روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
دوشنبه ۱ آبان ماه ۱۳۹۶ شماره ۷۰۷
***
وقایع استان
سمیه انصاری فر
***
هنر اورجینال نیست. این یعنی همه هنرمندان متاثر از هنر قبل خود بوده اند و هستند؛ هرچند این تاثیرپذیری در تمام عرصه ها مورد قبول است ولی گاه به تقلیــد محض تبدیل می شود و کمتر می توان در آن خود هنرمند و نگاهش را دید.
بسیار دیده شده که بعد از موفقیت یک هنرمند استفاده از روش و سبک او در میان هنرمندان دیگر به اپیدمی تبدیل شود؛ ولی وقتی که خود هنرمند بهترین آن را ارائه داده چرا یک تکرار محض از او باید داشت. در سینمای ایران بعد از موفقیت های اصغر فرهادی در عرصه های بین المللی فیلمسازی او بسیار مورد توجه قرار گرفت و بسیاری ازسینماگران جوان و حتی با تجربه نیز سعی کردند با شبیه سازی فیلم های خود به مولفه های سینمای فرهادی به فیلم قابل قبولی برسند.
این روند در ده سال اخیر بسیار دیده شده است. «هفت دقیقه تا پاییز»، «سعادت آباد»، «برف روی کاج ها»، «قاعده تصادف»، «ملبورن»، «شکاف»، «کوچه بی نام»، «عادت نمی کنیم»، «تابستان داغ» و… از جمله این فیلم هاست.
اینکه فیلمسازان جوان تحت تاثیر کارگردان های بزرگ و جریان ساز قرار گیرند، پدیده ای طبیعی است. کما اینکه در دهه ۵۰ نیز تعدادی از فیلمسازان منسوب به جریان موج نو تحت تاثیر فیلم های کیمیایی قرار گرفتند و دامنه این تاثیرپذیری چنان گسترده بود که جز جوان ها، شامل برخی فیلمسازان هم قواره و هم نسل کیمیایی هم شد. این اتفاق بعد از انقلاب درباره کیارستمی تکرار شد و کار به جایی رسید که مهم ترین و تاثیرگذارترین فیلم ساز دهه ۶۰ به سودای تکرار موفقیت های جهانی کیارستمی، سبک و سیاق فیلمسازی خود را رها کرد و به تقلید از کارگردان «خانه دوست کجاست؟» پرداخت.
از میان این فیلمسازان یکی دو نفر بعد از چند تجربه توانستند از زیر سایه سنگین کیارستمی خارج شوند و لحن و زبان خاص خود را بیابند. بقیه فیلمسازان اما هم چنان تحت تاثیر کیارستمی باقی ماندند. هم اکنون هم شرایط اینگونه است و حال باید دید در تب داغ فرهادیسم سینمای ایران کدام کــارگــردانان جـوان راه خود را پیدا می کنند و می توانند به استقلال و نگاه سینمایی خود برسند.
این روزها فیلمی در سینماهای کشور در حال اکران است که به اعتقاد بسیاری از منتقدان کپی ضعیف از فیلم های اصغر فرهادی است و همان مسیری را می رود که بسیاری از کارگردانان متاثر از فرهادی سال ها قبل رفته اند و اغلب ناموفق بوده اند.
« زرد» اولین ساخته مصطفی تقی زاده در اراک نیز در سینما عصر جدید اکران می شود. این فیلم داستان پنج جوان را روایت می کند که به ناگاه درگیر ماجرایی می شوند که در رویارویی با آن بخش های پنهانی از زندگی و شخصیتشان بروز پیدا می کند.
این فیلم در عرصه بین المللی موفقیت هایی داشته است از جمله اینکه در مســابقه جشنـواره بین المللی فیلم هنر روسیه حضور داشت و توانست دو جایزه اصلی جشنواره در بخش بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه را از آن خود کند. «زرد» همچنین در جشنواره شانگهای جایزه بزرگ هیات داوران و جایزه بهترین بازیگر زن (ساره بیات) را دریافت کرده است.
با وجود تمام این موفقیت ها اما چرا تقی زاده ی زرد را اینطور متهم به تقلید از فرهادی می کنند؟ فیلم زرد در مورد پنج جوان نخبه است که بورسیه کشور ایتالیا را گرفته اند و می خواهند از ایران بروند. آن ها در یک سفر تفریحی به شمال با یک بحران رو به رو می شوند. حامد با بازی شهرام حقیقت دوست در این جمع دچار مشکل شده و بیماری کبدش تا حدی حاد است که به کما می رود و برای زنده ماندن نیاز به پیوند هر چه سریع تر کبد دارد که پول زیادی نیز نیاز دارد. در این میان جمع پنج نفره شهــاب با بازی بهرام رادان، نیکی بــا بازی بهاره کیان افشار، فرامرز با بازی مهرداد صدیقیان و نهال با بازی ساره بیات که همسر حامد است تمام تلاششان تــامین پول برای این عمل است و در این مسیر بحران هایی پیش می آید و نکته های شخصیتی ای از هر فرد مشخص می شود درست جایی که باید بین رفتن و زنده ماندن رفیقشان یکی را انتخاب کنند.
فیلم از یک روز خوب شروع می شود سرخوشی و آرامش میان چند دوست که تصمیم های بزرگ برای زندگی دارند و تا چند روز دیگر همگی قرار است مهاجرت کنند. این آغاز ما را یاد فیلم « درباره الی» می اندازد آرامش و خوشی که ناگاه با بگم شدن الی به هم می خورد و به بحران تبدیل می شود در زرد نیز حامد و بیماری اش قرار است این بار را بر دوش بکشند.
همانطور که می دانیم در فیلم فرهادی از همان ابتدا همه چیز در خدمت بحران پیش رو و و قایع بعد از آن بوده البته این بخش شاید در فیلم زرد تا حدودی رعایت شده باشد یعنی سعی شده عناصر نشان داده شده و برخی وقایع بی اهمیت درون فیلم اضافه نباشد و در ادامه توجیهی برای آن ها باشد مثلا صحنه آرایش کردن نهال که در آخر فیلم ما را به همین تصویر در ابتدای فیلم و دیالوگ حامد به او ارجاع می دهد.
هر چند فیلم تلاش خود را می کند تا در دل بحـران شتابزده خود به کنکاش در روابط میان انسان ها بپردازد؛ ولی نمی تواند مانند فرهادی این رابطه را به مرز مقبولیت برساند و روابط در سطح تعریف می شوند شاید علت اصلی آن باشد که شخصیت ها در فیلم به درستی تعریف نشده اند و حتی جایگاه اجتماعی و علمی ای که دارند در فیلم دیده نشده اند مثلا هیچ کدام این پنج نفر در مواجهشان با بحران و در ادبیات شبیه نخبگان نیستند هر چند که برخی می گویند قرار نیست ما آدم ها را شبیه آنچه هستند بیاوریم و در دنیای داستان و فیلم آن را خلق می کنیم ولی این در صورتی است که ما اصراری به رئال بودن جزئیات دیگر فیلم نداشته باشیم.
در مقابل برخی شخصیت ها نیز هیچ کارکردی در داستان روند فیلم ندارند مانند پسر مردی که در زندان است و قرار است کبد را از او بخرند و در نهایت کلاهبردار از آب درمی آید و حتی پسر همسایه که زمانی عاشق او بوده و او پسش زده و حالا برای کمک به سراغش رفته است خیلی منطقی و در چارچوب داستان نیست.
هر چند تقی زاده می کوشد تا مسئله اصلی فیلم را از سطح به عمق ببرد و یک اتفاق را به مسائل جزئی تری تعمیم دهد، مسائلی که نمــایـانگر بحران های امروز بسیاری از جوانان است؛ ولی آنقدر شیفته این مسئله می شود که می خواهد هر آنچه امروز به عنوان معضل و آسیب اجتماعی هستند از فرار مغزها، مهاجرت، فقر، فروش اعضای بدن، دروغ و خیانت و … همه را یکباره در درون فیلم مطرح کند و اتفاقا همه را در یک سطح از اهمیت قرار دهد و به بهانه بیماری حامد و احتمال مرگ او تمام این مسائل را بازگو کند که شاید بدسلیقه ترین آن موضوع خیانت حامد بود و در واقع عشق های مثلثی که نمونه بارزش در آثار فرهادی را در چهارشنبه سوری دیده ایم.
در مورد بازی ها هم نقدهای بسیاری بر این فیلم وارد است هرچند گروه بازیگران از بازیگران مطرح و خوب سینمای ایران هستند؛ ولی به جز مهرداد صدیقیان بازی های تکراری از بازیگران دیگر را شاهد هستیم و این تکرار را در بازی ساره بیات خیلی بیشتر می توان دید. زنی که در اوج ناراحتی و تلاشش برای زنده نگاه داشتــن همسرش متوجه می شود او با دختر دیگری رابطه داشته و حالا قربانی این فیلم محسوب می شود.
هرچند که زرد در روزهای اول اکران توانست فروش میلیاردی داشته باشد ولی به نظر می رسد مخاطب را از دیدن خود دلسرد کند.
