فرزند ایران

آغاز طرح سرشماری زنان دارای همسر غیر ایرانی و اعطای کارت هویت به فرزندانشان در استان

فرزند ایران

سحر یاری: ۱۵ ساله بود، پدرش خیلی وقت بود که مرده و از او تنها چیزی که به یاد داشت یک منقل و از مادرش بدن کبودی که به سیاهی دیوارهای دود گرفته اتاق بود. مادر چادرش را سر کرد و رفت. دست او را هم در دست پدر بزرگ و مادربزرگی گذاشت که نمی توانستند خرج خودش را بدهند چه برسد خرج درسش را.
«جمعه» اوایل تمایلی نداشت تا این اسم را بر زبان بیاورد؛ ولی یادش است که سر قبرش ضجه می زد جمعه، جمعه… خیلی جوان نبود ولی میان چشم های بادامی اش برقی داشت که دوستش داشت حداقل یک اتاق تمیز که می توانست از خودش داشته باشد. جمعه یک زن و دو پسر در کابل داشت ولی گرفتار سولماز شده بود همان وقت که در کوچه شان آن چاله ها را می کَند. مادربزرگ و پدربزرگش هم چیزی نگفتند آن ها فقط منتظر یکی بودند که دست او را بگیرد. چه فرقی داشت ایرانی یا غیر ایرانی مرد مرد بود، سایه بالا سر بود، نان آور بود حتی اگر کلنگ و بیل به دوش بود. جمعه رفت کابل برایش از آن روسری های سوزن دوزی آورد. او بلند بلند می خندید و با آن روسری هندی می رقصید و باز غش می رفت از خنده، جمعه هم ریز می خندید و آن دندان جلویش که شکسته بود پیدا می شد، اصلا فکر نمی کرد چرا هیچ جشن عروسی ای نداشت و یا چرا فقط یک برگه داشت که پایش را امضا کرده بود. بعدها که دخترش به دنیا آمد فهمید که باید به محضر بروند هرچند که جمعه می گفت خرجش بالا است. خاطره که به دنیا آمد چیزهای دیگری هم فهمید مثلا اینکه دخترش شناسنامه نخواهد داشت و همین برگ تولد می شود برگ هویتش و او باید در ۱۸ سالگی آن هم با شرایطی که خیلی سر درنمی آورد برای شناسنامه اقدام کند. اما پس مــــدرسه چـــه می شود؟ حالا نه، دو سال دیگر که هفت ساله شود، جمعه گفت برویم افغانستان برایش شناسنامه می گیریم ولی بعد پشیمان شد گفت پسرانم تو را می کشند همینجا بمانیم بهتر است. برایش پاسپورت می گیریم با پاسپورت می تواند برود دیده است که می گوید… سولماز حالا در آستانه ۲۰ سالگی با یک دختر پنج ساله باز هم تنها است. جمعه در یک تصادف از دست رفت؛ ولی نه بیمه ای نه حساب بانکی ای… پدربزرگ و مادر بزرگش هم دیگر نبودند… حالا او مانده و دختری بدون شناسنامه که برای اثبات پدر داشتنش و خیلی چیزهای دیگر باید به آب و آتش بزند.
ازدواج در سرنوشت زنان کشور ما گاهی آنقدر تاثیر دارد که ممکن است مسیر زندگیشان را برای همیشه تغییر دهد و آن هم به مسیری که خیلی روشن نباشد. اما منظور از این سرنوشت، زندگی ناخوشانید زناشویی و مشکلاتش نیست بلکه سیاهی و ابهامی است که به واسطه برخی خلاهای قانونی در کشور ما ایجاد شده است. یکی از این مشکلات ازدواج با اتباع غیر قانونی است که این روزها صحبت در مورد آن زیاد است و مهم ترین آن ها مشکلاتی است که برای فرزندان حاصل از این ازدواج ها در ایران وجود دارد.
براساس ماده ۹۷۶ قانون مدنی، فرزند زوج خارجی‌ای که یکی از آنها در ایران متولد شده باشد، ایرانی دانسته شده اما درباره رسیدن تابعیت از زن هیچ موضوعی مطرح نشده است.
یعنی اگر پدر ایرانی باشد، فرزند هم ایرانی محسوب می‌شود، اما داشتن مادر ایرانی فرزند را ایرانی نمی‌کند. در واقع تبعیت با خون در ارتباط است. مواد ۹۷۶، ۹۸۶، ۹۸۷ قانون مدنی ایران به تابعیت ارتباط دارد؛ تابعیت افراد، هویت‌شان را مشخص می‌کند اینکه تحت قوانین کدام کشور باید ازدواج کنیم، مجازات شویم و مالکیت داشته باشیم.
برای همین زنانی که با مردان خارجی از جمله مردان افغان و یا غیرایرانی ازدواج کرده‌اند دچار مشکلات بی‌شماری می‌شوند. چون کودکان آنان ایرانی محسوب نمی‌شوند. همچنین طبق قانون ازدواج زنان ایرانی با تبعه خارجی بدون رعایت ماده ١٠۶٠ قانون‌ مدنی و گرفتن پروانه‌ زناشویی ممنوع است.
به گزارش وقایع استان به نقل از میزان بررسی و اصلاح بخش‎هایی از قانون تابعیت تاکنون چندین بار در مجلس شورای اسلامی مطرح شده اما هر بار بررسی آن از این مجلس به مجلس دیگر واگذار شده است.
گره این مشکل زمانی کورتر شد که برخی از این مردان اقدام به ترک کشور یا همسر خود کرده یا حتی فوت شدند و مادر خانواده فارغ از تامین مخارج زندگی برای فرزندانی که ماحصل این ازدواج بودند، باید دردسر نبود شناسنامه و نداشتن هویت مشخص فرزندان را نیز به جان بخرد؛ حال تصور کنید که ورود غیر قانونی به کشور و نداشتن مدارک هویتی و اقامتی معتبر این معما را تا چه مقدار پیچیده‎تر خواهد کرد.
در این میان نه تنها آمار مشخصی در مورد تعداد فرزندان حاصل از ازدواج مادران ایرانی با اتباع بیگانه وجود ندارد بلکه اهل حل و عقد نیز هنوز بر سر اعطای تابعیت و شناسنامه دار کردن کودکان بی‌هویت اجماع نظر کلی ندارند، بررسی و اصلاح بخش‎هایی از قانون تابعیت تا کنون چندین بار در مجلس شورای اسلامی مطرح شده اما هر بار بررسی آن از این مجلس به مجلس دیگر واگذار شده است؛ مشکلات امنیتی حاصل از طرح و تغییر بافت جمعیتی کشور در نقاط مرزی کشور؛ تشویق به مهاجرت و افزایش ازدواج‌های این‌چنینی، از مهم‌ترین دلایل بلاتکلیفی این طرح بوده است.
طیبه سیاوشی شاه عنایتی نماینده تهران نیز با تاکید بر ضرورت تلاش تمامی دستگاه ها برای تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی، گفت: روزانه تعداد زیادی از زنان ایرانی که شوهران شان آنها را با چند فرزند بی هویت رها کرده و با مشکلات بیشماری دست و پنجه نرم می کنند به ما مراجعه و تقاضای صدور شناسنامه و کارت دارند.
این نماینده مردم در مجلس دهم، یادآور شد: کودکان این زنان تاکنون کشور پدری خود را ندیده و تا چشم بازکرده اند در سرزمین مادری و حاشیه ها ساکن بوده و درد بی هویتی آنها را به شدت آزار می دهد بنابراین نیاز است به مسئله هویت آنها به صورت انسانی تر و جدی تر برخورد کرد زیرا تبعات بی هویتی این کودکان بسیار بیشتر از هزینه صدور شناسنامه و کارت هویت است زیرا بی هویتی این کودکان امنیت کشور را تهدید می کند و در این زمینه افراد سودجو و مافیا به صورت سازمان یافته کودکان افغان را از مرزها وارد و از آنها در انجام کارهای مختلف مانند زباله گردی بهره می برند.
به نظر می رسد در اولین اقدام باید زنان دارای همسران با تابعیت خارجی را شناسایی کرد که خوشبختانه در این راستا طرح سرشماری زنان ایرانی دارای همسر غیر ایرانی آغاز شده است. این طرح از ابتدای شهریور از استان قم آغاز و هم اکنون در سراسر کشور از جمله استان مرکزی در حال اجرا است.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان مرکزی در این خصوص به ایسنا گفته است: فرزندان حاصل ازدواج زنان ایرانی با همسر غیرایرانی‌ کارت هویت می‌گیرند.
محمدتقی آبایی اظهار کرد: بر اساس ابلاغ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، طرح سرشماری زنان ایرانی دارای همسر غیر ایرانی درکشور در حال اجراست.
وی ادامه داد: طی سال‌های‌ گذشته تعداد زیادی زن ایرانی با مردان غیر ایرانی ازدواج کرده‌اند که فرزندان آنها نمی‌توانند شناسنامه ایرانی بگیرند.
آبایی توضیح داد‌: در حقیقت فرزندان این افراد فاقد هویت رسمی هستند و نمی‌توانند از حقوقی مشابه سایر همسالان خود بهره‌مند شوند.
وی گفت: با پیگیری های انجام شده لایحه ای به دولت ارائه شده‌ که بر مبنای آن قرار است برای این کودکان‌ کارت هویت صادر شود.
وی در ادامه با اشاره به نحوه ثبت نام در طرح سرشماری زنانی‌ که با مردان غیر ایرانی ازدواج کرده اند افزود: مادران ایرانی‌ که دارای همسر غیرایرانی هستند ابتدا باید کد ملی خود را به شماره سامانه پیامکی ۲۰۰۰۱۹۵ ارسال‌ کنند.
آبایی توضیح داد: در مرحله دوم، کارشناسان وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی با این مادران و زنان تماس گرفته و درخصوص تعداد فرزندان و سال تولد آنها و سایر موارد از آنان سوال می‌کنند.
وی افزود: این زنان الزامی برای مراجعه به نهاد یا سازمانی ندارند و تنها باید به شماره اعلام شده جهت این سرشماری پیامک بزنند.
وی اظهار کرد: مردان غیرایرانی‌ که همسر ایرانی دارند، تابع مقررات خود هستند و این طرح صرفا شامل فرزندان آنان‌ که مادر ایرانی دارند می‌شود.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان مرکزی گفت: در صورت صدورکارت هویتی، فرزندان این زنان می‌توانند از مزایای دفترچه بیمه درمانی و ثبت نام در مدرسه و غیره استفاده‌ کنند.
در استان مرکزی ۲۹ هزار و ۶۵۰ نفر تبعه خارجی حضور دارند و این تعداد فقط در شهرستان های اراک، ساوه و دلیجان مجوز کار دارند.
و حالا باید دید در ادامه اجرای این طرح شرایط برای زنان با همسران غیر ایرانی و فرزندانشان بهبود خواهد یافت یا نه؟