مجموعه گزارش های «وقایع استان» به مناسبت هفته ملی دیابت/هشدار! این گزارش قند خونتان را بالا می برد

یکشنبه ۲۱ آبان ۹۶   شماره ۷۲۰

بخش دوم

***

وقایع استان

فرشته غلامی

***

انسان علاقه عجیبی دارد تا راه های عجیب و غریب را طی کند و گاه زندگی خود را با افسانه و شایعات در هم آمیزد. مخصوصا اگر این راه ها به سلامتی اش مرتبط باشد. با تمام ادعاها و آنچه می بینیم و می شنویم که اکنون در عصر ارتباطات هستیم و پیشرفت های علمی با بالاترین درجه خود رسیده اند اما باز هم شاهد حضور این افسانه ها در زندگی روزمره خود هستیم که با وجود شبکه های اجتماعی هم بیش از قبل فراگیر شده اند. مهمترین علت توجه بدین افسانه ها را شاید بتوان تلاش برای پیداکردن راه درمانی برای بیماری های لاعلاج، ترس از بیماری های جدید تر و پیچیده تر دانست.
«درمان قطعی دیابت با عرق یوقناق»، «درمان قطعی دیابت با بامیه»، «درمان بیماری دیابت با آب هوشمند»، «درمان قطعی دیابت با جراحی» و… شاید کمترین عناوینی باشند که این روزها بارها به چشممان می خورد، از گشت و گذار در خیابان ها و عبور از عطاری ها گرفته، تا کانال های تلگرامی و صفحات اینستاگرامی هر روز خبر از درمان قطعی این بیماری می دهد، خبری که چندان رنگ و بوی واقعیت هم ندارد. چرا که بیش از ده سال است که از انتشار خبری مبنی بر انجام آزمایشی بر روی موش برای درمان قطعی دیابت می گذرد و گاها خبر از درمان قطعی دیــابت تـــوسط سلول های بنیاری می شود اما همچنان در هاله ای از ابهام به سر می برند و همچنان سالانه هزاران نفر هم بر اثر این بیماری جان خود را از دست می دهند.
بسیاری از متخصصان و کارشناسان در این حوزه می گویند دیابت با توجه به دانش امروز قابل درمان نیست اما می توان در کنترل این بیماری و آسیب های بعدی ناشی از آن نقش مهمی داشت و آنها می گویند داروها و درمان هایی برای کاهش قندخون و دیابت طراحی شده اما تاکنون دارویی برای درمان قطعی این بیماری ایجاد نشده است.
رئیس انجمن دیابت ایران هم گفته دیابت به ویژه نوع یک آن بر اساس دانش علمی و پزشکی روز جهان درمان قطعی ندارد و تبلیغاتی که در آن ادعا می شود می توان با جراحی این بیماری را درمان کرد، فریبی بیش نیست.
اما دیابت چیست و چکونه شکل می گیرد؟
بیماری دیابت که در نزد پزشکان و مردم به نام بیماری قند شناخته شده در واقع ناشی از اختلال در تنظیم خودکار قندخون توسط متابولیسم بدن است. میزان تولید انسولین در بیماران مبتلا به دیابت، منجر به کاهش یا افزایش مفرط گلوکز در خون می شود. در صورت افزایش غیرمعمول میزان گلوکز در خون- میزان طبیعی آن بین ۸۰ تا ۱۲۰ میلى‏گرم درصد سانتیمتر مکعب خون می باشد- ممکن است بیمار به کما رفته و یا فوت کند. در این حالت لوزالمعده ماده انسولین که باعث سوختن قند مى‏شود به مقدار کافى تولید نمى‏کند و هنگامیکه لوزالمعده انسولین نسازد، مقداری طبیعی قند در خون افزایش پیدا کرده، بخشی از آن قندها از طریق کلیه ها و ادرار دفع می شود. این در حالی است که وظیفه اصلی انسولین سوزاندن قند در بدن است. وقتى هم که مغز به انرژى (قند خون‏) نیاز داشته باشد و براى تأمین قند خون، غذا به اندازه کافی خورده نشود، مغز پیام‏هایى به غدد فوق‏ کلیوى‏ مى‏فرستد تا آدرنالین ترشح کنند. آدرنالین با تحریک کبد سبب ترشح گلیکوژن مى‏شود و سپس آن را طی فرایندی به گلوکز تبدیل مى‏کند. این گلوکز وارد جریان خون شده و به مغز برده مى‏شود. مغز، قند خون را دریافت مى‏کند اما نه از طریق صرف غذا بلکه از طریق مصرف ذخیره‏ موجود در کبد که باید در مواقع اضطرارى و فورى مصرف مى‏شد.
وقتی که مقدار قند موجود در خون به علت عدم ترشح انسولین، یا مصرف بالای قند مصنوعی بالا برود و انسولین ترشح شده از لوزالمعده قادر به سوزاندن آن نباشد، قند در خون جمع شده و به بدن آسیب می زند.دیابت را به دو نوع تقسیم می کنند؛ دیابت نوع یک یا دیابت نوجوانان، که نوعی بیماری خود ایمنی است و در نتیجه تخریب نابه جای سلول‌های مولد انسولین به وسیله دستگاه ایمنی بدن رخ می‌دهد. علت این بیماری که معمولا افراد را در سنین نوجوانی درگیر می‌کند، دقیقا مشخص نیست و علاجی هم برای آن وجود ندارد.دیابت نوع ۲ یا دیابت بزرگسالان معمولا در میانسالی بروز می‌کند و زمینه ارثی در ایجاد آن دخیل است. این نوع دیابت به علت مقاومت پیدا کردن سلول‌های بدن به انسولین رخ می‌دهد. دیابت نوع ۲ نیز علاجی ندارد، اما کارهای مختلفی می‌توان برای اداره درمانی و نیز پیشگیری از آن انجام داد. برای کنترل و جلوگیری از این بیماری باید رژیم غذایی سالم مصرف کرد، به مقدار کافی ورزش کرد و وزن خود را متعادل نگهداشت. بیمارانی که این اقدامات در آنها موثر واقع نشود، معمولا تحت درمان با قرص‌های خوراکی پایین‌آورنده قند خون قرار می‌گیرند؛ البته ممکن است در درازمدت این قرص ها تاثیر خود را از دست بدهند و بیمار مجبور شود با تزریق انسولین قند خون خود را طبیعی نگهدارد.
اغلب بیماران و حتی بسیاری از پزشکان فکر می‌کنند درمان دیابت یعنی فقط کنترل قند خون اما درمان دیابت و بهتر بگوییم کنترل بیماری دیابت، یک مجموعه است که این مجموعه عبارت است از: کنترل فشار خون، کنترل چربی‌های خون، ترک سیگار، ورزش و فعالیت فیزیکی مناسب، تغذیه درست و در نهایت، کنترل قند خون.
دیابتی‌ها درمان هم می‌شوند؟
به جرات در پاسخ به این سوال می توان گفت با دانش فعلی برای درمان قطعی بیماری دیابت راهکاری وجود ندارد بلکه همچون دیگر بیماری ها تنها می توان از آن پیشگیری کرد. اینکه با مصرف چند روزه یک دارو بتوان به درمان نهایی این بیماری رسید، بدون آنکه نیاز به درمان دیگری وجود داشته باشد، غیرممکن است. دیابتی‌ها نیاز به کنترل همیشگی قند خون با دارو یا انسولین و کنترل میزان فشار خون، چربی خون، اختلالات تیروئید همراه، کنترل چشم‌ها و کلیه‌ها دارند و این کار موجب می‌شود که طول عمر عادی داشته باشند و گرفتار عوارض قند خون نشوند. برخی از عوامل ابتلا به دیابت قابل کنترل است که ازجمله مهم‌ترین آنها می‌توان به چاقی به‌ویژه چاقی شکم، داشتن زندگی بدون تحرک و ماشینی، سیگار کشیدن، مصرف زیاد گوشت قرمز، گوشت‌های فرآوری شده، لبنیات پرچرب و شیرینی‌جات، بالا بودن کلسترول و چربی خون اشاره کرد. یک رژیم غذایی مناسب با کاهش مقدار کربوهیدرات، چربی‌ها و کالری مصرفی و انجام ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی باعث می‌شود که بدن از هورمون انسولین استفاده کند و میزان قند خون را پایین بیاورد. مراجعه منظم، غربالگری صحیح و تشخیص زودهنگام دیابت، بهترین راه برای جلوگیری و کنترل این بیماری است.
این طبیعی است که حتی در دنیای امروز با وجود پیشرفت تکنولوژی و علم نیز شایعات نقش تاثیرگذاری در زندگی ما داشته باشند و بسیاری از افراد بدون توجه به عوارض ناشی از پیروی کردن از آنها به بیراهه کشیده شوند اما باید توجه داشت که دیابت با یک دارو یا گیاه قابل درمان نیست و بسیاری از داروها که برای درمان دیابت از آنها یاد شده و وارد بازار می شوند تنها می توانند در کاهش و پیشگیری از آن نقش داشته باشند و تبلیغاتی که برای آنها می شود بیش از همه جنبه تجاری دارد.
حتی پزشکان طب سنتی هم بارها تاکید کرده اند که گیاهان دارویی نباید جایگزین داروهای ضد دیابت یا انسولین در بیماران دیابتی شود، چرا که اثر این گیاهان بر کاهش قند خون خفیف است و ممکن است تاثیر آن از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، بنابراین می‌توان با اصلاح تغذیه‌ای باعث پیشگیری از بروز دیابت در افراد شد.
متاسفانه ضرورت آموزش کیفی و کاربردی با هدف کنترل مطلوب قند خون و مهم تر از آن بهبود کیفیت زندگی دیابتی مقوله ای است که هنوز در کشور به آن اهمیت داده نمی شود و نامگذاری هفته ای به نام هفته ملی دیابت و روزی بدین نام و حتی راه اندازی انجمن هایی تحت این عنوان هنوز نتوانسته از آمارهای هزینه های گزاف درمان و عوارض دیابت ناشی از سهل انگاری ها و درمان های نادرست دیابت و حتی مرگ و میر ناشی از آن بکاهد.