روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
چهارشنبه ۲۰ دی ۱۳۹۶ شماره ۷۶۳
در حال حاضر مهد کودک بیشتر از اینکه یک مکان برای نگهداری کودکان باشد، به یک نهاد آموزشی و پرورشی تبدیل شده است
وقایع استان: دوران کودکی یک برهه زمانی منحصر به فرد و مهم در زندگی هر فرد به شمار می رود که آموزه های این دوران تا پایان عمر همراه فرد خواهند ماند. بر اساس تحقیقات دانشمندان انسان ۵۰ درصد از مهارت های زندگی را قبل از چهار سالگی می آموزد و مابقی را تا پایان عمر! فلذا این دوران از اهمیت قابل توجهی برخوردار است چرا که تأثیرات محیطی دوران کودکی در شکل گیری شخصیت ما تاثیری بی بدیل داشته و نقش بسیار مهمی در خلق و خوی کنونی بازی می کنند. بر همین اساس همواره یکی از بزرگترین دغدغه های پدران و مادران چگونگی تربیت فرزندانی است که شخصیت پایداری داشته باشند و بتوانند در آینده افراد موفق و مسئولیت پذیری باشند. حال این سوال پیش می آید که دوران کودکی افراد چه تاثیری بر آینده و موفقیت یا عدم موفقیت شان دارد؟ نقش آموزه های مختلف، بازی، والدین، مربیان و فعالیت های مختلف دوران کودکی در شکل گیری شخصیت افراد در بزرگسالی چگونه توجیه می شود؟ برای پررنگ کردن و برجسته ساختن عناصر موفقیت در کودکان چه اقداماتی می توان انجام داد؟ آیا مهدهای کودک در این روند جایگاهی دارند و اگر پاسخ مثبت است، مهدهای کودک چه نقشی در آینده سازی کودکان دارند؟
مهد کودک تنها جایی برای نگهداری بچه ها نیست!
بسیاری از مردم بر این باورند مهد های کودک جایی برای نگه داشتن بچه های خانواده های کارمندان و سرگرم کردن آنها است. اما واقعیت چیز دیگری است. هر چند در گذشته نه چندان دور تعداد مهدهای کودک یا کودکستان ها خیلی کمتر از دوره کنونی بود، ولی از همان دوران خانواده ها تمایل به شروع تعلیم و تربیت فرزندان شان را در این مکان ها داشتند.
اما امروزه تقریبا اکثر والدین اعم از شاغل و غیر شاغل، تمایل به ثبت نام فرزندان شان در مهدهای کودک دارند. بسیاری از آنها حتی ماهها قبل از به دنیا آمدن فرزندشان، اطلاعات زیادی در این باره به دست می آورند. به منظور آشنایی بیشتر با یک مهد کودک استاندارد و نقش مربیان مهدهای کودک و آموزه های از پیش طراحی شده در شکل گیری شخصیت و آینده کودکان، گفتگوی کوتاهی با «مینا مختارپور» کارشناس علوم تربیتی و برنامه ریزی آموزشی که خود از زمره مدیران مهد کودک هست، انجام داده ایم که حاوی نکات فنی و علمی فراوانی است. وی با بیش از دو دهه سابقه آموزش به کودکان، از تجارب خود در این رشته می گوید.
مهد کودک چه تأثیری بر آینده کودکان دارد؟
مهد کودک به شکلی که امروزه در جوامع مختلف می بینیم، یک پدیده نوظهور است. شاید انقلاب صنعتی را بتوان اولین جرقه در ایجاد مهد های کودک تلقی کرد چرا که این انقلاب بسیاری از جنبه های زندگی مردم را تغییر دارد و راه اندازی مهد کودک نیز یکی از پدیده ها بود. اما در حال حاضر این فلسفه دچار تغییرات اساسی شده و مهد کودک جایگاه مهمی در تعلیم و تربیت دارد و تنها مکانی برای نگهداری کودکان نیست. در حال حاضر مهد کودک بیشتر از اینکه یک مکانی برای نگهداری کودکان در هنگام اشتغال والدین باشد، به یک نهاد آموزشی و پرورشی تبدیل شده که حتی مادران غیر شاغل نیز رغبت و تمایل زیادی برای فرستادن کودکان خود به این مکان پیدا کرده اند. این نهاد آموزشی امروزه به مکانی برای آموزش مهارتهای اولیه زندگی به کودکان تبدیل شده است؛ مهارتهایی که اولاً نیاز ضروری برای زندگی در عصر مدرن است و ثانیاً اینکه به علت تخصصی بودن آن، بیشتر والدین (حتی والدین تحصیل کرده) از آموزش آنها به فرزندان شان ناتوان هستند.
توجه به چه مسائلی در مهد های کودک ضروری است؟
ایمن بودن مهد کودک از نظر فیزیکی و بهداشت مکانی اولین و مهم ترین شاخصه یک مهد کودک است. تخصص و علم مربیان و همچنین رفتار مناسب آنان با کودکان دومین آیتم مهم در یک مهد کودک شاخص و استاندارد محسوب می شود. اجرای برنامه های متنوع و سازگار با روحیات بچه ها نظیر بازی های مناسب، برگزاری رقابت هایی که هوش هیجانی را تقویت می کند، حضور در مراسم مختلف ملی و اسلامی و دعوت از کارشناسانی که روحیه بچه ها را می شناسند، از دیگر فاکتور های یک مهد کودک پویا و مناسب است. در ضمن تعداد کودکان در یک مکان واحد و نحوه مراقبت از آنها نیز شاخص های مهمی در انتخاب مهد کودک به شمار می روند.
آیا مهد کودک فقط مختص والدین شاغل است؟
در گذشته همواره نگهداری و تربیت بچه های مادران شاغل به یکی از اعضای فامیل نظیر مادر بزرگ یا خاله یا عمه و یا حتی همسایه غیر شاغل سپرده می شد. اما با افزایش تعداد زنان شاغل و شرکت بیشتر زنان در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی، لزوم توسعه فضاهایی نظیر مهد کودک بیش از پیش احساس شد. اما این همه ماجرا نیست و با افزایش سطح آگاهی خانواده ها، مادرانی که شاغل نیستند نیز تمایل به ثبت نام فرزندان شان در مهد های کودک پیدا کردند؛ چرا که تجربه نشان داده بچه هایی که به مهد کودک رفته اند در یادگیری مسائل و نحوه برخورد با مسائل آموزشی در مدرسه موفق ترند و با روحیه و انگیزه بیشتری پای به مدرسه می گذارند.
چه تفاوتی بین کودکانی که به مهد کودک می روند با سایرین وجود دارد؟
این یک واقعیت است که کودکانی که به مهد کودک می روند به دلیل تعدد بازیها و همبازی های بیشتر، نسبت به سایر کودکان فعال تر و پر تحرک ترند. در مقابل برخی کودکانی که به مهد کودک نمی روند بیشتر بازیهای نشسته انجام داده و اکثر وقت خود را به تماشای تلویزیون و بازی های رایانه ای می گذرانند که می تواند بر سلامت جسمی و روانی آنها تأثیرات منفی جسمی و روحی بگذارد. مهد کودک علاوه بر این می تواند به ارتقاء مهارتهای اجتماعی و شخصیتی، تقویت هوش و یادگیری مهارت های اجتماعی کودکان کمک کند.
علاوه بر این کودکانی که به مهد می روند از خود خلاقیت هایی نشان می دهند که منجر به تشویق و دریافت پاداش می شود. همین تشویق های مربیان مهد باعث می شود حس اعتماد به نفس کودکان بالا رفته و از نظر رشد ذهنی و اجتماعی از رشد خوبی برخوردار شوند. همین موضوع باعث می شود که در سالهای تحصیلی، کمتر دچار افت شده و از نظر هوشی نیز نسبت به کسانی که مهد نرفته اند از هوش و استعداد نسبتا بهتری برخوردار باشند.
نقش مربیان مهد کودک را چگونه ارزیابی می کنید؟
در مهد کودک ها مربیان وظیفه بسیار مهمی دارند؛ زیرا علاوه بر آموزش، نقش جایگزین مادر را برای کودک ایفا می کنند. مربی در وهله اول باید بتواند اضطراب کودک را به حداقل برساند، احساس امنیت را در کودک تقویت کرده و در عین حال او را کنترل کند. بنابراین لازم است در باره شخصیت و نحوه رفتار مربیان و اینکه تا چه حدی قادر هستند نقش جانشین مادر را ایفا کنند، تحقیق کنیم. نکته بعد نحوه انتقال مطالب و آموزش به کودکان است که این کار نیاز به حوصله، تخصص و تجربه بالا دارد و مربیانی در امر موفق هستند که علاوه بر مطالعه از تجارب سایر مربیان کمک بگیرند.
نحوه آماده سازی کودک برای حضور در مهد کودک به چه صورت است؟
یکی دیگر از مسائل بسیار مهمی که در این زمینه مطرح است، ترغیب کودکان برای رفتن به مهد کودک است. زیرا کودکان به همان میزان که نسبت به شرایط جدید اشتیاق نشان می دهند ممکن است دچار اضطراب و ترس نیز بشوند. بنابراین آماده کردن کودکان برای رفتن به مهد کودک یک امر بسیار مهم است و نقش مربی در این بین غیر قابل انکار است. در واقــع بیشتر کودکانی که رفتن بـه مهـد را تجـربه می کنند، در روزهـای اول فضــای مهــد را بـه خوبـی نمی پذیرند و بی تابی ها و اضطراب های زیادی از خود نشان می دهند. اما اگر مربیان تعلیم دیده و مجرب در مهد باشند و تعامل درستی بین والدین و مربیان به وجود بیاید محیط مهد کودک می تواند از جذابیت خاصی برای کودک برخوردار شود.
چه بازی هایی مناسب مهد های کودک هستند؟
بازی های کوتاه چند دقیقه ای، شیوه خوبی برای آغاز یا پایان یک درس هستند. با انجام آنها در اول کلاس، می توان فضای شاد و خوبی به وجود آورد و در پایان کلاس هم می توان با انجام بازی های کوتاه احساس هیجان و سرخوشی از درسی را که خواندند، در بچه ها ایجاد کرد.
بهترین بازی ها، آنهایی هستند که برای انجام شان نیاز به آموزش زیاد، زمینه چینی طولانی و استفاده از وسایل بخصوص و گران قیمت نباشد. بازی های سنتی، پیدا کردن گمشده، نقاشی در هوا، لب خوانی کردن، سبد میوه و … تعدادی از این بازی ها هستند که با کمترین امکانات قابل اجرا در مهد کودک هستند و علاوه بر افزایش مهارت های کلامی کودکان باعث تحرک و جنبش پذیری آنها نیز می شوند.
سخن پایانی
در عصر کنونی نمی توان منکر نقش فعالیت ها و آموزش های دوران کودکی در شکل گیری شخصیت بزرگسالی آنها شد. بدون تعارف دنیای امروز دنیای علم است و حتی تربیت بچه ها نیز دارای اصول و قواعد خاصی است و هر قدر خانواده ها در استفاده از این علوم وسواس بیشتری نشان دهند، در آینده با مشکلات کمتری مواجه می شوند و کودک مهارت هایی نظیر نه گفتن، کسب اعتماد به نفس، درک متقابل افراد، مسئولیت پذیری و نوع دوستی، بیان احساسات، انتقاد کردن و انتقاد پذیری، تعامل با سایرین، کنترل خشم، درک اجتماعی و شناسایی ارزش های جامعه و … را بهتر می آموزد. فلذا به خانواده ها توصیه می کنم در انتخاب مهد کودک نهایت دقت را به عمل بیاورند و تنها میزان شهریه یا دوری و نزدیکی مهد را مد نظر قرار ندهند و سعی کنند فرزندان خود را تحویل مهد کودکی دهند که مدیر و مربیان آن نسبت به آینده بچه ها حساسیت بیشتری نشان می دهند.
در مجموع اینکه مهد کودک هایی را انتخاب کنیم که صرفا محل نگهداری کودک در ساعاتی از روز نباشند؛ بلکه به روحیات و نیازهای اساسی او نیز توجه داشته باشند، رشد کودک و شرایط فردی او را نیز در نظر بگیرند و برای اجرای برنامه های متنوع تدابیر لازم را اندیشیده باشند.
