روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
پنجشنبه ۱۱ آبان ۱۳۹۶ شماره ۷۱۴
بخش دوم
***
وقایع استان
احمد سیاری
***
اگر ورزش کوهنوردی را تازه شروع کرده اید در ابتدای کار ممکن است مسایل و مشکلاتی برای شما به وجود بیاید. با پیدا کردن یک همراه با تجربه یا دوستی که از هر نظر با شما هماهنگی دارد، کار، تا حدی آسان می شود. باید بدانید که یک فرد کارکشته و شایسته می تواند کمکهای فراوان و راهنمای خوبی برای شما باشد. اگر تازه وارد هستید، از اوایل خرداد تا اواخر مهر را برای کوهنوردی انتخاب کنید، چون در فصول دیگر خصوصاً زمستان، خطراتی از قبیل بهمن، سرمازدگی، سر خوردن، کولاک و طوفان و گم شدن در مه و غیره پیش می آید. بنابراین داشتن تجربیات نظری و عملی برای چنین فصلی ضرورت دارد.
برای کوهنورد شدن لازم نیست در ابتدای کار به قله دماوند صعود کنید بلکه قبلاً تحت آموزشهای لازم تجربیات مربوط به راهپیمایی و کوهنوردی را کسب کنید و به این ترتیب پایه کوهنوردی خود را تقویت نمایید و در کنار آموزشهای کوهنوردی دوره های سنگ نوردی و آموزش یخ و برف و استفاده از طناب و کلنگ و ابزار و دیگر علوم کوهنوردی از قبیل بهمن شناسی، تغذیه، امداد و نجات و ۰۰۰ را از مربیان با تجربه بیاموزید. هرگز تنها به کوه نروید. حتی یک کوهنورد با تجربه هم ممکن است به دلیل پیچ خوردن مچ پایش نتواند حرکت کند و اگر همراه نداشته باشد ممکن است جان خود را از دست بدهد، کوهنوردی ورزشی گروهی می بــاشد و در هیچ رشته ای از این ورزش تکروی جایی ندارد.
طرح یک برنامه کوهنوردی
در یک برنامه کوهنوردی یک روزه یا چند روزه، باید هدف و مقصد خود را نسبت به مسافتی که در طول روز می پیمایید و روشنایی هوا، شرایط جوی و مکانی و تجربه و نیروی اعضای تیم تنظیم کنید. با توجه بر توان و تجربه و امکانات همراهان مسایلی چون وقت، امکانات مالی، وسایل مورد نیاز و توجه دقیق به روحیه آنها برنامه خود را طرح ریزی نمایید در صورت امکان فردی آگاه را که اطلاعات کاملی درباره منطقه دارد همراه ببرید و در غیر این صورت، اطلاعات منطقه ای را از کسانی که قبلاً به منطقه رفته اند جویا شوید.
اطلاعات مقدماتی شما درباره منطقه مورد نظر می تواند شامل مسائل زیر باشد
نام و ارتفاع قله مورد نظر و موقعیتهای جغرافیایی آن، که در چه رشته کوهی واقع شده است و از جهات چهارگانه با چه رشته کوههای دیگری ارتباط دارد، راههای رسیدن به مبدأ صعود، محل و ساعت حرکت وسیله نقلیه عمومی و نام آبادیهای مسیر تا مبدأ، فاصله بین آبادیها به کیلومتر، چگونگی راههای آسفالته خاکی (جیپ رو) و مالرو منتهی به قله، مسیرهای زمستانی و تابستانی عوارض طبیعی یا مصنوعی موجود در مسیر صعود برای راهنمایی مسیر مانند چشمه، تک درخت، دیواره، برج سنگی، دکل برق، باران سنج و۰۰۰ اطلاع از محل و ارتفاع جان پناه یا پناهگاههای مسیر، محلهای مناسب برای چادر زدن، اطلاع از چشمه های آب و در صورت فنی بودن قسمتی از مسیر، داشتن وسایل فنی مورد نیاز، اطلاع از منطقه و مسافت و زمان بین دهکده تا قله و جانپناه. قبل از حرکت و برنامه رفتن به منطقه، دوستان کوهنورد و خانواده خود را در جریان صعودتان قرار دهید و آدرس منطقه مورد نظر و مبدأ صعود را روی کاغذ بنویسید تا در صورت لزوم، اطلاع کافی در اختیار نجات دهندگان شما باشد.
چیدن کوله پشتی
وزن کوله پشتی نباید از وزن بدن کوهنورد بیشتر باشد زیرا به زانو و ستون مهره ها آسیب می رساند. معمولاً اجسام سنگین تر را اول داخل کوله پشتی گذارده و وسایل سبک تر را روی آن قرار می دهند کوله پشتی نباید لق بزند و یا به اصطلاح شکم دهد. مواد غذائی یا آبدار باید در کیسه پلاستیکی جداگانه بسته بندی شده و در کوله پشتی قرار گیرد. اجسام نوک تیز یا سنگین باید طوری چیده شوند که با پشت یا کتف تماس نداشته باشد.
حرکت و اجرای یک برنامه
شما کوهنوردان باید انرژی خود را به سه قسمت انرژی صعود، انرژی فرود و انرژی ذخیره، تقسیم کنید و در هنگام حرکت، گامی ثابت و یکنواخت را برگزینید، به طوری که بتوانید ساعتها آن را حفظ کنید بدون آنکه توقفی داشته باشید یا بدنتان عرق کند. در سر بالایی از تند رفتن خودداری کنید، در شیبهای تند در موقع بالا رفتن و حتی پایین آمدن با قدمهای کوتاه و به صورت مارپیچ حرکت کنید. در حرکت، باید ضربان قلب و برداشتن پاها با هم هماهنگ باشد و باید خودتان این هماهنگی را به دست آورید. نفر اولی که در رأس گروه به عنوان لیدرل حرکت می کند باید طول گامهای خود را با طول گامهای ضعیف ترین نفر در گروه هماهنگ نماید.
تنفس در کوهستان
باید عمیق و آرام نفس بکشید و عمل دم را از بینی انجام دهید زیرا تنفس از راه دهان باعث تشنگی و خشکی گلو و در هنگام سردی هوا باعث سرماخوردگی و چرک کردن لوزه ها می شود. توجه داشته باشید که تعداد ضربان قلب شما در دقیقه بیش از حد بالا نرود، مدت استراحتهای موقت نباید بیش از ۱۰ الی ۱۵ دقیقه به طول انجامد چرا که بدن کوهنورد کم کم سرد می شود و حالت خشکی پیدا می کند. این امر، حرکت مجدد را با مشکلات روبه رو می سازد.
چند نکته درباره تغذیه در کوهستان
۱- برای اجرای یک برنامه کوهنوردی یک روزه یا چند روزه باید از چند روز قبل با یک رژیم غذایی مقوی به ذخیره انرژی در بدن پرداخت.
۲- غذای کوهستان باید مقوی، مغذی، زود هضم، سبک و پر کالری باشد.
۳- برای تلاشهای سنگین باید به بدن خود مواد کالری زا مخصوص برسانیم. هر صد گرم گلوکز ۴۰۰ کالری انرژی دارد، به سرعت انسان را گرم می کند و زود هضم و جذب می شود. هر صد گرم بادام و گردو از ۳۰۰ تا ۴۰۰ کالری انرژی دارند.
۴- هنگام فعالیت کوهنوردی بدن ما به ۵/۲ تا ۴ لیتر آب در شبانه روز نیاز دارد. البته این امر به حرارت محیط و فعالیت ما بستگی دارد.
۵- به علت فعالیت، بدن ما مقداری آب، نمک، پتاسیم و فسفر را از دست می دهد. پس لازم است هنگام مصرف آب و غذا کمی نمک به آنها اضافه کنیم تا از گرفتگی عضلات و بر هم خوردن تعادل بدن مصون باشیم.
۶- آب برف کاملاً خالص و فاقد مواد معدنی است. برای جلو گیری از اسهال و پایین آمدن فشار خون می توان به آن قند، نمک یا عصاره میوه اضافه کرد.
۷- پس از یک فعالیت شدید، آب سرد به کلیه ها و ریه ها و دستگاه گوارش صدمه می زند. پس آب را بعد از کمی استراحت و خنک شدن بدن نوش جان کنید.
۸- همیشه مقداری مواد غذایی اضافه همراه داشته باشید، زیرا ممکن است به علل مختلف به آن نیازمند شوید.
۹- به تاریخ مصرف و باد کردگی قوطی مواد کنسرو شده توجه داشته باشید.
اقدامات مؤثر در موقعیتهای اضطراری
همیشه در کوهستان، آرام حرکت کنیم و هیچ سنگی را به پایین نغلتانیم. از دویدن بپرهیزیم و خود را درگیر مسیرهای ناشناخته نسازیم. در موقع باران و رعد و برق پناه گرفته و بدانیم رعد و برق غالباً بر قله ها و تیغه های سنگی و مناطق مرتفع برخورد می کند. در این هنگام تمام وسایل فلزی مانند ساعت، کلنگ و کرامپون را از خود دور کرده و در پناه سنگی به فاصله ۳ تا ۵ متری روی زمین بنشینیم و عایقی مانند کوله پشتی یا طناب زیر خود قرار دهیم. به محض مشاهده هوای نامساعد و قبل از بحرانی شدن هوا از پوششهای حفاظتی خود مانند لباس بادگیر، کلاه، دستکش استفاده کرده وبا مشاهده اولین نشانه های بیماری مانند تنگی نفس و خستگی مفرط در میان اعضای گروه، فرد بیمار را به پایین انتقال دهید.
پای آسیب دیده را بالا بگیرید: نباید پا در حالت ایستاده یا نشسته آویزان باشد. بلکه باید آن را روی چهار پایه ای قرار دهید، زیر پا، بالش یا محافظ نرمی بگذارید تا ارتفاع آن از لگن بالاتر بیاید. این کار به تخلیه مایعات در فضای بین بافتی کمک می کند و از انباشتگی مایعات در بافت و متورم شدن دور تا دور مچ پا جلوگیری می کند.
حمایت: از نوک انگشتان تا زیر زانو را باند پیچی کنید، ساده ترین راه حمایت مؤثر از پا استفاده از باند جورابی است که می توان آن را مانند جوراب به پا کرد. اگر تورم زیاد است از باند جورابی دولا استفاده کنید. اگر مچ پا خیلی متورم شده باشد، می توان برای حمایت از آن و کاهش تورم از وسایل تخته بندی قابل باد شدن استفاده کرد. از باندهای غیر ارتجاعی استفاده نکنید مگر اینکه واقعآ بتوانید آن را به طور صحیح به کار گیرید. به هر حال هر ضایعه سنجی را در اطراف مچ پا بایستی محکم ولی قابل ارتجاع باند پیچی کرد. تا مدتی پس از آسیب دیدگی تورم مچ پا بیشتر می شود و در صورتی که آن را حمایت نکنید ممکن است دردناک و داغ شود و صدماتی بیشتر حاصل گردد. برای حمایت از مفصل، هیچگاه برای صاف کردن مفصل در رفته اقدام نکنید. فراموش نکنید که در هر نوع باند پیچی هر ۱۵ دقیقه یکبار جریان خون پا را بررسی کنید. ناخن شست آسیب دیده را فشار دهید و سپس آن را رها نمایید، دقت کنید که سرعت بازگشت رنگ قرمز به بستر ناخن چقدر است. اگر بستر ناخن سفید بماند باند پیچی را فوراً شل یا باز کنید.
استراحت: اگر مچ پا دردناکتر از آن است که بتوانید به راحتی روی آن راه بروید، وزن خود را روی آن منتقل نکنید، در مواردی که مجبورید به جایی بروید، لی لی کنید یا از عصا استفاده کنید. در طول مدتی که پا در حالت استراحت است و پا بالاتر قرار دارد باید سعی کنید که مچ پا را در حدی که دردناک نباشد به صورت مستقیم به سمت بالا و پایین حرکت دهید، سعی نکنید مچ پا را بچرخانید زیرا این کار مفصل را دردناکتر می کند. در دررفتگی باز احتمال عفونت هم وجود دارد، که باید زخم ایجاد شده را پانسمان کرد.
بیماری کوه گرفتگی حاد
نسبت کمی از افرادی که به طور وسیع به ارتفاعات بلند صعود می کنند به طور حاد بیمار شده و درصورتی که به آنها اکسیژن داده نشود و به ارتفاعات پایین تر انتقال نیابند می میرند.این بیماری پس از چند ساعت تا حدود دو روز بعد از صعود به وجود می آید. این دو عارضه به کرات به وجود می آید.
مهمترین اورژانس در مورد حمله گرمایی، سردکردن بدن است. بلافاصله بدن را از معرض تابش آفتاب دور کنید، لباسهایش را درآورید، بدنش را کاملاً با آب سرد مرطوب کنید. سریعاً تهویه هوای سرد را برایش برقرارکنید. سپس بیمار را با ملافه هایی که با آب سرد مرطوب شده اند بپیچید و سریعاً اورا نقل مکان دهید. همچنین به یک فرد دیگر یاد بدهید که چگونه در حین انتقال،بیمار را باد بزند و دستگاه تهویه را با حداکثر سرعتش به راه بیندازد. ایده آل این است که کل بدن بیمار را سریعاً در حمام آب و یخ قرار داده، یخ را بر پوستش مالش دهیم. اگر چنین کاری ممکن نبود، قطعات یخ را در یک کیسه پلاستیکی قرار دهید، بدن بیمار را مرطوب کنید و کیسه را بر بدن بیمار بمالید. پاکتهای یخ را زیر دست، دورگردن و اطراف قوزکهای پای بیمار بگذارید تا عروق بزرگ سطحی را خنک کند.
کوهستان با سکوت و وقار بی مانند اش روزهای سرد زمستان می تواند شما را به کام حادثه فرو بکشد عاقل باشید و تنها تصمیم نگیرید و با هم فکر کنید.
