند. درست است که در ارزیابی آتش سوزی‌ها در مراتع استان، علل در هر منطقه ای متفاوت است، اما نکته قابل توجه رد پای انسان در اکثر آتش سوزی‌هاست که جای تامل دارد. شناخت علل بروز حریق در جنگل‌ها و مراتع برای جلوگیری و تقبل خسارات ناشی از آتش سوزی بسیار مهم است، چرا که با آگاهی و مراقبت است که می توان سرمایه‌های طبیعی را حراست کرد.